290 likes | 604 Views
UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANËS. FAKULTETI I EDUKIMIT DHE SHKENCAVE SOCIALE. TEORI PERSONALITETI. Përgatiti: E dvaldo B e gotaraj. Kapitulli 1: Origjina e Psikologjisë së Personalitetit. Java e parë . E hë n ë 3 t e tor . Pak histori: origjina.... . Kultura greke Kultura perse
E N D
UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANËS FAKULTETI I EDUKIMIT DHE SHKENCAVE SOCIALE TEORI PERSONALITETI Përgatiti: Edvaldo Begotaraj Kapitulli 1: Origjina e Psikologjisë së Personalitetit Java e parë Ehënë 3 tetor
Pak histori: origjina.... • Kultura greke • Kultura perse • Kultura egjiptiane • Kultura romake
Mesjeta • Menjanohen bazat natyralistike • Introspektim dhe reflektim permes botes se brendshme
Epoka moderne • Ateizim i kultures • Iluminizmi
Galeni • 4 tipa njerezore: • Sanguinj • Flegmatik • Kolerik • Melankolik
Shek. 19 • Teorite sociologjike • Teorite filozofike • Teoria evolucioniste • Dy tradita • Psikologjike-empirike mjekesore- psikiatrike
Shek. 19 • Heymans: taksonomiaeksperimentale • Wiersma: vleresimiikarakterit • Niveliisentimentalizmindjeshmerindaj aktivitetitstimulimittebrendshem dhetejashtem
McDuogall • 8 gjendjehumori ne 3 dimensione • intensitetkembenguljeafektivitet
Personaliteti • Studiuesi i pare i personalitetit: Gall • Allport: babai i psikologjise se personalitetit moderne • Psikanaliza e Freud • Brentano: psikologjia empirike • James: funksionalizmi
Wundt • diferencimi i katër temperamenteve, kolerikut, flegmatikut, sanguinjit dhe melankonikut, mund të valorizohet në mënyrë te pershtatshme, nëse merren parasysh dy ligjet themelore të reagimit emocional: • Forca • Shpejtesia e ndryshimit te sentimenteve
Forca • sanguinj koleriket • Flegmatiket melankoliket
Shpejtesia e ndryshimit te sentimentit • Koleriket flegmatiket • Sanguinjet melankoliket
Brentano • Psikologjiaempirike • Vëmendja spostohet drejt procedimit dhe kompleksitetit të eksperiencës individuale
William James • Teoria e funksionalizmit fenomenologjik • Pohon nevojën e adoptimit të një pozicionimi metodologjik empirik • Psikologjia është shkenca e fenomeneve mendore • Individi: njësi somato-psikike • Mendja është e karakterizuar kryesisht nga një orientim drejt një objektivi final. Qëllimi: përshtatja ndaj ambientit
William James • Veprimtaria mendore: një “rrjedhojë e vazhdueshme” që ndikon tek ndërgjegjia • Në çdo ndërgjegje personale, stadet e saj ndryshojnë vazhdimisht dhe kjo implikon, që edhe kur përjetojmë një fenomen në mënyrë të përsëritur, eksperimentojmë gjithnjë si të ishte për herë të parë dhe gjithmonë në mënyra të ndryshme
William James • Në vizionin e aktivitetit mendor të James u vihet rëndësi unitaritetit dhe totalitetit së psikes, si të themi një lidhje më e drejtpërdrejtë e eksperiencës subjektive me realitetin, në dallim nga elementarizmi i Wundt apo nga pozicioni i kompleksitetit të Brentanos.
