Założenia i rezultaty projektu „Praca w Posagu - model wychodzenia z rodzinnego bezrobocia na wsi„

1. Założenia i rezultaty projektu„Praca w Posagu - model wychodzenia z rodzinnego bezrobocia na wsi„ realizowanego w ramach inicjatywy wspólnotowej E Q U A L w kontekście systemu pomocy społecznej w Polsce

2. Ogólne zasady E Q U A L • Podejście tematyczne (Thematic Approach ) • Partnerstwo (Partnership) • Zaangażowanie grup dyskryminowanych (Empowerment ) • Współpraca ponadnarodowa (Transnational cooperation) • Innowacyjność ( Innovation) • Adaptacje rezultatów do głównego nurtu polityki (Adaptations of the results of mainstreaming)

3. Wdrażanie Programu Inicjatywy Wspólnotowej E Q U A L - działania Działanie 1. Tworzenie Partnerstwa na Rzecz Rozwoju (PRR) i nawiązywanie współpracy międzynarodowej z partnerami z krajów UE (opracowanie planów pracy dla realizacji całego przedsięwzięcia)

4. Wdrażanie Programu Inicjatywy Wspólnotowej E Q U A L - działania c.d. Działanie 2. Realizacja założeń i celów PRR czyli wdrożenie projektów, których celem jest opracowanie i sprawdzanie w praktyce nowych sposobów, metod i narzędzi służących poprawie sytuacji grupy dyskryminowanych lub zagrożonych dyskryminacją na rynku pracy.

5. Wdrażanie Programu Inicjatywy Wspólnotowej E Q U A L - działania c.d. Działanie 3. Upowszechnienie i przekładanie wypracowanych rezultatów na płaszczyznę praktyki i polityki, w tym prawa Działanie decydujące o sukcesie projektu

6. Geneza projektu „ Praca w posagu – model wychodzenia z bezrobocia rodzinnego na wsi” • Idea projektu jako implikacje przeprowadzonych analiz i badań nad problemem lokalnego rynku pracy oraz socjologicznych konstatacji związanych z transformacjami i likwidacją uspołecznionego sektora rolnictwa

7. Główne treści badań i analiz n.t. lokalnego rynku pracy na terenach dotkniętych likwidacją państwowego rolnictwa. • Likwidacja większości miejsc pracy na wsi (niekiedy niemal wszystkich) – przy braku alternatywnych źródeł zatrudnienia • Wraz z likwidacją zakładów pracy ( rolnictwa państwowego). Likwidacja innych licznych wówczas społecznych funkcji tych zakładów: • przychodni zdrowia, • przedszkoli, • bibliotek, ośrodków kultury, • klubów sportowych

8. Główne treści badań i analiz n.t. lokalnego rynku pracy na terenach dotkniętych likwidacją państwowego rolnictwa. • Stworzenie przez paternalistyczny zakład pracy mentalności pasywnego pracownia i obywatela • Likwidacja zakładu ukazuje syndrom nabytej bezradności zawodowej pracowników ( dzieci we mgle) • Syndrom nabytej bezradności zawodowej w połączeniu z bardzo niskim wykształceniem i niezwykle wąskimi, nieprzydatnymi poza rolnictwem kwalifikacjami zawodowymi skutkuje dla dziesiątków tysięcy rodzin długotrwałym wykluczeniem z rynku pracy i w rezultacie głębokiej pauperyzacji.

9. Główne treści badań i analiz n.t. lokalnego rynku pracy na terenach dotkniętych likwidacją państwowego rolnictwa. • Brak alternatywnych form pracy pogłębiająca się pauperyzacja rodzą brak wiary ; apatię • Pogłębiają się zjawiska patologii społecznej zwłaszcza alkoholizmu i przestępczości • Radykalne osłabienie aspiracji rodziców wobec dzieci – dziedziczenie bezrobocia i biedy • Liczne rzesze byłych pracowników zlikwidowanych państwowych gospodarstw objęte zostały zjawiskiem wykluczenia społecznego

10. Założenia projektu • Brak systemowego podejścia w przywracaniu na rynek pracy tej grupy społeczno-zawodowej. Analiza EX ANTE funkcjonowania stosowanych instytucji • Budowa i wdrożenie modelu efektywnego systemu usług dla osób z rodzin dziedziczonych bezrobociem

11. Główne treści analizy EX ANTE • Brak koordynacji działań pomiędzy głównymi podmiotami świadczącymi usługi dla beneficjentów ostatecznych – brak mechanizmu, który zmuszałby instytucje opieki społecznej do wymiany informacji między nimi oraz do koordynacji działań w celu osiągnięcia zamierzonych celów • Brak kompleksowego podejścia w doborze adresatów wsparcia ze strony rozlicznych instytucji polityki społecznej ; adresatem wsparcia jest jednostka; najbardziej efektywnym konsumentem wsparcia i kreatorem wartości dodanej jest rodzina.

