KOREKCJA WAD POSTAWY CIAŁA WAŻNYM ZADANIEM SZKOŁY I RODZICÓW

1. KOREKCJA WAD POSTAWY CIAŁA WAŻNYM ZADANIEM SZKOŁY I RODZICÓW

2. We współczesnym świecie wady postawy ciała, są zjawiskiem, które jest bardzo powszechne w każdym wieku. Nie każdy jednak zdaje sobie z tego faktu sprawę. Tak się dzieje u coraz większej liczby dzieci w różnym wieku: przedszkolnym, szkolnym jak i u dorosłych. Utrwalona, nieprawidłowa postawa doprowadza do wystąpienia znaczących deformacji i ograniczeń ruchu w późniejszym czasie.

3. Jednym z warunków prawidłowego rozwoju i zdrowia człowieka jest prawidłowa postawa ciała. Niezmiernie ważnym zadaniem dla rodziców i nauczycieli jest dbałość o poprawną postawę dziecka, która podczas jego pobytu w szkole ulega zniekształceniom. Rodzice muszą mieć świadomość, że wady postawy nie znikają wraz z końcem dojrzewania dziecka. Z wad postawy ciała się nie wyrasta.

4. Nieleczone lub nieprawidłowo leczone mogą się tylko pogłębiać i dziecko wejdzie w dorosłe życie z deficytami, które będą miały wpływ na jego zdrowie i sprawność oraz mogą utrudnić mu normalne funkcjonowanie w życiu codziennym. Niewyleczone wady postawy mogą stać się przyczyną wcześniejszych zwyrodnień w stawach, przyczyną bólów kręgosłupa i kończyn, a także zmniejszenia wydolności układu ruchu, oddechowego i dalej w konsekwencji układu krążenia.

5. Stan zdrowia dzisiejszych uczniów nie jest zadowalający. Narasta liczba dzieci potrzebujących opieki pod względem prawidłowej postawy ciała. Wymagają one działań profilaktyczno - leczniczych, z których podstawowym jest gimnastyka korekcyjno- kompensacyjna. Skierowana jest ona do dzieci, których wady postawy ciała nie wymagają jeszcze postępowania rehabilitacyjnego. Uczniowie najwięcej czasu spędzają w szkole i tam powinna się ona odbywać pod kontrolą ludzi specjalnie do tego wykwalifikowanych.

6. Niestety czasy, w jakich obecnie żyjemy nie sprzyjają dbaniu o to, aby zapewnić młodemu pokoleniu należytego rozwoju, ponieważ dzisiejsza szkoła boryka się z wieloma problemami i nie zawsze w niej jest miejsce na gimnastykę korekcyjną. Czasu przeznaczonego na nią w szkolnych planach lekcji jest coraz mniej, a nawet coraz częściej się o niej zapomina w ogóle.

7. Kondycja zdrowotna polskiego społeczeństwa mimo symptomów poprawy nadal nie jest zadawalająca. Z danych dotyczących stanu zdrowia populacji w wieku rozwojowym przeprowadzonych w ramach badań bilansowych wynika, że w ostatniej dekadzie XX wieku zaburzenia statyki ciała i uszkodzenia narządu ruchu występowały u 40% sześciolatków. Najczęściej występującym problemem zdrowotnym okazały się wady postawy, które osiągnęły najwyższy odsetek przypadków 44,7% [GUS, 1994]. W praktyce oznacza to, że co drugie – trzecie dziecko wymaga specjalistycznej opieki działań profilaktyczno-leczniczych.

8. Rozwój komputeryzacji, zwiększenie oferty programów telewizyjnych, rozwój motoryzacji i wprowadzenie w życiu wielu innych udogodnień sprawia, że człowiek staje się coraz bardziej wygodny i ogranicza swoją aktywność do minimum. Stan ten nie sprzyja zdrowiu coraz częściej dzieci mają nieprawidłowości w postawie ciała i uskarżają się na różne dolegliwości bólowe, dorośli zapadają na choroby, zwane z powodu częstości ich występowania, cywilizacyjnymi.

9. Wielogodzinne przebywanie w pozycjach siedzących w szkole, osłabia mięśnie szczególnie posturalne i sprawia, że dzieci często przyjmują nieprawidłowe pozycje, minimalizujące pracę mięśni i wręcz biernie utrzymujące je na krześle. Często w literaturze podkreślany jest wpływ na postawę ciała nieprawidłowo dobranych do dziecka ławek i krzeseł. Jednakże bez nakładów finansowych nie jesteśmy w stanie tego zmienić, natomiast wykorzystując obecne warunki, możemy wpłynąć na świadomość ucznia podnosząc jego wiedzę na temat prawidłowego funkcjonowania organizmu i sukcesywnie wyrabiać u niego prawidłowe nawyki siedzenia i pracy w szkole i domu.

10. Prawidłowa postawa zależy od dobrze funkcjonujących układów m.in. mięśniowo–więzadłowego, a ten rozwija się podczas wykonywania ćwiczeń ruchowych.

11. O zdrowotnych walorach ruchu wiadomo nie od dziś, jednakże w naszym społeczeństwie brak jest kultury systematycznego i powszechnego uprawiania zajęć ruchowych. Większość uczniów uważa, że ich aktywność ruchowa jest wystarczająca, a nawet określają ją jako wysoką, tłumacząc to systematycznymi ćwiczeniami na lekcjach wf. Jednakże poziom tej aktywności nie jest wystarczający dla potrzeb rosnącego organizmu i nie wyrównuje on niekorzystnych czynników środowiska deformujących postawę ciała i sprzyjających nadwadze i otyłości.

12. Mała efektywność lekcji wf na rzecz zachowań prozdrowotnych, sprawności i wydolności fizycznej nakazuje poszukiwania innych rozwiązań poprawiających tę sytuację. Znaczącą rolę powinni w tym zadaniu odgrywać rodzice, których pomoc wspierająca działania szkoły w obecnych czasach jest niezbędna. Aktywność fizyczną młodego pokolenia można, a nawet trzeba wiązać także z aktywnością ich rodziców. Badania wykazują, że zachowania prozdrowotne, w tym aktywność fizyczna dzieci zależy od podobnych zachowań ich rodziców.

13. Aktywni ruchowo rodzice stymulują do uprawiania aktywności swoje dzieci [Drabik, 1995]. Aktywność fizyczna dorosłych może być rozpatrywana w aspekcie nie tylko zdrowotnym, ale i wychowawczym i socjologicznym. Przykład ze strony rodziców najczęściej mobilizuje dzieci do udziału w aktywności fizycznej. Rodzic ma możliwość oddziaływać bezpośrednio współuczestnicząc z dzieckiem w zajęciach ruchowych bądź pośrednio np. przez wyrażenie zgody na jego uczestnictwo w ruchowych zajęciach pozalekcyjnych. Z drugiej strony dziecko aktywne fizycznie jest w stanie zachęcić rodzica do udział w aktywnym wypoczynku.

14. Według wyników badań nadal jeszcze znaczny odsetek rodziców (57%) nie uczestniczy w ogóle lub uczestniczy sporadycznie we wspólnych zabawach ruchowych z dzieckiem [Drabik, 1995]. Uświadamianie rodziców i podnoszenie ich wiedzy na temat zdrowia i pozytywnych walorów ruchu oraz poprzez organizowanie wspólnych rodzinnych imprez rekreacyjnych przez szkoły może przynieść pozytywne zmiany. Świadomy rodzic powinien wiedzieć, że dzięki działaniom profilaktycznym i systematycznym ćwiczeniom można uchronić dziecko przed wadami postawy ciała i stóp. W wieku przedszkolnym dzieci uczą się wielu czynności i od nas zależy czy nabyte przez nich nawyki będą sprzyjać rozwojowi prawidłowej postawy ciała czy nie.

15. W związku z tym, że dzieci najwięcej czasu spędzają z – Rodzicami moim marzeniem byłoby, aby Rodzice czynnie włączyli się w proces kształtowania prawidłowej postawy ciała i nawyków sprzyjających zdrowiu. By dzieci po opuszczeniu murów szkoły nie zapomniały o tym, że ruch kształtuje prawidłową postawę i jest niezbędny dla zdrowia. W profilaktyce wad postawy ciała olbrzymią rolę pełni diagnostyka. Każdy rodzić powinien posiadać podstawową wiedzę z tego zakresu, tak by móc samemu odpowiednio wcześnie wykryć nieprawidłowości w postawie ciała i rozpocząć działania korekcyjne.

18. Wady postawy: Skolioza zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, jest wadą postawy, polegającą na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. Skolioza może powodować niekorzystne zmiany w układzie ruchu, układzie krążeniowo-oddechowym, w sprawności i wydolności fizycznej, a także w różnych narządach wewnętrznych. Przyczyny powstawania skolioz nie są znane. Nieznana przyczyna powstawania skolioz zmusza do leczenia objawowego. Ogranicza się ono do przeciwdziałania widocznym skutkom choroby.(Rys.1)

19. Rys. 1 Skolioza – boczne skrzywienie kręgosłupa Rys. 1 Skolioza – boczne skrzywienie kręgosłupa

20. Plecy okrągłe to wada lokalizująca się w odcinku piersiowym kręgosłupa W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy jest wygięty ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. Przy plecach okrągłych wygięcie to jest pogłębione. W sylwetce dziecka można zauważyć wówczas wysunięcie głowy do przodu wysunięcie barków do przodu, spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej, rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowej. Plecy okrągłe mogą mieć charakter wady wrodzonej na skutek wad układu kostnego lub mięśniowego. Wśród przyczyn nabytych wymienić należy : zmęczenie dziecka, zbyt długą pozycję siedzącą, osłabienie po chorobie, słaby wzrok, ukrywanie rosnących piersi u dziewcząt, zbyt wysoki wzrost w stosunku do rówieśników.(Rys. 2)

