Yrd. Doç. Dr. Sibel TAN

1. ÇANAKKALE İLİNDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ TARIMA DAYALI SANAYİ İŞLETMELERİNDE PROJEYE DAYALI YATIRIM BİLİNCİNİN ÖLÇÜLMESİ (KÖY BAZLI KATILIMCI YATIRIM PROGRAMI UYGULAMASININ İNCELENMESİ) Yrd. Doç. Dr. Sibel TAN

2. Dünyadaki Değişim ve Gelişim • Küreselleşen dünya ve ülkeler arası sınırların kalkması, • Piyasa ekonomisi şartlarında hükümetlerin rollerinin daralması yalnızca düzenleyici ve denetleyici rol oynaması, • Hükümetlerin tarıma müdahalesi yalnızca destekleyici mahiyette, • Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Ticaret örgütü (DTÖ) ve Avrupa Birliği (AB) politikalarda belirleyici rol oynamaktadır.

3. Türkiye’de Durum • Planlı dönemin başladığı 1960’lı yıllardan itibaren çeşitli politika arayışları, • Destekleme alımları, • Girdi sübvansiyonları, • Ürün bazında prim uygulamaları, • Kredi destekleri….vb.

4. Türk Tarım Politikasında Reform Sinyalleri • Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planında ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında Tarım Politikalında reformun ilk sinyalleri verilmiştir; • Rekabetçi tarım sektörü, • Çiftçi kayıt ve tarım bilgi sistemlerinin oluşturulması, • Tarım sigortası kanunun çıkarılması, • Kırsal kalkınma, • Tarım sanayi entegrasyonu, • Tarım Çerçeve Kanunun çıkarılması.

5. Tarım Reformu Uygulama Projesi (ARIP) • 2000’li yıllarda bu destekleme politikalarının hem istenen düzeyde tarım sektörünü başarıya götürememesi hem de bütçeye ağır yük getirmesi gerekçesiyle uluslar arası kuruluşların da desteği ile yeni destekleme politikalarına ve özellikle DGD’ye geçiş sağlanmıştır. Bu değişimde “Tarım Reformu Uygulama Projesi (ARIP)” temel rolü oynamıştır. ARIP kapsamında Dünya Bankası ile bir borçlanma anlaşması imzalamıştır.

6. TARIM REFORMU UYGULAMA PROJESİ ARIP TARIM REFORMU UYGULAMA PROJESİ İkraz No : 4631 - TU KK-MYB

7. Tarım Kanunu ve Tarım Stratejisi (2006-2010) • ARIP projesinin yetersizlikleri, AB’ye uyum ve DTÖ kuralları ise yeni bir arayışı ortaya çıkarmış Tarım Çerçeve Kanunu ve Tarım Stratejisi 2006-2010 hazırlanmıştır. • Kaynakların etkin kullanımı ilkesi çerçevesinde, • Ekonomik, sosyal, çevresel ve uluslar arası gelişmeler boyutunu bütün olarak ele alan, • Örgütlü, • Rekabet gücü yüksek, • Sürdürülebilir tarım stratejisinin oluşturulması temel amaçlanmıştır.

8. AB Mali Yardım Çerçevesi • 1999 Helsinki Zirvesinde Türkiye’nin aday ülke statüsü kazanması, • Aday ülke konumuna gelmeden önce Türkiye, Avrupa Birliği'nin MEDA (Yenileştirilmiş Akdeniz Politikaları) kapsamındaki fonlarından, Gümrük Birliği çerçevesinde verilen fonlardan ve Avrupa Yatırım Bankası kredilerinden yararlanmaktaydı. • 2001 yılı sonunda tüm bu yardımlar tek bir bütçe kaleminde toplanmış olup bu yardım bütçesine “Katılım Öncesi Yardım Programı” adı verilmektedir

9. Tarım Stratejisi Çerçevesinde Kırsal Kalkınma • 2006-2010 Ulusal Tarım Stratejisi çerçevesinde, tarım üreticilerine kırsal alanda uygulanan projeler; • Köy Bazlı Katılımcı Yatırım Programı • Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklemesi Projesi • Bireysel veya grup şeklinde, • %50 öz sermayeye dayalı projeli yatırımlar için, • Tarım ürünlerinin depolanması, işlenmesi, değerlendirilmesi ve pazarlamasına yönelik ekonomik faaliyet yatırımları ile, • Altyapı tesislerine yönelik yatırımları teşvik etmeyi ve desteklemeyi amaçlayan hibe destek programlarıdır.

