Małgorzata Rogowicz-Angierman Warszawa, 29 listopada 2012 r.

1. Prawa autorskie projektanta jako źródło ryzyka podczas realizacji inwestycji zgodnie z warunkami kontraktowymi FIDIC Małgorzata Rogowicz-Angierman Warszawa, 29 listopada 2012 r.

2. Ryzyka prawne związane z projektem architektonicznym Ryzyka wynikające z: • umowy z projektantem • jakości wykonanego projektu

3. Ryzyka prawne związane z projektem architektonicznym • jednoznaczne i precyzyjne oznaczenie przedmiotu zobowiązania projektanta • przeniesienie pełni majątkowych praw autorskich do dysponowania projektem niezbędnych do realizacji inwestycji • nadzór autorski • odpowiedzialność projektanta za ewentualne wady dokumentacji projektowej - rękojmia

4. Prawo autorskie • Przedmiotem prawa autorskiego są m. inn. utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne. (art. 1 Prawa Autorskiego) • Projektantowi (autorowi) przysługują z tytułu wykonanego projektu budowlanego: - autorskie prawa majątkowe - autorskie prawa osobiste

5. Prawo autorskie osobiste Autorskie prawa osobiste chronią więź twórcy z utworem, w tym prawo do: • autorstwa utworu • oznaczenia utworu swoim nazwiskiem • nienaruszalności treści i formy utworu • nadzoru nad sposobem korzystania z utworu Autorskie prawa osobiste są nieograniczone w czasie i niezbywalne

6. Prawo autorskie osobiste Wyrok NSA z 26 stycznia 2001 r. IISA/Po2404/99 W odniesieniu do projektu budowlanego realizacja praw osobistych, do których należy m. in. prawo do niewzruszalności treści i formy utworu i jego rzetelnego wykorzystania, następuje w trybie powództwa o ochronę autorskich praw osobistych, nie w trybie przepisów ustawy Prawo budowlane.

7. Nadzórautorski Inwestor ma obowiązek zapewnić autorowi utworu architektonicznego dostęp do procesu realizacji utworu w każdym jej stadium oraz eksploatacji budowli (art. 60 Prawa Autorskiego) Sprawowanie nadzoru autorskiego nad utworami architektonicznymi i architektoniczno-urbanistycznymi reguluje Prawo budowlane

8. Nadzór autorski Do sprawowania nadzoru autorskiego zobowiązuje projektanta: • inwestor lub • organ administracji architektoniczno-budowlanej (art. 20 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 18 ust. 3 i art. 36 ust.1 pkt 4 PrBud)

9. Zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski –art. 18 w zw. z art. 44 ust. 1 Prawa budowlanego Zmiana projektanta sprawującego nadzór autorski w toku wykonywania robót budowlanych – po powiadomieniu właściwego organu nadzoru budowlanego Nie jest to zmiana osoby, która sporządziła projekt zatwierdzony decyzją organu administracji architektoniczno-budowlanej

10. Zamówienia na pełnienie nadzoru autorskiego nad realizacją projektu architektoniczno-budowlanego • Sprawowanie nadzoru autorskiego w świetle przepisów art. 7 ust. 1, art. 10 ust.1, art. 29 ust. 1 Pzp oraz zasady przejrzystości powinno być uwzględnione w postępowaniu przetargowym albo w konkursie dotyczącym zlecenia wykonania dokumentacji projektowej.

11. Zamówienia na pełnienie nadzoru autorskiego nad realizacją projektu architektoniczno-budowlanego • Zamówienie publiczne na sprawowanie nadzoru autorskiego nie może zostać udzielone w trybie zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy Pzp, albowiem ochrona praw wyłącznych projektanta ma charakter wtórny w stosunku do wcześniej udzielonego zamówienia na prace projektowe.

