960 likes | 1.85k Views
Prof. Dr. Mehmet POLATLI Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı- AYDIN. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH).
E N D
Prof. Dr. Mehmet POLATLI Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı- AYDIN Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı(KOAH)
Finansal /Çıkar Bildirimi(Bilimsel Danışma Kurulu, Kongre/toplantı sponsorluğu , konuşmacı veya bilimsel araştırma )Harf sırasına göre sıralanmışlardırAstraZenecaBoehringer-IngelheimChiesiGSKNovartis
Sunum planı • KOAH yükü • Tanımda güncel değişiklikler • Patoloji ve fizyopatolojideki değişikliklerin kliniğe yansıması • Hastanın izleminde önemli olan kriterler
Tanım • Zararlı partiküllere karşı akciğerlerde gelişen anormal inflamatuvar yanıt ile ilişkili • Tam olarak geri dönüşümlü olmayan, genellikle ilerleyici hava akımı kısıtlanması ile karakterize • Ciddi sistemik sonuçları da olan • Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Son yıllarda KOAH niçin önem kazandı? • Diğer tüm ölüm nedenleri azalırken KOAH’a bağlı mortalite artmaktadır (özellikle kadınlarda) • KOAH’a bağlı sağlık harcamaları artmaktadır • Hastalığın maliyeti çok yüksek • Yaşam kalitesini etkilemektedir • Prevalans tahmin edildiğinden fazla
Yaşa göre düzeltilmiş ölüm oranlarında yüzde değişim, ABD 1965-1998 3.0 Koroner Arter hastalığı İnme Diğer KVH KOAH Tüm diğer nedenler 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 –59% –64% –35% +163% –7% 0 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998
Dünya’da KOAH mortalitesi 20022030 İskemik kalp hastalığı Serebrovaskülerhast. ASYE HIV/AIDS KOAH Perinatal durumlar Diare Tüberküloz Akciğer kanseri Trafik kazaları 2002 yılı verilerine göre KOAH dünyada en sık sakat bırakan hastalıklar arasında 11. sırada yer alırken 2030’da 5. sırada yer alacağı öngörülüyor
Ölüme neden olan ilk 10 hastalığın ölüm sayısı ve toplam içindeki yüzdesi (Türkiye, 2004)
% 75-81 KOAH sıklığı tahmin edilenden daha fazla TANI ALANLAR % 19-25 TANI ALMAYANLAR Prof..Dr. Sonia Buist, 18-Kasım-2009 Dünya KOAH Günü, İzmir
Adana ili 40 yaş üstü KOAH sıklığı A. Kocabaş, TTD Beyaz Kitap hazırlıkları 2010
KOAH ve risk faktörleri Genetik Tütün Çevresel ve mesleki faktörler İç ve dış ortam hava kirliliği Akciğer gelişimine etkili faktörler Havayolu hiperreaktivitesi ve astım Yaşlı populasyon
KOAH Patogenezi Sigara içimi Biyomas partiküller Zararlı partiküller Kişiye ait faktörler İNFLAMASYON Antioksidanlar Anti-proteinazlar Oksidatif stres Proteinazlar Onarım mekanizmaları KOAH Kaynak: Peter J. Barnes, MD
Balgamda IL-6 ve FEV1 kaybı 50 40 Düşük IL-6 düzeyi FEV1% predicted ~1%/yr Predicted 30 Yüksek IL-6 düzeyi 20 0 1 2 3 4 5 6 7 Years Chest 2005;128:1995-2004
Balgamda IL-8 ve Amfizem Daha ağır amfizem r = 0.591, p < 0.001 4 3 2 1 Voksel indeksinde yıllık değişim (%) 0 -1 -2 -3 0.1 1 10 100 IL-8 (nM) Parr et al. Respir Res 2006;7:136
KOAH progresyonuna paralel inflamatuar değişiklikler (hafif) ağır GOLD 0 GOLD 1 GOLD 2 & 3 GOLD 4 100% 100% 92% 84% 80% 73% 67% 66% Hücrelerin olduğu havayolu yüzdesi 60% 55% 54% 40% 33% 32% 29% 25% 20% 0% Makrofajlar Nötrofiller Eozinofiller Hücre tipleri Hogg et al N Engl J Med 2004
Sistemik inflamasyon • Zararlı partiküllere karşı akciğerlerde gelişen anormal inflamatuvar yanıt ile ilişkili • Tam olarak geri dönüşümlü olmayan, genellikle ilerleyici hava akımı kısıtlanması ile karakterize • Ciddi sistemik sonuçları da olan • Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. • Alevlenmeler KOAH'ın şiddetinin, ilerlemesinin, yaşam kalitesine etkisinin ve mortalitenin önemli bir belirtecidir.
CRP ve KOAH Gan, W Q et al. Thorax 2004;59:574-580
Fibrinojen ve KOAH Gan, W Q et al. Thorax 2004;59:574-580
Sistemik inflamasyon ve komorbiditeler KOAH BMI, vücut kompozisyonu KARDİYOVASKÜLER HASTALIK İNFLAMASYON OSTEOPOROZ DİABETES MELLITUS GASTROİNTESTİNAL HASTALIK Agusti et al. Eur Respir J. 2003;21:347-360. Agusti A. Proc Am Thorac Soc. 2007;4:522-525.
KOAH AĞIRLIĞI Ek Hastalıklar Depresyon-anksiyete Kemik mineral dansitesinde kayıp& osteoporoz Miyokard enfarktüsü & anjina & KKY Metabolik sendrom Akut faz proteinleri CRP Fibrinojen Serum Amiloid A Surfaktant protein D Mukosiliyer Disfonksiyon (Kr. Bronşit) Yapısal Değişiklikler (Amfizem) KOAH’ın Sistemik Etkileri Havayolu İnflamasyonu Hava akımı Kısıtlanması Sistemik İnflamasyon Kilo kaybı İskelet kas disfonksiyonu Kardiyovaskuler hastalıklar Osteoporoz Depresyon Kanser, vb Agusti AGN. Respir Med 2005
Alevlenmelerde Fibrinojen, vWF Polatli M, et al. Microalbuminuria, vWFandfibrinogenlevels as markers of theseverity in COPD exacerbation. J ThrombThrombolysis 2008;26:97–102
Sık alevlenme daha hızlı FEV1 düşüşü Donaldson, G C et al. Thorax 2002;57:847-852
Sık Alevlenme mortalite A- Alevlenme yok B- Alevlenme sayısı 1-2 C- Alevlenme sayısı 3 Soler-Cataluna, J J et al. Thorax 2005;60:925-931
KOAH Tedavisinde Hedefler (sonuç değişkenleri) • Hastalığın ilerlemesini önlemek • Semptomları gidermek • Egzersiz toleransını arttırmak • Sağlık durumunu iyileştirmek • Komplikasyonları önlemek ve tedavi etmek • Alevlenmeleri önlemek ve tedavi etmek • Mortaliteyi azaltmak
KOAH’lı hastanın istekleri • Gün içinde, solunum fonksiyonlarının günlük işlerini rahat yapabilmesine yetmesi • Hafta içinde, nefes darlığı, öksürük gibi semptomlarının giderilmesi • Ay içinde, alışverişini, işlerini ve hobilerini yapabilmesi • Yıl içinde, alevlenme olmadan geçirebilmesi
KOAH’daki fizyolojik değişiklikler Hava akımı kısıtlılığı Gaz değişimindeki bozukluklar Akciğer hiperinflasyonu • FEV1 • Arter kan gazları • Egzersiz ve istirahatte ölçülen akciğer volümleri
FİZYOLOJİK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Spirometri havayolu obstrüksiyonunu belirlemede basit, standart, tekrar edilebilir bir yöntemdir. • Bronkodilatatör sonrası FEV1 ve FEV1/FVC, KOAH'ın tanısında ve şiddetinin değerlendirilmesinde kullanılan esas belirteçlerdir
Semptomlar ve FEV1 Sutherland, E. R. et al. N Engl J Med 2004;350:2689-2697
Muayene bulguları • Ekspiryum uzunluğu • Zorlu ekspirasyonda wheezing • Göğüs ön-arka çapı Û (fıçı göğsü) • Göğüs kafesi ekspansiyonunda Ü • Sonorite Û • Solunum sesleri Ü • Ronküsler ve kronik bronşit ralleri • Kalp sesleri derinden duyulur • Büzük dudak (pursed lip) solunumu • İnterkostal aralıklarda paradoksal içe çekilme • Siyanoz • Juguler venöz dolgunluk • Karaciğerde büyüme ve hassasiyet • Periferik ödem Erken dönemde Hastalık geliştiğinde Terminal dönemde
Örnek Olgu • 55 Yaşında erkek hasta • Son 6 aydır nefes darlığı daha da belirginleşmiş • Sabahları beyaz, mukoid görünümde balgam • Göğüs ağrısı yok • Kilo kaybı tanımlamıyor • 45 paket-yıl sigara öyküsü, halen 1 paket/gün • Alkol sosyal içici • Emekli polis
