YENİ TİCARET DÜZENİ

1. YENİ TİCARET DÜZENİ Prof. Dr. Mustafa ÇEKER 03.07.2012

2. TÜRK TİCARET KANUNU • 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu, 13.01.2011 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiş ve esas olarak 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe girmiştir. • Yeni kanun 1535 madde ve 9 geçici maddeden oluşmaktadır. • Yeni Türk Ticaret Kanunu yürürlüğe girmeden önce iki kez değişikliğe uğramıştır. • 6273 sayılı Kanun (31.01.2012) • 6335 sayılı Kanun (26.06.2012)

3. HEDEFLER • AB Hukuku ile entegrasyonu gerçekleştirme • Uluslararası ticaret toplumunda Türk işletmelerinin güvenilirliğini sağlama • Dürüst ticaretin kurallarını uygulama • Tam ve doğru bilgiye engelsiz ulaşma olanağı veren şeffaflık ilkesini hayata geçirme • Uluslararası raporlama ve denetim standartlarını yaygınlaştırma • Uygulamada ortaya çıkan gelişmeleri dikkate alarak kanunu günün şartlarına uyarlama

4. DÜRÜST RESİM İLKESİ • Tacirin işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticarî mektuplarda, sipariş formlarında, kanunun 64. maddesi 1. fıkrasına göre yapılan kayıtların dayandığı belgelerde ve işletme konusu ile ilgili olarak 3. şahıslara verdiği belgelerde tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi, tacir sermaye şirketi ise sayılanlara ek olarak tescil edilen internet sitesinin adresi gösterilir. • Anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerine adlarıyla soyadları, taahhüt edilen sermaye miktarı; limitet şirketlerde müdürlerin adları ve soyadları, ödenen sermaye miktarı; sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yöneticilerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı şirketin internet sitesinde yayınlanır. • Bu şirketler ayrıca ticaret sicil numarasını, ticaret unvanını ve şirket merkezini de internet sitelerinde yayınlarlar.

5. ŞEFFAFLIK İLKESİ • Denetime tabi olan sermaye şirketleri, bir internet sitesi açmak, şirketin internet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünü Bilgi Toplumu Hizmetlerine ayırmak ve şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. • Maddenin ilk halinde yönetim kurulu kararlarından faaliyet raporu ve bilançolara kadar şirkete ait bir çok bilgi ve belgenin yayımlanması zorunlu tutulmuş idi.

6. Erişime Açıklık: İnternet sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açık olmalıdır. • Erişim hakkının kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da bağlanamaz. • Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir. • Yayım Süresi: Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalmalıdır; aksi hâlde konulmamış sayılır. • Yaptırımı: 100-300 güne kadar adli para cezası

7. e-İHBAR • Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılır (TTK.m.18/3). • Tarafların açıkça anlaşmaları şartıyla, ihbar, ihtar, itiraz vb. beyanlar; fatura, teyit mektubu, iştirak taahhütnamesi, toplantı çağrıları ve bu hüküm uyarınca yapılan elektronik gönderme ve elektronik saklama sözleşmesi, elektronik ortamda düzenlenebilir, yollanabilir, itiraza uğrayabilir ve kabul edilmişse hüküm ifade eder (TTK.m.1525).

8. e-İMZA • Ticaret şirketleri ile gerçek ve tüzel kişi diğer tacirlere ilişkin olarak, bu Kanunun zorunlu tuttuğu bütün işlemler elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilir. • Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabilirler. • Bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılır. Bu husus tescil ve ilan edilir.

9. YENİ ŞİRKETLER HUKUKU

11. FAAL OLMAYAN ŞİRKETLERİN TASFİYESİ • Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde faal olmadıkları tespit edilen ya da bildirilen anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyeleri ve ticaret sicilinden kayıtlarının silinmesi, ilgili kanunlardaki tasfiye usulüne uyulmaksızın bu madde uyarınca yapılır (Geçici Madde 7): • Zorunlu sermaye artırımını yapmayanlar • İki yıl içinde münfesih olan şirketler • Herhangi bir nedenle dağılmış olan kooperatifler • Son beş yıla ait genel kurul toplantılarını yapamayanlar • Tasfiyesine başlanmış olmasına rağmen genel kurulunu toplayamadığı için terkin edilemeyen şirketler

12. TEK ORTAKLI ŞİRKET • Yeni kanunda anonim ve limited şirketlerin tek ortakla kurulmasına olanak sağlanmaktadır. • Mevcut şirketlerin tek ortaklı hale getirilmesi de mümkündür. • Bir şirkette pay sahibi sayısı sonradan bire düşerse, durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde yönetim kuruluna yazılı olarak bildirilir. • Yönetim kurulu bildirimi aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde, şirketin tek pay sahipli bir anonim şirket olduğunu tescil ve ilan ettirir. Ayrıca, tek pay sahibinin adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığı da tescil ve ilan edilir. • Aksi hâlde doğacak zarardan, bildirimde bulunmayan pay sahibi ve tescil ve ilanı yaptırmayan yönetim kurulu sorumludur.

