310 likes | 1.04k Views
RZYMSKI SYSTEM ZAPISYWANIA LICZB. Opracowała: Joanna Sobuś. BABILON.
E N D
RZYMSKI SYSTEM ZAPISYWANIA LICZB Opracowała: Joanna Sobuś
BABILON • Do najstarszych znaków cyfrowych należą znaki babilońskie. Babilończycy pisali pismem, które nazywamy klinowym. Liter klinowych było bardzo dużo, ale znaków cyfrowych było niewiele. Liczby babilońskie są kombinacją trzech znaków: 1, 10 i 100.
W rzymskim systemie liczb i cyfr podstawą jest siedem oznaczeń, które poprzez łączenie tworzą każdą liczbę, a są to: X = 10 I = 1 V = 5 C = 100 L = 50 D =500 M = 1000 Po za podstawowymi znakami możemy również wyróżnić: XL = 40 XC = 90 CM = 900 CD = 400
W liczbie rzymskiej cyfry występują w kolejności od największej do najmniejszej, to aby odczytać tę liczbę, wystarczy określić wartości każdej cyfry, a następnie je do siebie dodać. CLVII = C + L + V + I + I = 157 100 50 5 1 1 MCDXXI = M + CD +X +X + I =1421 1000 400 10 10 1 Przykłady: CLXVII XCVIII MMMCCXXI CCCV CMVIII =100 + 50 + 10 + 7 = 167 = 90 + 8 = 98 = 1000 + 1000 + 1000 + 100 + 100 + 10 + 10 + 1 = 3221 = 100 + 100 + 100 + 5 = 305 = 900 + 8 = 908
ZASADY ZAPISU LICZB W SYSTEMIE RZYMSKIM • Jednakowe znaki I, X, C lub M można zapisać obok siebie co najwyżej trzy razy. 2. Znaki V, L i D nie mogą stać obok siebie. 3. Bezpośrednio przed V i X można zapisać tylko I. 4. Bezpośrednio przed L i C można zapisać tylko X. 5. Bezpośrednio przed D i M można zapisać tylko C.
Oto przykład zamiany liczby zapisanej przy pomocy symboli arabskich na system rzymski: 2965 = 2000 + 900 + 60 + 5 = MMCMLXV MM CM LX V 799 = 700 + 90 + 9 = DCCXCIX XC DCC IX Inne przykłady: 1546 989 1410 777 = M D XL VI = CM LXXX IX = M CD X = DCC LXX VII
ZADANIE 1 Wskaż liczby błędnie zapisane, a pozostałe zamień na liczby arabskie. a) MMDXI ………………………………… b) DXXXXII …………………………………. c) LXXIV …………………………………. d) DMII …………………………………. e) MDDCV …………………………………. f) LIV ………………………………….
ZADANIE 2 Podaj zapis rzymski liczb: a) 1243 …………………………………. b) 78 …………………………………. c) 2301 …………………………………. d) 496 ………………………………….
ZADANIE 3 Która z kamieniczek jest starsza i o ile? Wynik podaj w zapisie rzymskim.
ZADANIE 4 Pierwsze udokumentowane igrzyska olimpijskie odbyły się w Olimpii w Grecji w roku DCCLXXVI p. n. e. W roku CCCXCIII n. e. rozegrano ostatnie igrzyska ery starożytnej. Przez ile lat odbywały się starożytne igrzyska?
CIEKAWOSTKA Łatwo zauważyć, że posługiwanie się poznanymi cyframi pozwoli nam na zapisanie wartości nie większej niż 3999, czyli MMMCMXCIX. Nie istnieją znaki dla liczb większych od 1000, choć można zapisywać większe liczby poprzez zapisanie liczby mniejszej 100 razy i umieszczenie jej między "|" np.:|MD| = 1500 x 100 = 150 000 |XL| = 40 x 100 = 4000 (zamiast MMMM) Innym znakiem pełniącym podobną funkcję jest nadkreślenie oznaczające pomnożenie przez 1000 np.: = 40 x 1000 = 40 000 Rzymianie do zapisywania liczb poza siedmioma, które przetrwały do dziś, używali dodatkowych znaków oznaczających 5000, oraz 10000. = 5000 = 10000