21. Rys. 2 Plecy okrągłe

22. Plecy wklęsłe są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa tzw. lordoza lędźwiowa. Dla odcinka tego u osób zdrowych jest charakterystyczne wygięcie kręgosłupa do przodu. Pogłębienie wygięcia świadczy o plecach wklęsłych. Sylwetkę dziecka charakteryzuje: zwiększone przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch, uwypuklenie pośladków.(Rys. 3)

23. Rys. 3 Plecy wklęsłe Rys. 3 Plecy wklęsłe

24. plecy wklęsło-okrągle są wadą postawy, w której występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych. W sylwetce dziecka obserwuje się: pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy do przodu, wysunięcie barków do przodu, rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowej, pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, wypięty brzuch, uwypuklenie pośladków.(Rys. 4)

25. Rys. 4 Plecy wklęsło-okrągłe Rys. 4 Plecy wklęsło-okrągłe

26. Plecy płaskie to spłaszczenie krzywizn fizjologicznych. Kręgosłup w tej wadzie nie spełnia swojej roli amortyzatora.(Rys. 5) Rys. 5 Plecy płaskie Rys. 5 Plecy płaskie

27. Płaskostopie jest wadą kończyn dolnych, charakteryzującą się obniżeniem łuków wysklepiających stopy. Prawidłowo zbudowana stopa dotyka podłoża trzema punktami: piętą, głową pierwszej i głową piątej kości śródstopia. Między tymi punktami przebiegają główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia. Zwracamy uwagę na wyżłobienie stopy. Łatwo to zaobserwować oglądając ślady mokrych stóp na podłożu.(Rys. 6)

28. Wysklepienie stopy

31. Rys. 6 Płaskostopie

32. Wskazówki profilaktyczne: Należy zwracać uwagę na: -eliminowanie długiego siedzenia przed komputerem i długiego oglądania telewizji, -odzież powinna być lekka nie krępująca ruchów, -obuwie powinno być elastyczne, miękkie z szerokimi noskami, w żadnym wypadku nie na podwyższonym obcasie -odrabianie lekcji powinno być przerywane co 30-40 minut np. zabawą ruchową lub pracą, która wymaga ruchu, -stworzenie prawidłowego stanowiska pracy w domu i w szkole (biurko i krzesło dostosowane do wzrostu dziecka), (Rys. 7)

33. Rys. 7 Pozycje prawidłowe

34. -stworzenie odpowiednich warunków podczas snu (własne łóżko z odpowiednim materacem), -symetryczne noszenie tornistra do szkoły, plecaka lub innych ciężkich rzeczy, -nauczenie i wyrobienie u dziecka nawyku prawidłowej postawy podczas odrabiania lekcji, siedzenia, stania, czynności domowych oraz podczas odpoczynku, (Rys. 7)

35. Rys. 8 Pozycje wadliwe

36. - Pamiętać należy , że każdy ruch i różnorodne formy aktywności bardzo korzystnie wpływają na ogólny rozwój organizmu oraz wzmacnianie mięśni.

37. O PRAWIDŁOWO UKSZTAŁTOWANY I ZDROWY KRĘGOSŁUP • NALEŻY DBAĆ CZYNNIE PRZEZ CAŁE ŻYCIE. • Aby dziecko nie miało problemów z postawą należy • ograniczyć siedzący tryb życia do minimum, • ograniczyć oglądanie telewizji. Wybierać dziecku tylko wartościowe programy • ograniczyć lub zminimalizować czas spędzany przy komputerze • obowiązkowo należy zwiększyć aktywność ruchową, aktywnie spędzać czas wolny, bawiąc się z dzieckiem na świeżym powietrzu lub w domu w różne zabawy ruchowe. • zachęcać dziecko do częstego chodzenia boso po naturalnym podłożu.

39. kupując buty szczególnie dla dzieci małych dzieci należy pamiętać, żeby zapiętek był stabilny i dobrze trzymał piętę. • wprowadzić do zabawy z dzieckiem elementy masażu dziecka szczególnie wykonywanych na plecach i stopach.

40. Ponadto nie powinno się • nosić dziecka tylko na jednej i tej samej ręce • prowadzić go zawsze za jedną, tą samą rękę. Na skutek naszych, jakże często stosowanych nawyków kręgosłup dziecka ulega lekkiemu skrzywieniu, co w efekcie może prowadzić do skoliozy. • zezwalać na zbyt długie zabawy tą samą ręką, czy jazdę na hulajnodze (odpychanie tylko jedną nogą). • siedzieć na jednej nodze lub między nogami, oraz siedzieć na kości krzyżowej w tak zwanej pozycji fotelowej.

43. Dziękuję za uwagę Artur Grudzień

44. W niniejszym pokazie posłużyłem się materiałami z „Programu przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży w województwie opolskim”dr. Kariny Słonki ,