Nefes darlığının nedeni için ilk hangi testi istersiniz? • DLCO dahil solunum fonksiyon testleri • Göğüs radyogramı • Pulmoner anjiyo BT (kronik PTE için) • YÇBT (Parankimal akciğer hastalığı için) • Bronş provokasyon testi • Allerji deri testi • Spirometri (Bronkodilatatör öncesi ve sonrası) • Arter kan gazları • 6 dakika yürüme testi
Risk faktörleri ile karşılaşma öyküsü Tütün dumanı Mesleki toz ve kimy. Evde ısınma/pişirme dumanı Semptomlar Öksürük Balgam Dispne SPİROMETRİ Hava akımı obstrüksiyonu Reversibilite testi KOAH tanısı ve/veya
74 72 70 68 66 64 62 60 58 30 40 50 60 70 80 90 Anormal akciğer fonksiyonunu tanımlayan kriter nedir? Olası tanı almamış grup FEV1/FVC (%) Normalin alt sınırı Olası fazladan tanı almış Yaş (yıllar) Mannino DK et al., Thorax 2007;62:237-241
Risk faktörlerinden kaçınma, influenza aşılama kısa etkili bronkodilatör (gereğinde) Ekle KOAH ağırlığının FEV1’e göre sınıflandırılması I: Hafif II: Orta III: Ağır IV: Çok Ağır Bir veya daha fazla uzun etkili bronkodilatatör Ekle Rehabilitasyon Ekle Tekrarlayan ataklar varsainhalerkortikosteroidEkle Kronik solunum yetmezliği varsa USOT Ekle. Cerrahi tedavidüşün
Reverzibilite testi KOAH astım ayırımında önemli mi? FEV1'de ve/veya FVC'de inhale bronkodilatör sonrası başlangıç değere göre 200 mL veya %12 artış orta-ağır KOAH olgularının %52'sinde vardır. FEV1'de, beklenen FEV1 değerine göre %9 artış orta-ağır KOAH olgularının %38'inde vardır. • İnhaler salbutamol sonrasında FEV1’de 200 mL veya % 12’den fazla artış KOAH’ı dışlar. Doğru? Yanlış? • Bronkodilatatör yanıt KOAH’lı olguların yaklaşık % 40’ında vardır. Doğru? Yanlış? • FEV1’de beklenene göre % 9’dan fazla artış gösteren postbronkodilatatör yanıt KOAH’ı dışlar. Doğru? Yanlış? • Metakolinle bronş aşırı duyarlılığın varlığı KOAH’ı dışlar. Doğru? Yanlış? Spirometri ile gözlenen bronkodilatör yanıt KOAH'lı olguların %23-42'sinde görülebilir. Orta KOAH'lı erkek olguların %59 ve kadınların %85'inde havayolu aşırı duyarlılığı pozitiftir.
Bronkodilatör yanıt değerlendirilmesinde akciğer volümleri önemli mi? Evet/Hayır
2 4 3 1 TOTALAKCİĞERKAPASİTESİ 5 İnspiratuvar kapasite?
İnspiratuvar rezerv volüm İnspiratuvar kapasite Vital kapasite Tidal volüm TOTALAKCİĞERKAPASİTESİ Ekspiratuar rezerv volüm Fonksiyonel reziduel kapasite Rezidüel volüm Akciğer Volümleri ve Hava Hapsi
Dinamik hiperinflasyon ve IC O'Donnell DE, Lam M, Webb KA., Am J Respir Crit Care Med 1998, 1999
KOAH’ın şiddetini belirlemede FEV1 yeterli bir belirteçtir. • DOĞRU • YANLIŞ
KOAH’da klinik çalışmaların tek bir sonuç değişkenine göre değerlendirilmesi bazı hastaların değerlendirilmemesi anlamı taşımaktadır Jones PW, Thorax Salmeterol 50mcg 2x1 uygulaması ile ∆FEV1 ile ∆SGRQ arasındaki ilişki (r=0.33, p=0.001)
Solunum rehabilitasyonu • Bronkodilatasyon dışı mekanizmalarla etki gösteren solunum rehabilitasyonu, FEV1’den bağımsız şekilde etkili olabilmektedir.
Prognozu değerlendirmede Dispne düzeyi FEV1’den daha anlamlı
Minimal önemlilik farkı(minimal importancedifference, MID) • Klinik etki için minimal değişimin ne olması konusunda ise ortak bir uzlaşı oluşmamıştır. • KOAH’ın ağırlığına göre elde edilen yanıtın etkisi de farklıdır. • Hasta algılamasına göre 112 mL • Alevlenmeler 100-120 mL • Sigaranın bırakılması 31-62 mL • KOAH’da yıllık kayıp 50 mL • Klinik çalışmalar 45-180 mL