10. Köy Bazlı Katılımcı Yatırım Programı (KBKYP) • I. Etap: 23 Ağustos 2005 Tarihli ve 25915 Sayılı Resmi Gazete • II. Etap: 9 Mayıs 2006 Tarihli ve 26163 Sayılı Resmi Gazete • III. Etap: 18 Nisan 2007 Tarihli ve 26497 Sayılı Resmi Gazete

11. Uygulanan İller Çanakkale, Denizli, Bolu, Konya, Karaman, Burdur, Hatay, Niğde, Tokat, Artvin, Gümüşhane, Rize, Ardahan, Malatya, Adıyaman, Batman.

12. Programın (KBKYP) Amaçları • Gelir ve sosyal standartları geliştirmek, • Altyapıyı iyileştirmek, • Tarım-Sanayi entegrasyonu sağlamak, • Alternatif gelir kaynakları yaratmak, • Katma değer sağlayacak altyapı tesis etmek, • Girişimcilik kapasitesi yaratmak, • Uluslararası kaynakların (özellikle AB) kullanımı için kapasite oluşturmaktır.

13. Programın en önemli amacı uluslararası fonların kullanımı için yerel kapasite yaratmaktır. • Ülkemizin bundan sonraki kırsal kalkınma vizyonu, yatırımcılar tarafından hazırlanacak öz sermaye katkılı proje başvurularının desteklemesidir.

14. Proje sayıları ve bütçeleri

15. Teklif edilen ve kabul edilen proje sayıları

16. Proje konusu • HEDEF • Ülke Politikalarına uygun • Üretim desenine uygun • ve İl Mastır Planlarına uygun projelerin desteklenmesi

17. İlçelere göre dağılım

18. Yatırımcı niteliği HEDEF! Özellikle Örgütlü Üreticinin Desteklenmesi

19. Yatırımcı yaşı ve eğitim durumu

20. Yatırım yerinin özelliği • HEDEF KİTLE! • Programın adından da anlaşılacağı gibi köy

21. Proje kabul edilmeme sebebi

22. Yapacağınız yatırımla ilgili önceden tecrübeniz var mı? • %73 Evet, % 27 Hayır • Ada ekonomisine katkı, • Bölgenin üretim potansiyelini değerlendirmek, • Ürün çeşitliliği yaratmak, • Bölgeye istihdam katkısı sağlamak, • Yeni bir yatırım yapma isteği.

23. Ürününüzü nerede pazarlayacaksınız ?

24. Projeden nasıl haberdar oldunuz ?

25. Projenizi kim hazırladı ?

26. Proje hazırlanırken karşılaşılan zorluklar?

27. Projenin uygulanması aşamasında karşılaşılan zorluklar nelerdir? • Ön proje etütleri ve piyasa araştırmaları yetersiz olduğu için proje bütçeleri ile piyasa fiyatlarının örtüşmemesi, • İzin ve ruhsatların alınmasındaki zorluklar, • Bürokratik işlemlerin fazlalığı, • İhale dosyalarının hazırlanması ve ihale şartlarında karşılaşılan zorluklar, • Yatırımların sürdürülebilirliğinin iyi planlanmamış olması, • Uygun teklif verecek firma sayısındaki yetersizlikler.

28. Hazırladığınız projenin çevrenize en önemli katkısı nedir ? (Önem sırasına göre) • Yerel üretim potansiyelinin kullanılması • Gelir etkisi, • İstihdam etkisi, Ürün kalitesinin artırılması, • Çarpan etki, • Doğal kaynak kullanımı.

29. sibeltan@comu.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Sibel TAN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü