1 / 48

Təsnifatda yeri :

Günəbaxanın alternariozu və ya tünd qonur ləkəliyi – Alternaria sp. Təsnifatda yeri : Fungi və ya Mycota aləmi , Anamorfic fungi şöbəsi , Hyphomycetes sinfi , Hyphomycetales sırası , Dematiaceae fəsiləsi , Alternaria cinsi Bioloji qrupu : Hemibiotrof.

geri
Download Presentation

Təsnifatda yeri :

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Günəbaxanınalternariozuvəyatündqonur ləkəliyi – Alternaria sp. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Alternariacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  2. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Günəbaxanınalternario-zununbirneçəxəstəliktörədicisiqeydəalınmışdır: Alternariahelianthi, A.alternata, A.zinnieavəbaşqaları. Yoluxmuşbitkilərdəonlarmüxtəlifformalıləkələrəmələgətirir. Alternariozəvvəlcəfilqəyarpaqlarda, sonrahəqiqiyarpaqlarda, gövdəvəsəbətlərdəzühuredir. Sirayətlənmişfilqəyarpaqlardaxəstəlikölçüləri 0,3 sm-əqədərolandiametrlisarıləkələrformasındameydanaçıxır. Həqiqiyarpaqlardaxəstəlikəvvəlcədüzgünolmayankiçikləkələrşəklindəmeydanaçıxır, ölçücəböyüyürvəonlarınqurumasınasəbəbolur. Gövdəvəsəbətinarxasındaalternarioztündvəyaqonurzolaqlarlaüzə çıxır, belələkələr müxtəlifformavəölçülüdür. Yoluxmuştoxumadarütubətlihava zamanı xəstəlik törədicinin tünd və ya zeytuni örtüyü meydana çıxır. Spormərhələsiqısakonididaşı-yanlardaasanlıqladağılan, səpələnənsporzənciriiləformalaşır.

  3. a- konidilər; b-yoluxmuş yarpaq

  4. XƏSTƏLİYİN YAYILMASI

  5. Ekologiyası. Günəbaxanınbuxəstəliyionuninkişafınınbütünmərhələlərindəmeydanaçıxır, lakinintensivinkişafyetişmədövründəbaşverir. Patogenlərləgünəbaxanınyoluxmasıüçünəl-verişlişəraituzunmüddətlirütubətlihavavəhavanıntempe-ratu-runun 15-300Colmasıdır. GünəbaxanınA.helianthiiləmaksimumyoluxması 25-270Ctemperaturdavə 3-4 günmüddətindəfasiləsizrütubətlihavadabaşverir. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Alternariozgünəbaxanbitkisininvaxtındanəvvəlqurumasınasəbəbolur, buisəciddiməhsulitkisiilənəticələnir. ƏdəbiyyatlardaolanmənbələrəgörəxəstəlikRusiyanınŞimaliQafqazvilayətində, eləcədəUkraynavəMoldovaRes-publikalarındadahaciddiitkilərə – ortahesabla 30%-əqədərməhsulitkisinəsəbəbolur. Mübarizətədbirləri. Xəstəlikləmübarizədətoxumlarındər-manlanması, dahadavamlısortvəhibridlərinbecərilməsiönəmlidir, növbəliəkindəvacibtədbirlərdəndir.

  6. Günəbaxanınbozçürüməsi - Botrytis • cinerea Pers. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Moniliaceaefəsiləsi, Botrytis cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  7. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlik törədicinintelemorfmərhələsiBotryotiniafuckeliona (de Bary.) Whet. inkişaftsiklindəekzofitrənglimitsel, konidi, mikrokonidi, sklerosiyavəapotesiləriaskosporlarlaəmələgətirir. Meyvəbədəni-apotesilər 5 mm-əqədərdiametrli, hündürlüyü 4 mm-əqədərolmaqlasklero-siyalardaqaldırılmışboşqabşəkillitörəməşəklindəformalaşır. Buradakisələrvəkisəsporlaryerləşir. Mikrokonidiləraskosporlarınforma-laşmasızamanıspermasiyarolunuyerinəyetirir. İnfeksiyamənbəyitorpaqdakıbitkiqalıqlarındasaxlanılansklerosiyalar, sirayətlənmiştoxumlardaolanmitsel, konidivəaskosporlardır. Xəstəliktörədicigünəbaxanıncücərtilərini, çiçəkləmədənsonrasıxəkinlərdəyarpaqvəgövdələrini, yetişmədövrüisəintensivolaraqsəbətləriniyoluxur. Bozçürüməxəstəliyininxarakterikəlamətiyoluxmuştoxumadagöbələyinkonidilərindənibarətbozörtükəmələgətirməsidir.