12. Główne treści analizy EX ANTE c.d. • Brak sformalizowanej współpracy instytucji władzy lokalnej, instytucji rynku pracy i opieki społecznej, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców i przedstawicieli kręgów stanowiących bezpośrednie otoczenie rodzin bezrobotnych ( brak sformalizowanej współpracy nie pozwala na całościowy plan działań, ich koordynowanie, monitoring i ocenę rezultatów.

13. Główne treści analizy EX ANTE c.d. • Brak systemowego podejścia do problemu przywracania długotrwale bezrobotnych na rynek pracy. Dzisiejszy system oferuje rozliczne instrumenty wsparcia odznaczające się: • totalną fragmentaryzacją • niemożnością metodologicznego połączenia w strukturę pozwalającą wyznaczyć cel działań, sposób i ocenę rezultatów.

14. Założenia modelu Główne: Kompleksowe powiązanie form pomocy oferowanych rodzinom bezrobotnym przez instytucje powiatowe i gminne współpracujące z lokalną społecznością i organizacjami społecznymi na mocy lokalnego paktu partnerstwa.

15. Założenia modelu c.d. Szczegółowe: • Oparcie działań na środowisku i zasobach lokalnych • Integracje działań różnych instytucji, organizacji i grup społecznych • Integracje instrumentów pomocy i aktywizacji rodzin • Opracowanie gromadzenia informacji oraz udrożnienie przepływu informacji w poziomie i w pionie • Oparcie systemu o partnerstwo lokalne zdolne nim zarządzać, monitorować i ewaluować • Humanizacja podejmowanych działań • Wzajemna kontraktacja zobowiązań

16. Elementysystemu Rada społeczna Odpowiedzialna jest za planowanie, integrację, koordynację i ocenę działań systemu w skali powiatu. Złożona jest z przedstawicieli instytucji i środowisk zaangażowanych w działania pomocowe i aktywizacyjne. Powstaje i działa na mocy lokalnego paktu partnerskiego. Ma na celu koordynacje działań skierowanych do osób długotrwale bezrobotnych, które podejmowane są na terenie powiatu.

17. Elementysystemu c.d. Animator Pracy Osoba bezpośrednio pracująca z Rodzinami Bezrobotnymi, której zadaniem jest wsparcie rodziny w osiąganiu samodzielności społecznej i zawodowej.

18. Elementysystemu c.d. Kluby Wsparcia Koleżeńskiego Lokalne kluby tworzone są przez Kolegów- Doradców - wolontariuszy wywodzących się z lokalnej społeczności, znających i rozumiejących problemy bezrobocia, zaangażowanych w udzielaniu bezinteresownego wsparcia i pomocy bezrobotnym i ich rodzinom w przejściu przez proces zmiany.

19. Elementysystemu c.d. Operator Informacji Zadaniem Operatora Informacji będzie zbieranie, przetwarzanie i dystrybuowanie informacji dostosowanej do potrzeb Animatorów Pracy i Kolegów-Doradców

20. Elementysystemu c.d. Kontrakt rodzinny To podstawowy instrumentdziałania Animatora Pracy. Zawiera ona z rodziną umowę, obejmującą stworzony wspólnie plan pracy oraz wzajemne zobowiązania. Ważną częścią planu pracy są zobowiązania rodziny do podjęcia różnego rodzaju działań, np. sprzątania obejścia, wspólnego odrabiania lekcji, wizyt w Klubie Wsparcia Koleżeńskiego.

21. Elementysystemu c.d. Rodzina bezrobotna Jest to podstawowy beneficjent systemu, który wyraża chęć współdziałania na rzecz poprawy swojej sytuacji. Często jest to nawet kilka rodzin żyjących w jednym wspólnym gospodarstwie domowym.

22. Rezultaty projektu • Pilotażowe wdrożenie systemu uznane przez niezależnych ekspertów za jeden z najlepszych modeli skierowanych do bezrobotnych na obszarach wiejskich • Propozycja wykorzystania jego doświadczeń w polityce społecznej na szczeblu: • państwa • regionu • powiatu • gminy

23. Rezultaty projektu • Upodmiotowienie procesu wsparcia rodzin bezrobotnych , • Skrócenie dystansu pomiędzy instytucją a potrzebującą rodziną • Usprawnienie lokalnego przepływu informacji, • Integracja i aktywizacja społeczna całej rodziny, • Materializacja idei partnerstwa lokalnego, • Promowanie modelu społeczeństwa obywatelskiego.

