KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ VE EGZERSİZ

1. KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ VE EGZERSİZ

2. KRONER KALP HASTALIKLARI • Kroner kalp hastalığı (CHD) genellikle kalp kaslarını besleyen büyük arterlerin iç kısımlarında oluşan dejeneratif değişmeleri içerir. • Kalp – damar hastalıklarının önemli sebeplerinden biri Atherosclerosis; yani Arterin tabakalarında oluşan yağlanma sonucu damar sertleşmesidir. • Bu sertleşme kalp damarlarında daralma oluşturur.

3. .Arter Damarların Daralma Şekli Kalp-Damar Hastalıklarında Olabilecek Etkiler ve Riskler

4. KRONER KALP KRİZİ RİSKLERİ • Yaş ve cinsiyet • Kandaki lipit düzeyi • Yüksek kan basıncı • Sigara • Fiziksel hareketsizlik • Şişmanlık • Şeker hastalığı • Yeme alışkanlığı • Kalıtımsal • Kişisel ve davranış karakteri • Yüksek ürik asit seviyesi • Solunum fonksiyon bozuklukları • Hayat akışı veya yaşam tarzı • EKG anormallikleri (dinlenme ve egzersiz anında) • Stres

5. Kan Lipidi Anormallikleri • Kandaki yağ seviyesinin artması “Hyperlipidemi” olarak tanımlanır. • kan lipitlerinde; kolesterolün 200mg’den • trigliseridin 100mg ’den yüksek olması, • %20’den fazla vücut yağı bulunması • ve 31ml.kg1.min.’den az aerobik kapasitenin olması risk faktörünü doğurmaktadır. • HDL yani; lipo proteinlerin en küçük protein ile bağlanmış fakat proteinlerin en yüksek miktarını içeren kısımdır) en düşük kalp krizi riski olanlardır ve kalp krizininin oluşmasını engellerler. • Buna karşın düşük yoğunluktaki lipo proteinlerin yüksek olması (LDL ve VLDL) riski artıran etkendir.

6. Kalp - Damar Hastalıklarının Önlenmesinde Beslenme • Kolesterol iki kategoriye ayrılır; • • Yogunlugu az olan lipoproteinler (LDL-Low Density Lipoproteins): Kolesterolü başta yağ depolarının kurbanları olan atardamar bölgelerindeki hücreler olmak üzere, diğer hücrelere de dağıtır. • Atardamardaki bu tıkanma şu durumlarda kalp-damar sorunlarına yol açabilir: • • Aşağı organlarda arterierin tıkanması • • Göğüs ağrısı veya miyokard enfarktüsü • • Beyne giden damarın tıkanması; sonucu felç.

7. Yoğunluğu çok yüksek olan Lipoproteinler (HDL-High Density Lipoproteins): HDL kolesterole "iyi kolesterol" denir. Çünkü damarlarda en ufak bir birikinti yapmaz. Tersine atardamarları iltihaplardan temizleme özelliğine sahiptir. 1.Toplam kolesterol bir litre kanda 2 gr'dan az veya 2 gr'a eşit olmalıdır 2 - LDL kolesterol 1.30 gr/lt'den az olmalıdır. 3 - HDL kolesterol erkeklerde 0.45 gr/lt'den, kadınlar-da da 0.55gr/lt'den çok olmalıdır.

8. Kalp -damar hastalıkları riskleri • Önemli olan LDL ve HDL dozajı • özellikle toplam kolesterol ile HDL arasındaki orandır, bu oran mutlaka 4.5'ten küçük olmalıdır. • yağ asitlerinin doymuşluk derecesinin farkında olmamız gerekiyor. • a. Doymuş yağlar • b- Hayvansal veya bitkisel kökenli çoklu doymamış yaglar

9. Yüksek kolesterolü olanların özetle almaları gereken önlemler: • Çok şişmansanız kilo vermek, • Et tüketimini azaltmak (günde en fazla 150 gr), • Az yağlı etleri tercih etmek, • Kırmızı et yerine daha çok beyaz et yemek (derisiz), • Sakatat ve yağlı şarküteri ürünlerinden kaçınmak, • Balığı tercih etmek (haftada en az 300 gr), • Az tereyağı (günlük maksimum 10 gr) ve az margarin yemek, • Yüksek ensülini düşürmek, • Yağsız süt ve yağsız (%0) süt ürünlerini tercih etmek, yoğurt yemek, • Lifli yiyecek tüketimini arttırmak (meyve, tahıllar. sebze ve sebzegiller), • Besinsel tekli ve çoklu doymamış yağ asiti (zeytin, ayçicek, kolza, mısır) tüketimini arttırmak, • Kandaki trigliserid fazlasını önlemek, • Yeterli miktarda A, C, E vitaminleri. selenyum ve krom (bira mayası) almak, • Stresi kontrol etmek, Spor yapmak ve Sigarayı bırakmak olarak sayabiliriz.