  8. a- konididaşıyanlarla konidilər; b- göbələyin • kisə spor mərhələsi

  9. XƏSTƏLİYİN • YAYILMA • AREALI

  10. Ekologiyası. Xəstəliyinintensivəmələgəlməsisoyuqrütubətliha-vailəəlaqədardır. Xəstəliktörədicininkütləvisporverməsi 12-220C-yəqədərtemperaturdabaşverir, göbələyinsporlarınıncü-cərməsiüçünhavanınoptimalnisbirütubəti 85-100% həddindəolmalıdır. Təsərrüfatəhəmiyyəti. V.İ.Yakutkinin (2001) məlumatlarınaəsasənbozçürüməintensivinkişafedənillərdəgünəbaxanınməhsulitkisi 50% vədahaçoxolur. XəstəliyinağıritkilərverdiyirayonlarsırasındaŞərqiQazaxıstan, QərbiSibir, MərkəziQaratorpaqregio-nu, ŞimaliQafqaz, Ukrayna, Moldovavəs. fərqlənirlər. Buyerlərdəbozçürüməxəstəliyi 10 ildə 2-4 dəfəepifitotiyaşəklindəinkişafedir.

  11. MÜBARİZƏ TƏDBİRLƏRİ

  12. Günəbaxanınağçürüməsi – Sclerotiniasclerotiorum(Lib.) de Bary. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaaləmi, Euascomycetessinfi, Helotialessırası, Sclerotiniaceaefəsiləsi, Sclerotiniacinsi Sinonimi: Whetzeliniasclerotiorum (Lib.) Korf and Dumort. Biolojiqrupu: Saprotrof

  13. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Göbələkgünəbaxanbitkisininbütünhissələriniyoluxur: kök, gövdəninkökəyaxınhissəsi, gövdə, yarpaqlarvəsəbətlər. Anamorfmərhələdəxəstəliktörədiciekzofitbuğumlumitsel, mikrokonidilərvəsklerosiyalarəmələgətirir. Teleomorfmərhələdəsklerosiyalardapatogenmeyvəbədəni-apotesiləriformalaşdırır. Apotesiboşqabşəkillidir, stromasın-dakisəkisəsporlarla yerləşir. Optimalşəraitzamanısklerosiyalardagünəba-xanınvegetasiyadövrü 4 vədahaartıqapotesigenerasiyasıverəbilir. İnfeksiyamənbəyimitsel, sklerosiyalarvəaskosporlardır. Sklerosiyalarpatogenintorpaqdauzunmüddətqalmasınıtəminedirvəvegetasiyadövrüonubərpaedir. Mikrosklerosiyalarapotesilərformalaşanzamanspermasiyarolunuyerinəyetirir.

  14. a-sklerosiyalar apotesilərlə; b-kisələr parafizlə; • c- sklerosiyanın bir hissəsi

  15. Yayılması. Dünyanıngünəbaxanbecərilənbütünrayonlarındagenişyayılmışdır. MDBməkanındadaxəstəlikmühüməhəmiyyətkəsbedir. RusiyanınQaratorpaqzonası, ŞimaliQafqaz, UkraynavəMoldovadaağçürümətez-tezepifitotiyaformasında (10 ildə 3-4 dəfə) inkişafedir. Ekologiyası. Xəstəliyininkişafıvəonunformalarıhidrotermikşəraitdənasılıdır. Havanınnisbirütubəti 100% vətemperaturu 15-220Colduqdaxəstəlikepifitotiyahəddindəyüksəksurətləinkişafedir. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Bəziədəbiyyatmənbələri (Yakutkinet. al., 1999) göstərirlərki, günəbaxanınağçürüməxəstəliyiepifitotiyaşəklindəinkişafetdikdəməhsulitkisi 60%-iüstələyir. Xəstəliyinəntəhlükəliformasısəbətlərinyoluxmasıdır. Mübarizətədbirləri. Plantasiyalardayüksəkaqrofonyaradıl-masıbitkilərinbuxəstəliyəqarşıdavamlılığınıyüksəldir.