24. Rezultaty projektu M - mężczyźni K - kobiety O - ogółem

25. Rezultaty projektu • Podręcznik systemowy • Podręcznik wdrożeniowy • Podręcznik Animatora Pracy, • Podręcznik trenera Animatorów Pracy, • Podręcznik prowadzenia Klubów Wsparcia Koleżeńskiego • Podręcznik trenera Kolegów Wsparcia • Przewodnik przedsiębiorcy • Przewodnik superwizji • Podręcznik Operatora Informacji

26. Warunki zastosowaniametodologii użytej w projekcie • Poprawne i dogłębne zdiagnozowanie problemu (skala, rodzaje, czas, obszar aktywności) • Oszacowanie zasobów do dyspozycji zespołu realizującego model (materialnych, instytucjonalnych, społecznych) • Opracowanie strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w obszar projektu (kompatybilnych w aspekcie problemu) • Opracowanie gminnych i powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych

27. Warunki zastosowaniametodologii użytej w projekcie c.d. • Powołanie partnerstwa dla realizacji projektu, odznaczającego się autentyczną współpracą instytucji, organizacji, pracodawców i innych podmiotów zainteresowanych realizacją projektu • Zaangażowanie przeszkolonych osób pełniących głównie rolę Animatora Pracy i Operatora Informacji

28. Sfery działań i zmian legislacyjnych w obszarze pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej w kontekście doświadczeń wynikających z projektu • Budowa mechanizmu koordynacji świadczeń i działań instytucji z zakresu pomocy społecznej realizowanych o obszarze działania. (Gminne ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Powiatowe Urzędu Pracy, Tematycznie Powiązane Organizacje Pozarządowe)

29. Sfery działań i zmian legislacyjnych w obszarze pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej w kontekście doświadczeń wynikających z projektu c.d. • Ustawowe regulacje dotyczące gminnych i powiatowych strategii rozwoju oraz gminnych i powiatowych strategii rozwiązywania problemów społecznych • brak obligatoryjnego charakteru w zakresie wykonawstwa strategii rozwoju, • brak sankcji za niedotrzymanie ustawowego obowiązku w zakresie sporządzania gminnej i powiatowej strategii rozwiązywania problemów.

30. Efekty istniejących rozwiązań legislacyjnych • Myślenie i działanie „urzędnicze” nie wykracza poza normy prawne • Brak wizji rozwoju jednostek samorządu terytorialnego w zakresie rozwiązywania problemów społecznych • Dokumenty dotyczące rozwoju odznaczają się bardzo niską jakością • Dokumenty dotyczące rozwiązywania problemów społecznych opierają się częstokroć na funkcjonowaniu jednej instytucji (OPS, PCPR) i są mało bądź wcale nieprzydatne dla kierowania lokalnej polityki społecznej

31. Sfery działań i zmian legislacyjnych w obszarze pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej w kontekście doświadczeń wynikających z projektu • Niwelacja i usuwanie barier na drodze rozwoju tzw. III sektora (organizacji pozarządowych); • Słaba kondycja finansowa, • Szczupły potencjał kadrowy, • Stosunkowo niski profesjonalizm działania • Brak zakorzenienia w społecznym krajobrazie a zwłaszczaanalizowanej tematyce

32. Sfery działań i zmian legislacyjnych w obszarze pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej w kontekście doświadczeń wynikających z projektu • Stworzenie dla NGO faktycznych możliwości wykonywania usług w ramach kontraktów wieloletnich • Większe umocnienie III sektora w ustawodawstwie regulującym funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego • Ułatwienie nabywania nieruchomości i majątku przez organizacje pozarządowe w tym poprzez stosowne mechanizmy fiskalne • Ułatwienie dla inicjatyw wolontariatu z wprowadzeniem go do programu funkcjonowania szkół gimnazjalnych i pozagimnazjalnych

33. Sfery działań i zmian legislacyjnych w obszarze pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej w kontekście doświadczeń wynikających z projektu • Wprowadzenie funkcjonalnych mechanizmów dla analizowanej problematyki mechanizmów: • jednostkach pomocniczych gminy (sołectwa, rady osiedla) • systemie edukacji • spółdzielniach socjalnych • Stworzenie ram prawnych opartych na materialnym wsparciu dla tworzenia inkubatorów aktywności społecznej

34. Dziękuję za uwagę dr Zbigniew Zychowicz