13. PROFESYONEL YÖNETİM İLKESİ • Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olması zorunluluğu kaldırılmıştır. • Yönetim kurulu eski düzenlemeden farklı olarak tek kişiden oluşabilir. • Tüzel kişilerin de yönetim kuruluna üye olarak seçilmesi mümkündür. • YK’nın profesyonel, sorumluluk bilincine sahip, gerekli yeteneklere haiz kişilerden oluşmasında bir etken olarak isteğe bağlı sorumluluk sigortası yaptırılabilir

14. SERMAYENİN KORUNMASI İLKESİ • Ticaret şirketlerine sermaye olarak konulabilecek değerler arasına “Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler” de dahil edilmiştir. • Limited şirketlerin kuruluş sermayesi en az on bin TL olarak belirlenmiştir. • Nakit sermaye taahhütlerinin Anonim ve limited şirketlerde %25’i peşin, kalanı en geç 2 yıl içinde ödenmesi gerekir. • Şirkete aynî sermaye konulurken bunların şirkete intikali konusunda sıkı tedbirler öngörülmüştür. Buna göre, esas sözleşmede bilirkişi tarafından belirlenen değerleri ile yer alan taşınmazlar tapuya şerh verildiği, fikri mülkiyet hakları ile diğer değerler, varsa özel sicillerine bu hüküm uyarınca kaydedildikleri ve taşınırlar güvenilir bir kişiye tevdi edildikleri takdirde aynî sermaye kabul olunur. Tescil bildirimi, ticaret sicili müdürlüğü tarafından re’sen yapılır.

15. ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞI • Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamaz. • Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393 üncü maddede sayılan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. • Bu kişiler için şirket kefalet,  garanti  ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz.   • Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilir. • Yaptırımı: 300 günden az olmamak üzere adli para cezası

16. Yasak Kapsamına Giren Kişiler • Anonim şirket pay sahipleri (sermaye borcu olmak kaydıyla) • Limited şirket ortakları (sermaye borcu olmak kaydıyla) • Anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ile bunların yakınları • Limited şirket müdür ve yakınları

17. TİCARİ DEFTERLER • Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. • Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır.

18. ŞİRKETLERİN DENETİMİ Kanunun ilk halinde bütün anonim ve limited şirketler için bağımsız denetim zorunluluğu getirilmiş idi. Yeni düzenleme ile denetime tabi olacak şirketleri belirleme yetkisi Bakanlar Kuruluna bırakılmıştır. Denetimde uzmanlık, bağımsızlık ve tarafsızlık ilkeleri esas alınmıştır. Denetimin uzmanlar eliyle yapılması anlayışı benimsenmiş dolayısıyla denetim, anonim şirketlerde zorunlu organ olmaktan çıkarılmıştır.

19. İŞLEM DENETÇİSİ İşlem denetçisi müessesesi yürürlüğe girmeden kaldırılmıştır. Küçük-orta ölçekli şirketler açısından denetçi ücretlerinin yüksek olması ve maliyetler nedeniyle bu düzenleme eleştirilmekteydi. Kabul edilen metin ile birlikte şirket kuruluşu, sermaye artırımı, birleşme, bölünme gibi işlemlerde işlem denetçisinden rapor alma şartını içeren hükümler kanundan tamamıyla çıkarılmıştır. Ayrıca şirket kuruluşundaki denetim raporu gerekliliği de ortadan kaldırılmıştır.

20. Denetçi • Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir. • Süresi: Denetçiler her yıl yeniden seçilirler. 10 yıl içinde 7 yıl bir şirketin denetimi için görevlendirilmiş bağımsız denetim kuruluşu denetçisi aynı şirket için en az 3 yıl denetçi olarak görev yapamaz. • Başka İş Görme Yasağı: Denetçiler, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, denetleme yaptıkları şirkete, danışmanlık veya hizmet veremez, bunu bir yavru şirket aracılığıyla yapamazlar.

21. Denetçi Olamayacak Kişiler • a) Denetlenecek şirkette pay sahibiyse, • b) Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa, • c) Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa, • d) Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,

22. e) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa, • f) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat kendisi ise, • g) (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa, • h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,

23. ESAS SÖZLEŞMELERİN YENİ KANUNA UYUMU Anonim ve limited şirketler esas sözleşmelerini kanunun yürürlük tarihinden itibaren 12 ay içinde TTK ile uyumlu hale getireceklerdir. Bu süre 01.07.2013 tarihinde dolmaktadır. Öngörülen tarihe kadar değerli değişikliklerin yapılmaması halinde, esas sözleşmedeki ve şirket sözleşmesindeki düzenleme yerine TTK’nun ilgili hükümleri uygulanacaktır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı süreyi ancak 1 yıla kadar uzatabilir (Yürürlük Kanunu m.22)

24. SERMAYELERİN UYARLANMASI • Anonim ve limited şirketler, TTK'nun yayımı tarihinden itibaren 3 yıl içinde sermayelerini TTK'nun 332 ve 580 maddelerinde öngörülen tutarlara yükseltmek zorundadırlar . Bu süre 14.02.2014 tarihinde dolacaktır. • Süresi içinde sermaye artırımında bulunmayan anonim ve limited şirketler sürenin sonunda infisah etmiş sayılırlar. (Yürürlük Kanunun m. 20/1) • Gümrük ve Ticaret Bakanlığı süreyi birer yıl olarak en çok iki defa uzatabilir. (Yürürlük Kanunu m.20/4 )

25. ŞİRKETLER TOPLULUĞU • Bir şirketin doğrudan veya dolaylı bir şekilde kontrolü altında olan diğer şirketlerle oluşturduğu topluluğa şirketler topluluğu adı verilir. • Eski kanun döneminde şirketlerin bağlılık durumuna bakılmaksızın bağımsız olduğu kabul edilmekteydi. • Ticaret hayatının gerçeklerine uygun düşmeyen bu yaklaşım şekli, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu ile terk edilmiştir. • Buna göre, şirketlerdeki ortaklık ilişkilerinin kamuya açıklanması gerekmektedir. • Hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur (TTK.m.209). • Hakimiyetin kötüye kullanılması halinde, bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilir.

26. Dinlediğiniz için teşekkürler… Prof. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi mceker@cu.edu.tr