  16. Günəbaxanın unlu şehi – Erysiphe cichoracearum D.C. f. helianthi Jacz., Leveillulacampesitarum Golowf. • helianthiGolow. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, ErysiphevəLeveillulacinsləri Biolojiqrupu: Biotrof

  17. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlik törədicigünə-baxanbitkisininyarpaqlarını, bəzənisəgövdələrinidəsirayətlənir. Erysiphecichoracearumgöbələyiiləyoluxmazamanıyarpaqlarınüstsəthindəsəthimitselvəsporlardanibarətağ, keçəyəoxşarörtükinkişafedir. Erysiphecichoracearumgöbələyitək-təkkələ-kötür, sarı, qonurhaşiyəliləkələrformalaşdırır. Çoxzamanmitselyarpağınalttərəfindəolanbitkitoxumasınayüklənir. Çoxnadirhallardayarpağınüsttərəfindədəbunarastgəlinir. Vegetasiyamüddətindəyoluxmuşgünəbaxandaxəstəlik törədi-ciləribir-neçəqeyri-cinsiçoxalmadanibarətsporgenerasiyasıverir. Busporlartəkraryoluxmalarasəbəbolur. Konidilərmitseldəzəncirformasında (Erysiphecichoracearum) vəyatək-tək(Leveillulacampesitarum) formalaşır.

  18. XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI

  19. Ekologiyası. Kleystotesilərvəqışlayanmitselcücərəndənsonraxəstəliközünü 13-170Ctemperaturdabərpaedir. Adətənunluşehxəstəliyigünəbaxanınçiçəkləmədövrümeydanaçıxır. Quruvəistihavadaxəstəliktörədicilərdahaintensivinkişafabaşlayır. Leveillulacampesitarumgöbələyiquraqlıqrayonlarıüçündahaxarakterikdir. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Günəbaxanınyarpaqlarıxəstəlikləgüclüyoluxanzamanbitkilərinvaxtındanəvvəlqurumasınasəbəbolur, buisəməhsuldarlığıvətoxumunyağlılığınıaşağısalır. XəstəlikQazaxıstandavəRusiyanınbirçoxəyalətlərindəgüclüzərərvurur. Ədəbiyyatməlumatlarınagörəunluşehxəstəliyininvurduğuzərərinmiqdarımüəyyənedilməmişdir. Mübarizətədbirləri. Xəstəliyəqarşıdavamlısortvəhibridlər-dənistifadəedilməsivacibdir. Növbəliəkinsisteminəciddiəməledilməli, bitkininnormalböyüməsinivəinkişafınıtəminedənaqrotexnikitədbirlərkompleksihəyatakeçirilməlidir. Kumulus (5 kq/ha), skor (0,3 l/ha), tilt (0,4 l/ha) kimipreparatlardanbiriiləişçiməhlulunməsarifi 400-800 l/haolmaqlaçiləməaparılır.