10. Egzersizler düzenli ve bilinçli bir şekilde yapıldığı takdirde; CHD riski azaltılabilir. Buna göre; Egzersiz ile kronik olarak gelişen miyokard dolaşımı ve metabolizmanın gelişmesi hypoxic stress (O2’sizliğin gerilimde) kalbi koruyabilir; Egzersiz ile birlikte miyokardiakın kasılma veya mekaniksel özelliklerindeki artışı; Hemostatik mekanizmada ve kanın yapısında düzenleme olur, Kandaki lipit görünüşü normal seviyededir, Egzersiz ve dinlenme esnasında miyokard çalışmasında anlamlı azalma olması, kan basıncı ve kalp atımındaki olumlu değişikliklere neden olabilir, Vücut kompozisyonu istenilen seviyeye gelir, Vücut kompozisyonu istenilen seviyeye gelir, Fizyolojik ve psikolojik stresten uzaklaşılır, Kalp 1/3 oranında faydalı olarak büyüyerek büro kalbi olmaktan kurtularak, yüklenmelere karşı güçlenir, Kalp odacıklarının, hacmi de büyüyeceğinden, kalbin içine aldığı ve vücuda pompaladığı kan miktarı da artar, İstirahat halinde kalp daha ekonomik çalışır Kalpte oluşan yeni kılcal damarlar neticesi kalp daha iyi beslenebilir, Vücut oksijeni daha verimli kullanabilir. HAREKETSİZLİĞİN KALP DOLAŞIM SİSTEMİNE ETKİSİ.

11. Normal görünümde kadın ve erkeklerde kalp krizinin belirtileri sessiz olması sebebiyle gizli olan kalp rahatsızlıkları EKG’de görünmez. Kroner kalp rahatsızlıklarının ancak %30’u dinlenme anındaki EKG’de gözükür, düzenli yoğun egzersizlerde ise yaklaşık %80 anormallikler bulunur. Birçok örnekteki göğüs semptomların egzersiz ile ilişkisinin değerlendirilmesi ve tekrar düzenlenmesi için 40 yaşının üzerindeki bireylerin göğüs ağrılarının veya egzersiz sırasında veya dinlenme anında sol kol veya omuzdaki ağrıların ilişkisi belirlenebilir. Kalbin rahatsızlığının tedavisine yönelik egzersiz programları korunmak için yapılır. Stres testinin sonuçlarına göre düzenlenecek egzersiz programının çeşidi, sıklığı, süresi ve yoğunluğu bireyin fonksiyonel kapasitesine göre planlanır. Testin tekrarlarda ise programlar sayesindeki gelişmelerin belirlenmesi ve programın güvenliğinin kabul edilmesi için gereklidir. Kan basıncındaki anormallikleri ortaya çıkarmak. Egzersiz ile sistolik kan basıncındaki normal artışdan daha fazla gözükmesine karşın dinlenme anındaki kan basıncında normal görünüm vardır. Bu egzersizdeki yüksek tansiyon kalp dolaşım sistemindeki gelişme ile anlamlı olabilir. Kalp-dolaşım sistemindeki gelişmelerin belirlenmesi ile değişik müdahalelere cevap verilmesi (ilaç,diyet vs) gözlenir. Fonksiyonel aerobik kapasitesinin belirlenmesi için gereklidir. EGZERSİZ VE STRES TESTİ Niçin Stres Testi Yapılır?

12. Stres Testi Kime Yapılmalı? • Eğer birisi 35 yaş altında ise daha önceden kalp-dolaşım rahatsızlığı geçirmemişse ve 2 yıl içerisinde risk faktörü olarak gözüken tıbbi bir gelişim bilinmiyor ise, • Eğer kişi 35 yaşın altında fakat CHD olayına sahip veya risk faktörleri ile anlamlı bir bağlantı mevcut ise , • 35 yaşın üzerindeki bütün bireyler için uzman bir doktor nezaretinde egzersiz testinden önce egzersiz esnasında ve sonra EKG monitöründe takip edilmeli.

