140 likes | 338 Views
Mikrowiązka ciężkojonowa do badań radiobiologicznych w ŚLCJ Wprowadzenie do dyskusji o projekcie 9 kwietnia 201 4. Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef @ fuw.edu.pl. Motywacja. Cele badań radiobiologicznych:
E N D
Mikrowiązkaciężkojonowado badań radiobiologicznych w ŚLCJ Wprowadzenie do dyskusji o projekcie9 kwietnia 2014 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl
Motywacja • Cele badań radiobiologicznych: • Zidentyfikować wrażliwe na promieniowanie obszary w komórce (targety) • Scharakteryzować mechanizmy uszkodzeń i naprawy • Mikrowiązki (jonowe lub rentgenowskie) dostarczają zdefiniowane dawki do poszczególnych komórek lub ich elementów (jąder) Life Sciences, ŚLCJ
Co wiemy, pierwsze eksperymenty • Przed użyciem mikrowiązek było wiadomo, że promieniowanie jonizujące może wywołać: • śmierć komórki, • zaburzenia dziedziczenia. • (informacja o dziedziczeniu znajduje się w jądrze komórkowym) • Biostack–Experiment*, APOLLO 16 z 1972 r. • Sandwich z komórek i detektorów śladowych napromieniony promieniowaniem kosmicznym. • Rezultat:komórki odległe o m wykazują uszkodzenia • * H. Bücker, http://lsda.jsc.nasa.gov/books/apollo/S4ch1.htm Life Sciences, ŚLCJ
Ciekawostki Linie komórkowe CHO naświetlane cząstkami wskazują na wymianę chromatyd również w komórkach nie trafionych jonem*. (efekt znany jako bystander) Kontrowersje wokół efektu bystander** -------------------------------------- *) H. Nagasawa, and J.B. Little; Induction ofsister chromatid exchanges by extremely lowdoses of α-particles; Cancer Research 52(1992) 6394-6396 **) W.F. Morgan, W. Goetz and M.B. Sowa; No bystander effects after irradiation ofmammalian cells with a variable energyelectron microbeam; Journal of Radiation Research 50 Suppl. (2009) A91 **) U.Kźmierczak et al., Acta Phys.Pol B 45(2014 553-558 Life Sciences, ŚLCJ
Rozwiązania techniczne • Wiązka pionowa • Możliwość napromieniania komórek w pożywce • Możliwe techniki imersyjne • Wiązka pozioma • Większość akceleratorów oferuje poziome wiązki, • Zbędny kosztowny magnes odchylajacy. Life Sciences, ŚLCJ
Rozwiązania techniczne Wiązka kolimowana Wiązka ogniskowana Life Sciences, ŚLCJ
Rozwiązania techniczne Wiązka kolimowana • Pojawia się halo od rozproszonych na kolimatorze cząstek, • Halo można minimalizować zmniejszając odległość między kolimatorem i szalką • Ograniczenie rozmiarów mikrowiązki do 2 m Wiązka ogniskowana • Wiązki ogniskowane mają mniejsze rozmiary (do 20nm) • Mniej rozproszonych czastek trafiajacych poza plamkę wiązki, • Dobrze zdefiniowane energie i LET • Ogniskowanie zwykle soczewkami kwadrupolowymi Life Sciences, ŚLCJ
Wiązki jonowe w Europie GSI- Darmstadt Jony: węgiel do uranu, rzadziej p, He, Li Energie: 1,4-11,4 MeV/u Badania: bystander, identyfikacja białek naprawczych, obrazowanie żywych komórek SNAKE, Maier Leibnitzlaboratorium D- 85748 Garching, and Universität der Bundeswehr München Surrey Ion Beam Centre (vertical nanobeam) Jony: protony do Ca Energie: H+ 4MeV, 6MeV, O5+ 12MeV Badania: RBE różnych jonów, testy przeżywalności, promieniowrażliwość przy niskich dawkach Life Sciences, ŚLCJ
Wiązki jonowe w Europie • Kraków, Institute of Nuclear Physics, Polish Academy of Sciences • LIPSION, Leipzig • Lund Nuclear Microprobe • PTB Braunschweig • INFN – Laboratori Nazionali di Legnaro,Legnaro (Padova) Italy • CEA Saclay • CENBG Bordeaux Life Sciences, ŚLCJ
Zasada działania cyklotronu Cyklotron można charakteryzować przez wielkość K, określającą maksymalną do uzyskania energię jonów. Wielkość ta wynika z promienia magnesu i średniego pola magnetycznego Life Sciences, ŚLCJ
Wiązka pionowa w ŚLCJ Dla jonów C3+ iloczyn BR maleje dwukrotnie Dla jonów C2+ iloczyn BR maleje trzykrotnie Po monochromatyzacji, można wiązkę ogniskować z dokładnością do nm. Life Sciences, ŚLCJ
Możliwe eksperymenty Real-time visualization of XRCC1-GFP fusion protein dynamics induced by charged particles irradiation in living cells. Expression and accumulation of GFP-tagged human XRCC1 before and after charged particles irradiation. The nucleus is targeted in its center as indicated by a red cross on the first image and irradiated on 5 spots distributed on a 10-lm wide cross pattern at t = 10 s. Before irradiation, the fluorescence signal of XRCC1-GFP is spread over the whole nucleus. 100 ± 10 protons are delivered Stéphane Bourret, François Vianna, Guillaume Devčs, Vincent Atallah, Philippe Moretto, Hervé Seznec, Philippe Barberet, Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 325 (2014) 27–34 Life Sciences, ŚLCJ
Dziękuję Life Sciences, ŚLCJ
Cyklotron Warszawski (ŚLCJ) • Podstawowe parametry: • Typ: Izochroniczny, AVF • Średnica: 2 m • Źródło jonów: ECR, 10 GHz • Parametr K: 120-160 • Struktura magnetyczna: Cztery sektory, prosta • Struktura RF: Generatory 2x120 kW 12-21 MHz,dwa 45-stopniowe duanty, napięcie przyspieszania 70 kV • Metoda wyprowadzenia wiązki: Zdzieranie ładunku • Zakres wartości stosunku masa/ładunek jonów: 2-10 http://www.slcj.uw.edu.pl Life Sciences, ŚLCJ