12. Zamówienia na pełnienie nadzoru autorskiego nad realizacją projektu architektoniczno-budowlanego • W przypadku, gdy zamawiający nie uwzględnił w postępowaniu albo konkursie na dokumentację projektową sprawowania nadzoru autorskiego może rozważyć zastosowanie trybu przetargowego do wyboru wykonawcy świadczącego usługę nadzoru inwestorskiego. Opinia prawna z 8 lutego 2012 r. www.uzp.gov.pl

13. Nadzór autorski a Prawo zamówień publicznych Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki jeżeli dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych, wynikających z odrębnych przepisów. (art. 67 ust. 1 pkt 1 lit.b Pzp) Ma to miejsce w szczególności w przypadku objęcia ochroną prawno -autorską lub patentową. (Uchwała KIOz dnia 6 lipca 2012 r. sygn. akt: KIO/KD 57/12)

14. Nadzór autorski a Prawo zamówień publicznych „Przesłanka określona w art. 67 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy Pzp musi wynikać z obiektywnych okoliczności, niezależnych od woli Zamawiającego, w przeciwnym razie stosowanie ww. przepisu mogłoby prowadzić w praktyce do omijania przepisów ustawy w ten sposób, że w następstwie zawarcia jednej umowy (w trybie konkurencyjnym) możliwe stałoby się dokonywanie swobodnego wydatkowania środków (w trybie z wolnej ręki) z powołaniem się na ochronę praw wyłącznych.” (Uchwała KIO z dnia 14 grudnia 2010 r., sygn. akt KIO/KD 99/10)

15. Nadzór autorski a Prawo zamówień publicznych Niemożliwa jest dokładna i całkowita wycena w ofercie przedmiotu zamówienia na nadzór autorski, bo: • obiekt, na którym ma być sprawowany nadzór autorski i związany z obiektem zakres robót budowlanych – nie jest znany • nieznana jest liczba możliwych potrzeb wykonania projektów zamiennych • nieznany jest okres trwania, czas rozpoczęcia i zakończenia sprawowania nadzoru autorskiego • nieznany jest przyszły wykonawca robot budowlanych, poziom jego kwalifikacji, (pismo z 29 marca 2012 r. Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i inn. Stowarzyszeń do Prezesa UZP)

16. Zamówienia na pełnienie nadzoru autorskiego nad realizacją projektu architektoniczno-budowlanego Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 15 grudnia 2011 r. sygn. X Ga 509/11 Sąd ubocznie zauważa problem celowości, sensu i zasadności ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na sprawowanie nadzoru autorskiego nad wykonanym już wcześniej przez konkretne osoby projektem w kontekście niezbywalności autorskich praw osobistych do utworu w rozumieniu art. 16 pkt. 5 „prawa autorskiego i praw pokrewnych” oraz możliwość powstawania sporów odszkodowawczych i innych na tym tle.

17. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi projektanta Projektant odpowiada za rozwiązania projektu niezgodne z: • parametrami ustalonymi dla realizowanej inwestycji • wiedzą architektoniczną • standardami projektowania • doświadczeniem budowlanym • przepisami techniczno-budowlanymi

18. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi projektanta Inwestor, w przypadku wadliwości dokumentacji, może domagać się: • bezpłatnego usunięcia wad w oznaczonym terminie • obniżenia wynagrodzenia • odstąpienia od umowy, gdy wada uniemożliwia realizacje budowli na podstawie wykonanej dokumentacji projektowej

19. Zawiadomienie o przeszkodach Wyrok SN z dnia 10 lipca 2008 r., III CSK 59/2008 1. Uchybienie przez wykonawcę obowiązkowi wynikającemu z art. 651 kc nie może wywierać żadnego skutku prawnego w odniesieniu do sfery sytuacji prawnej jednostki projektowania, która pozostaje z inwestorem w odrębnym stosunku prawnym zawiązanym w wyniku zawarcia umowy o prace projektowe czy umowy o pełnienie nadzoru autorskiego. 2. Konstrukcja normy art. 471 kc oparta jest na domniemaniu winy dłużnika, który, chcąc uwolnić się od odpowiedzialności, powinien wykazać, że nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie odpowiada.

20. Dziękuję za uwagę Małgorzata Rogowicz-Angierman Radca prawny Prezes Sądu Arbitrażowego przy Stowarzyszeniu Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców tel. 601 24 05 22 mail: malgorzata.angierman@gmail.com