13. KALP DOLAŞIM RAHATSIZLIKLARI İÇİN EGZERSİZ KURALLARI • İlk egzersizler esnasında; • CHD riskinde tehlike sınırlarındaki yaşa gelindiğinde EKG’den elde edilecek bilgilere ihtiyaç vardır. • Aynı zamanda ilk egzersize başlarken uzman doktor denetiminde yapılması tercih edilir. • Stres testi esnasında elde edilen kalp atım ve oksijen kullanımı bilgileri egzersizin kurallarının oluşturulmasında kullanılır , • Bu bireysel egzersiz programlarında kişinin fiziksel ve sağlık durumları ile egzersizin şekli, süresi, sıklığı, yoğunluğunu belirleyen temel programlardır.

14. Kalp Dolaşım Rahatsızlıkları İçin Program Aerobik egzersizin belirlenmesinde kişisel örneklemeler.

15. Kardiyovasküler aletlerle ne kadar çalışılmalıdır? • Bisiklet, kürek, yürüme bandı gibi aletlerin haftada en az 3 gün, süre olarak da günde en az 30 ile 60 dakika arasında kişiye uygun hazırlanacak nabız aralığında çalışılmasıyla yağ yakımı sağlanır. Kardiak Risk İndeksi

17. Kardiak Risk İndeksi Bu testin uygulandıktan sonra çıkan skorlara göre puanlanmasına bakarsak ; 6-11 puan: ortalama altı çok az risk 12-17 puan:ortalama altı risk 18-24 puan: normal risk ortalaması 25-31 puan: orta derece risk 32-40 puan: tehlikeli düzeyde risk 41-62 puan: acil durum! doktorunuza görünün

18. Sistolik basınç 140, diastolik basınç 90’ın altında ise normal kan basıncından bahsedilir. sistolik 140-160 arası ve diastolikte 90-95 arası bulunuyorsa buna “sınır tansiyon yüksekliği” denir. KAN BASINCI (TANSİYON) VE SAĞLIKYaşlara göre sistemik arteriyal kan basıncının oranı

19. Yüksek Kan Basıncı (Tansiyon) Yüksek Kan Basıncının Yedi Nedeni • 1. Beslenme düzeninde aşırı protein. Çok fazla protein, yapışkan bir • kan anlamına gelir, • 2. Hayvansal yağların aşırı derecede kullanımı, kan damarları duvarları üzerinde kolesterol oluşumunu hızlandırır, • 3. Salgı bezleri dengesini bozan, vitaminlerden yoksun besin, • 4. Aşırı derecede uyarıcı yiyecek ve içecekler(Baharat, alkol, sigara), • 5. 1,3 ve 4. maddelerin yol açtığı yetersiz bir böbrek çalışması, • 6. Kalsiyum ve B kompleks vitaminleri yetersizliğinde ileri gelen aç bir sinir yapısı, • 7. Kan damarları duvarları üstünde ürik asit tuzlarının tortulaşmasına yol açan dışarı atım yetersizliğinin meydana getirdiği zehirlenmiş kan dolaşımı.

20. Kan Basıncı Değerlerine Göre Öneriler

21. Aerobik Egzersiz Sırasındaki Kan Basıncı • Ortalama kan basıncı (MBP) nabız basıncından (PP) yani sistolik ve diastolik basınç arasındaki farktan hesaplanır. Dinlenim ortalama kan basıncı ; MBP = PP / 3 + DP ve PP = SP – DP olduğundan, MBP = SP- DP /3 + DP olur. (1. denklem) ortalama basınç hesabı ; MBP (mmHg) = (SP – DP) / 2 + DP  (2. denklem) Veya = (PP / 2) + DP

22. Kalp Atım Oranı (HR) ve Kan Basıncı (BP) Arasındaki Etkileşim • kalp atım oranı ve sistolik basıncın çarpılmasından dolayı çift ürün veya oran-basınç ürünü (RPP) olarak adlandırılır. RPP, kişiler arasındaki stroke hacim farklılıklarını yansıtma anlamına gelmez . RPP = (HR x SP) / 100 veya HR = b.dk-1(dakikadaki vuruş) SP = mm Hg = HR x SP x 10-2 Örneğin, HR, 150 b.dk ve SP, 200mm Hg ise o zaman egzersiz sırasındaki RPP şöyledir; (150 x 200)100 = 30.000 / 100 = 300