Psikologjiadinamike e Pierre Janet • Funksioni integrues është elementi thelbësor i personalitetit dhe manifestimet e ndryshme patologjike i korrespondojnë një dobësimi të fuqisë përmbledhëse të ndërgjegjes • Interes për psikopatologjinë • Interesa drejt problemeve të zhvillimit dhe funksionimit të personalitetit normal, fushës së afeksioneve dhe inteligjencës si edhe njëfarë interesi shkencor të influencës ndaj sociales
Psikologjiadinamike e Pierre Janet • Studim të sjelljes si rezultat i tendencës së psikes për të kryer aksione me kompleksitet relativisht diskret • Studioi dy forma të neurozës: histerinë dhe psikoasteninë, duke arritur të zhvillonte një teori dinamike të përbashkët bazuar mbi nocionet e forcës psikologjike dhe tensionit psikologjik
Psikologjiadinamike e Pierre Janet • Forcapsikologjike: rëndësi sasisë së energjisë psikike që përdoret në aktivitete të ndryshme • Tensioni psikologjik: rëndësi nivelit të organizimit dhe të sintezës që kryhet në këto aktivitete
Psikologjiadinamike e Pierre Janet • Mungesa e ekuilibrit midis forcës dhe tensionit psikologjik është përgjegjëse e dobësimit të ndërgjegjes, të humbjes së kohezionit të saj. Si rrjedhojë zhvillohen gjendje mendore të diferencuara që elaborohen në mënyrë autonome, në nivel të pandërgjegjshëm. Kjo dukuri është i ashtuquajturi fenomen i dopio personalitetit.
Psikologjiadinamike e Pierre Janet • Janet ka identifikuar tre nivele të tendencës: inferior, mesatar dhe superior. Nga gërshetimi i tyre ka arritur të nxjerrë nëntë lloje tendencash të vendosura në mënyrë hierarkike, nga ato thjesht pasqyruese, të ashtuquajturat, të “reflektimit”, tek ato “progresive”. Aktiviteti psikik, sipas Janet, rezulton nga ndërthurja e këtyre tendencave që mund të dalin në pah me forcë dhe tension të ndryshëm në rrethana të ndryshme.
Janet • 2 ndergjegje: normaledhedytesore
Fillimet moderne të psikologjisë së personalitetit • Psikiatria • Psikologjiadinamike • Psikologjia e diferencaveindividuale • Psikanaliza • Historia e psikologjisë së personalitetit është zhvilluar kryesisht në 60-70 vitet e fundit
Shek.20 • Studim i funksioneve dhe proceseve si perceptimi dhe përvetësimi tashmë jo më në mënyrë të izoluar por në kuadrin e një personaliteti global • 20-vjecari që përkon nga 1930 deri më 1950 është pikërisht periudha kur del në pah nevoja e një versioni integrativ dhe gjithëpërfshirës i disiplinës. Fillon dhe ravijëzohet rryma e psikologjisë së personalitetit, përkundrejt dy shkollave dominuese të momentit: bihejviorizmit dhe psikanalizës.
Shek. 20 • Deklini: vitet ’50-’70 • Në 1950 Sears e përmbledh psikologjinë e personalitetit në tre zona studimi: • struktura, • dinamika, • zhvillimi i karakteristikave dhe i motiveve.
Psikologjia e personalitetit • Modalitetistrukturuarmendimi, ndjenjeaposjelljejeqekarakterizonllojin e pershtatjesdhestilin e jetes se njesubjekti. Rezultonngafaktorekonstitucionaletezhvillimitdheteeksperiencessociale • Personalitetistrukturohetmeskompromisitmendordhekontekstitambiental
Temperamenti • Zanafillebiologjike e personalitetit, e kaluar ne nje dimension social • Tiparet: menyrakonstanteteperceptuari, raportuaridhetemenduarikundrejtambientitdhevetvetes
Paris • Modeli bio-psiko-social: origjinemultifaktoriale e personalitetit. Personalitetiperbehetngaelementeqeformojnemodelinbio-psiko-social • Mbitemperamentinndikojne a) temesuarit socio-kultural, b) zhvillimi bio-psikologjik, c) kontekstipsikoafektiv, teciletformojnetiparet e personalitetit. Aplifikimi I tiparevetepersonaltetit se bashku me aplifikimin e çrregullimitte 3 faktorevetesiperpermendur (qejanefaktore ne rrezik) formojneçrregullimet e personalitetit
Personaliteti • Eshteajoqenabashkon (elementeteperbashket per njeanalize me te mire) sidheajoqenabentendryshem (specificitet individual)