  20. Günəbaxangövdələrininbozləkəliyi (gövdələrinxərçəngi, fomopsis) – PhomopsishelianthiMunt. Cvet. et al Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi, Phomopsiscinsi Sinonimi: Diaporthearctii (Lasch) Nit. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  21. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəliktörədicininteleomorfmərhələsiinkişaftsiklindəsarı-yaşılrəngliekzofit, uzunsov, düzvəyaəyripiknosporlarlapiknidlərəmələgətirir. Anamorfmərhələdəmeyvəbədəniperitesiikihüceyrəliellipsoidalaskosporludur. Tünd-qonurhəlqəvipiknidlər 120-290 mkmdiametrliolub, epidermisaltındasirayətlənmiştoxumanındaxilindəformalaşır. Meyvəbədənihəlqəvitündrəngliperitesiburuncuqluolub, dia-metri 290-430 mkmhəddindədəyişir. Peritesiləryoluxmuştoxumadatək-təkvəyaqruplaformalaşır, onunburuncuğuyetişəndənsonraepidermisinsəthindəzühuredir. Askosporlarikihüceyrəli, diyircəklivəyaslindrikdir. Xəstəliyininfeksiyamənbəyibitkiqalıqlarındaolanaskosporlar, sirayətlənmişbitkilərdəvəyoluxmuştoxumlardapiknidlərləpiknosporlardır. Günəbaxanınaltyarpaqlarınınxəstəliktörədiciiləsirayətlənməsi 4-12 ədədhəqiqiyarpaqfazasındabaşverir, sonraonlargövdənivətoxumalarlasəbətisirayətlənir. Yo-luxmuşəkintoxumlarındanxəstəlikqönçələməfazasınaqədərtək-tək (1%-dənaz) əmələgəlirvəmüəyyənzamandansonraartır.

  22. Yayılması. Xəstəliyədünyanınhəryerindərastgəlinir. Günəba-xanbecərənölkələrüçünxəstəlikxarakterikdir. KeçmişSSRİərazisindəxəstəlikilkdəfə 1986-cı ildə Ukraynada, 1988-ci ildə Moldovada və 1991-ci ildə Rusiyanın Stavropol diyarında qeydə alınmışdır (Yakutin, 1991). HazırdadaxəstəlikUkrayna, MoldovavəRusiyadadahagenişyayılmışdır. ƏdəbiyyatməlumatlarnınagörəxəstəliyinmənbələricənubiUralvəOrenburqvilayətlərindədəəmələgəlmişdir. Ekologiyası. Xəstəliktörədicigeniştemperaturhəddində 5-300Cinkişafedirvəböyüyür. Mitselinböyüməsi, piknidinformalaşmasıvəpatogeninperitesilərininyaranmasıüçünənoptimaltemperatur 250Chəddindədir. Normalmülayimtemperaturdapiknidlər 7-10 günmüddətindəformalaşır, bugöstəriciperitesilərüçün 26 gündür. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Uzunillərbuxəstəliktədqiqatçıalimlərindiqqətindənkənardaqaldığındanxəstəliktörədiciözarealınıgenişləndirmişvəmüvafiqolaraqzərərvermədəartmışdır. Sonillərbuxəstəlikdahayüksəkiqtisadizərərləxarakterizəolunur.

  23. MÜBARİZƏ TƏDBİRLƏRİ

  24. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları • 1. Pambığın vertisillioz xəstəliyi adətən bitkinin hansı fenofazasına uyğunlaşmışdır? • a) qönçələmə - çiçəkləməfenofazası • b) kütləvicücərtilərinformalaşması • c) 3-4 cütfilqəyarpaqlarınəmələgəlmədövrü • d) çiçəkləmədəndərhalsonra • e) qozalarınfəalinkişafdövrü

  25. 2. Vertisilliozxəstəliyinintörədicisi ilk • dəfəneçənciildəhansıbitkidətəsviredilmişdir? • a) 1900-cu ildəərikbitkisi • b) 1913-cü ildəsoğangülübitkisi • c) 2010-cu ildəpambıqbitkisi • d) 1987-ci ildəmalvabitkisi • e) XIX əsrinortalarındabadımcanbitkisi

  26. 3.Göbələyinmikrosklerosiyalarıüçün • optimal şəraitigöstərin? • a) optimal temperatur 24-26ºC, nisbirütubət 60-70% • b) optimal temperatur 0ºC-dən yuxarı, nisbirütubətistənilən • c) optimal temperatur 10-12ºC, nisbirütubət 50%-ə qədər • d) optimal temperatur 30ºC-dən yuxarı, nisbirütubət 30% vədahaçox • e) istəniləntemperaturvərütubət

  27. 4.Pambığınfuzariozsoluxmasıxəstəliyinitörədəngöbələkhansısinfə, sırayavəfəsiləyəmənsubdur? • a) Goelomycetessinfi, Melanconialessırası, Melanconiaceaefəsiləsi • b) Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Tuberculariaceaefəsiləsi • c) Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi • Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, • Stilbaceaefəsiləsi • e) Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi

  28. 5.Fuzariozsoluxmasıxəstəliyiadətəntarladanəvaxtmüşahidəedilir?5.Fuzariozsoluxmasıxəstəliyiadətəntarladanəvaxtmüşahidəedilir? • a) 3-4 həqiqiyarpaqfazasında may ayında • b) cücərtifazasında, aprelayında • c) məhsultoplanışıdövrü, avqustayınınsonu • d) çiçəkləmədövrü, iyunayınınsonu • e) 1-2 həqiqiyarpaqfazasındaaprelinsonu

  29. 6.Fuzariozxəstəliyinintörədicisinecəsaxlanır? • a) xlamidosporlarla • b) mikrosklerosiyalarla • c) mikrokonidilərlə • d) makrokonidilərlə • e) mikrovəmakrokonidilərlə

  30. 7.Fuzariozsoluxmaxəstəliyi ilk dəfəneçənciildəvəharadakimtərəfindənqeydəalınmışdır? • a) 1912-ci ildəÖzbəkistandaZaprametovtərəfindən • b) 1967-ci ildəAzərbaycandaİbrahimovtərəfindən • c) 1902-ci ildəMisirdəMasseritərəfindən • d) 1905-ci ildəTacikistandaYaçevskitərəfindən • e) 1863-cü ildəAlmaniyadaA.Baritərəfindən

  31. 8.Adikökçürüməxəstəliyinintörədicilərihansıekolojiamilədahaçoxmeyillidir?8.Adikökçürüməxəstəliyinintörədicilərihansıekolojiamilədahaçoxmeyillidir? • a) aşağıtemperatur • b) yuxarıtemperatur • c) yüksəkrütubət • d) optimal rütubətvə 15ºC temperatur • e) optimal temperaturvənəmlik

  32. 9.Pambığınhommozxəstəliyibitkininhansıorqanlarınıyoluxur?9.Pambığınhommozxəstəliyibitkininhansıorqanlarınıyoluxur? • a) vegetasiyadövrübitkininbütünyerüstüorqanlarını • b) yalnızköksistemini • c) yalnızqönçəvəçiçəkləri • d) yalnızqozaları • e) bitkiningövdəsini

  33. 10.HommozxəstəliyinitörədənXanthomonasmalvacearumbakteriyasıbitkiyənecə10.HommozxəstəliyinitörədənXanthomonasmalvacearumbakteriyasıbitkiyənecə • daxilolur? • a) mərcilərlə • b) gözcüklərlə • c) əsasənağızcıqlarla • d) digərtəbiiyollarla • e) yalnızmexanikizədəyerlərindən

  34. 11.Pambığınmakrosporiozu ilk dəfəneçənciildəkimtərəfindənqeydəalınmışdır? • a) 1985-ci ildəF.Babayevtərəfindən • b) 1897-ci ildəA.Yaçevski • c) 1875-ci ildəŞ.Tülyan • d) XX əsrinəvvələrindəF.Peresıpkin • e) 1988-ci ildəK.Popkova

  35. 12.Unluşehxəstəliyinintörədicisinecəqışlayır? • a) tökülmüşyarpaqlardakleystotesilərlə • b) sirayətlənmişbitkiorqanlarındakonidilərlə • c) sirayətlənmişbitkiorqanlarındamitselilə • d) torpağınsəthindəkonidivəmitsellə • e) torpağın 5-10 m dərinliyindəyalnızkleystotesilərvəmitsellə

  36. 13.Qozavəliflərdəhansıxəstəliklərə • təsadüfedilir? • a) antraknoz, bozçürümə, unluşeh, makrosporioz • b) vertisilliozsoluxma, unluşeh, makrosporioz • c) çəhrayıçürümə, bozçürümə, niqrosporioz, fuzarioz , aspergilliyoz • d) yalnızunluşeh • e) yalnızkökçürümələri

  37. 14.Günəbaxanın pas xəstəliyinintörədicisihansıbiolojiqrupamənsubdur? • a) biotrof • b) saprotrof • c) nekrotrof • d) hemibiotrof • e) fakültətivparazit

  38. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm !

More Related