Wykład nr 3 Rynek czynników produkcji

1. Wykład nr 3 Rynek czynników produkcji W prezentacji zostały wykorzystane slajdy pomocnicze do książki: Microeconomics, R.S.Pindyck D.L.Rubinfeld.

2. Rynek czynników produkcji • Założenia: • Do produkcji dobra finalnego (Q) firma używa dwa czynniki produkcji: Kapitał (K) i Praca (L), • Cena kapitału wynosi r, a pracy: w, • K jest czynnikiem stałym (analiza krótkookresowa), a L jest czynnikiem zmiennym. Firma musi zdecydować ile czynnika L zatrudnić.

3. Rynek czynników produkcji Producent dokonując wyboru wielkości popytu na czynnik produkcji, w celu maksymalizacji zysku, kupuje dodatkowe jednostki czynnika produkcji dotąd dopóki krańcowy przychód z zaangażowania tego czynnika (MRPi) równa się krańcowym kosztom jego zatrudnienia (MCi). W przypadku siły roboczej, krańcowy koszt zatrudnienia jest stawką płacy(wL).

4. MRP Krańcowy przychód z przyrostu nakładu czynnika (marginal, revenue product, MRPi) jest zmianą przychodu z tytułu wzrostu nakładu czynnika produkcji. Krańcowa produktywność czynnika: Przychód krańcowy: Krańcowy przychód z przyrostu czynnika:

5. MRP Płaca (zł/ h) MRPL=MRyMPL Godziny pracy

6. Rynek doskonale konkurencyjny • Doskonała konkurencja na rynku czynników produkcji i dóbr finalnych. • Duża ilość sprzedających i kupujących czynnik produkcji. • Sprzedający i kupujący czynnik produkcji są cenobiorcami. Krańcowy przychód z przyrostu czynnika produkcji jest równy wartości produkcyjności krańcowej tego czynnika (MVP).

7. Rynek doskonale konkurencyjny – problem optymalizacji Na konkurencyjnym rynku pracy, w długim okresie, producenci napotykają doskonale elastyczną podaż siły roboczej i mogą zatrudnić tylu pracowników ile potrzebują po cenie w. Problem maksymalizacji jaki napotyka producent dobra finalnego działający na rynku doskonale konkurencyjnym: Rozwiązanie:

8. w* SL MRPL =pMPL= DL L* Rynek doskonale konkurencyjny Na konkurencyjnym rynku pracy, w długim okresie, producenci napotykają doskonale elastyczną podaż siły roboczej i mogą zatrudnić tylu pracowników ile potrzebują po cenie w*. Płaca (zł/ h) Ilość godzin pracy

9. S1 w1 w2 S2 MRPL = DL L1 L2 Rynek doskonale konkurencyjny – wzrost podaży pracy Płaca Ilość godzin pracy

10. Monopol na rynku dóbr finalnych Producent jest monopolistą na rynku dobra finalnego i kupuje czynniki produkcji na rynku doskonale konkurencyjnym. Krzywa popytu na czynnik produkcji dla firmy monopolistycznej leży poniżej krzywej popytu na ten czynnik dla firmy konkurencyjnej przy każdym poziomie produkcji y >0.

11. Monopol na rynku dóbr finalnych – problem optymalizacji Problem maksymalizacji jaki napotyka producent dobra finalnego będący monopolistą, działającym na konkurencyjnym rynku nakładu: Rozwiązanie:

12. Dosk. konk. na rynku dóbr finalnych (P = MR) MRPL = MPLxP MRPL = MPL x MR Monopol na rynku dóbr finalnych Popyt monopolisty na czynniki wytwórcze jest mniejszy niż popyt na czynniki zgłaszany przez tę samą firmę gdyby zachowywała się ona zgodnie z zasadami doskonałej konkurencji. w w Monopol na rynku dóbr finalnych (P > MR) Ilość godzin pracy LM LK

13. Monopol na rynku dóbr finalnych Monopolista znajduje się poniżej efektywnego poziomu zarówno wytwarzanego produktu jak i wykorzystywanych czynników produkcji.

14. MONOPSON - jedyny nabywca dóbr finalnych Założenia: - Nabywca, monopsonista, wytwarza produkt używając jednego czynnika produkcji, y=f(x). - Firma ta jest świadoma, że dominuje na rynku czynnika produkcji i jest świadoma, że wielkość zgłaszanego przez nią zapotrzebowania wpływa na cenę, jaką musi zapłacić za ten czynnik. Monopsonista napotyka rosnącą krzywą podaży czynnika: im więcej chce nabyć tym wyższą cenę musi oferować. Monopsonista jest kreatorem ceny.

15. MONOPSON – Problem optymalizacji Problem maksymalizacji zysku monopsonisty sprzedającego dobro finalne na rynku doskonale konkurencyjnym: Rozwiązanie:

16. MONOPSON – liniowa krzywa podaży czynnika Monopsonista napotyka liniową krzywą podaży czynnika: Koszty całkowite i krańcowe:

17. MC C SL = (AE)=w(x)=a+bx wc w* = 13 D = MRPL Lc L* MONOPSON w 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 Ilość godzin pracy

18. Monopole zaopatrzeniowe i finalne Monopsonista wytwarza produkt wykorzystywany przez innego nonopolistę. • Monopolista zaopatrzeniowy wytwarza produkt x, MC(x) = c. • Monopolista finalny kupuje czynnik x po cenie k, z którego • wytwarza produkt y, y=f(x). Dla uproszenia: x=y. • Monopolista finalny sprzedaje produkt y na rynku, • Krzywa popytu na dobro y: p(y)=a-by.

19. Monopolista finalny Problem optymalizacji monopolisty finalnego: Ponieważ y=x, funkcja popytu na czynnik x wynosi:

20. Monopolista zaopatrzeniowy Problem optymalizacji monopolisty zaopatrzeniowego: Ponieważ y=x, to całkowita wielkość wytworzonego dobra finalnego:

21. Monopol zaopatrzeniowy i finalny Cena Podwójny narzut! MC MRU MRD D yM Ilość

22. Monopolista zintegrowany W wyniku połączenia firmy zaopatrzeniowej i przedsiębiorstwa finalnego powstaje jeden monopolista:

23. Monopol zaopatrzeniowy i finalny a monopol zintegrowany Cena Zintegrowany monopolista zawsze będzie produkował więcej niż para monopolistów – zaopatrzeniowy i finalny. MC MRU MRD D yM yi Ilość