Procedura budżetowa (cz. 1)

1. Procedura budżetowa (cz. 1)

2. Procedura budżetowa • Projektowanie • Uchwalanie • Wykonywanie • Kontrola wykonania

3. Kompetencje w zakresie procedury budżetowej

4. Projektowanie budżetu państwa • Źródła prawa: • Konstytucja RP, • ustawa o finansach publicznych, • wydawane corocznie na podstawie art. 138 ust. 6 ustawy o finansach publicznych rozporządzenie (zwane „notą budżetową”), regulujące proces przygotowania materiałów do projektu ustawy budżetowej.

5. Projektowanie budżetu państwa (2) • Konstytucja RP: • Wyłączną inicjatywę ustawodawczą w zakresie projektu ustawy budżetowej posiada Rada Ministrów (art. 221 Konstytucji RP). • Projekt ustawy budżetowej powinien zostać przedstawiony Sejmowi RP najpóźniej na 3 miesiące poprzedzające początek roku budżetowego (art. 221 Konstytucji RP). • Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej powinny zostać uregulowane w akcie prawnym rangi ustawy (art. 219 ust. 2 Konstytucji RP). Ustawą tą jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

6. Projektowanie budżetu państwa (3) • Przedstawienie Radzie Ministrów przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu państwa na rok następny. • Wydanie przez Ministra Finansów tzw. noty budżetowej, tj. rozporządzenia, określającego szczegółowy sposób, tryb i terminy opracowania materiałów do ustawy budżetowej. • Opracowanie materiałów do ustawy budżetowej. • Przekazanie tych materiałów Ministrowi Finansów. • Przygotowanie projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów. • Przedstawienie Radzie Ministrów przez Ministra Finansów projektu ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. • Uchwalenie przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. • Przedstawienie projektu ustawy budżetowej Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.

7. Przygotowanie projektu ustawy budżetowej Przedstawia Radzie Ministrów założenia do projektu ustawy budżetowej Minister Finansów Kwiecień 2012 Wydaje tzw. „notę budżetową” 31 maja 2012

8. Przygotowanie projektu ustawy budżetowej (cd.) Dysponenci części budżetowych Przedstawiają Ministrowi Finansów materiały do ustawy budżetowej Minister Finansów Przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej Rada Ministrów Dla budżetu na 2013: - w terminie 21 dni Przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej Najpóźniej do 30 września roku poprzedzającego

9. Przygotowanie projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów MINISTER FINANSÓW Nota budżetowa Nota budżetowa Materiały do projektu Rokowania budżetowe Plan dochodów i wydatków Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny itp Dysponenci części budżetowych

10. Przygotowanie materiałów do projektu ustawy budżetowej Dysponenci części budżetowych Opracowują i przedstawiają plany finansowe Opracowują i przedstawiają plany finansowe Właściwe organy oraz kierownicy jednostek Właściwe organy oraz kierownicy jednostek

11. Włączenie dochodów i wydatków do projektu budżetu państwa – organy • Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, sądownictwo powszechne i administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biuro Wyborcze, Państwowa Inspekcja Pracy

12. Rezerwy - ogólna i celowe • Art. 140 ufp „1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólnąnie wyższą niż 0,2 % wydatków budżetu. 2. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe: 1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej; 2) na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł; 3) na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 4) gdy odrębne ustawy tak stanowią. 3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyć 5 % wydatków budżetu. 4. W częściach budżetu państwa, których dysponentami są poszczególni wojewodowie, może być tworzona rezerwa w wysokości do 1 % planowanych wydatków, z wyłączeniem dotacji dla jednostek samorządu terytorialnego”.

13. Układ zadaniowy • Projekt ustawy budżetowej powinien również obejmować zestawienie dochodów i wydatków w układzie zadaniowym (art. 142 pkt 10 i 11 ufp). • Układ zadaniowy to – zgodnie z Art. 2 pkt 3 ufp - zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa, oznaczających poszczególne obszary działań państwa, oraz: a)  zadań budżetowych grupujących wydatki według celów, b)  podzadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację celów zadania, w ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione - wraz z opisem celów tych zadań i podzadań, a także z bazowymi i docelowymi miernikami stopnia realizacji celów działalności państwa, oznaczającymi wartościowe, ilościowe lub opisowe określenie bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów. • Układ zadaniowy - przypisanie wydatków poszczególnym funkcjom i celom państwa • Układ tradycyjny, tj. według klasyfikacji w częściach – poszczególnym podmiotom, odpowiedzialnym za wykonanie budżetu.

14. Układ zadaniowy (2) • W odniesieniu do każdej z funkcji i zadań dysponent części budżetowej przedstawia: • planowaną przez dysponenta kwotę na ich realizację; • źródła finansowania w podziale na budżet państwa oraz budżet środków europejskich; • jednostki realizujące zadanie; • wskazanie celu(-ów), jednak nie więcej niż dwóch; oraz • wskazanie miernika realizacji celu(-ów) z jego określeniem dla roku bazowego (tzn. w przypadku projektu budżetu na rok 2013 – dla roku 2012) oraz dla roku budżetowego.

15. Układ zadaniowy (3) • Cel - wynikający z analizy potrzeb społecznych stan rzeczy, który zamierza osiągnąć dysponent środków publicznych, zgodny z celami określonymi w strategiach rozwoju i programach rozwoju, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju • Miernik - stopień realizacji celu działalności państwa, oznaczający wartościowe (ilościowe), lub opisowe określenie bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów.   Dla każdego zadania, każdy z dysponentów określa sposób oceny stopnia osiągnięcia celu(-ów) zadania poprzez dobór jednego adekwatnego miernika.

16. Układ zadaniowy (4) • To etap tworzenia projektu budżetu. • Budżet ma układ „tradycyjny” • Korzyści projektowania zadaniowego: • racjonalizacja gospodarki finansowej sektora finansów publicznych(układ zadaniowy pozwala bowiem na ocenę efektywności realizacji poszczególnych zadań) • umożliwienie powiązania wydatków budżetowych z celami strategicznymi państwa. • wzmocnienie przejrzystości finansów publicznych (układ zadaniowy pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, jakie zadania wykonują poszczególni dysponenci części budżetowych, jaka wysokość wydatków jest konieczna do realizacji tych zadań, jakie są źródła pozyskiwania środków na dokonanie tych wydatków)

17. Uchwalenie budżetu państwa (1) • Źródła prawa: Konstytucja RP, Regulamin Sejmu RP, Regulamin Senatu RP • Źródła te wskazują na odrębności procesu legislacyjnego w zakresie ustawy budżetowej w porównaniu ze „zwykłym” trybem legislacyjnym

18. Uchwalanie budżetu państwa (2) • Kompetencje w zakresie uchwalania budżetu państwa ma Sejm; budżet państwa ma formę ustawy budżetowej (art. 219 ust. 1 Konstytucji RP). • Ograniczenie swobody Sejmu: - przedstawiony przez Radę Ministrów projekt ustawy budżetowej i przewidziana w nim wysokość deficytu budżetowego: Sejm może ustalić plan dochodów i wydatków w innych wielkościach niż ustalone w projekcie ustawy budżetowej, o ile nie będzie prowadzić to do zwiększenia deficytu budżetowego w porównaniu z przewidzianym w projekcie (art. 220 ust. 1 Konstytucji RP). Ustalenie górnej granicy deficytu budżetowego należy zatem wyłącznie do Rady Ministrów.

19. Uchwalanie budżetu państwa (3) Odrębności procesu legislacyjnego w zakresie ustawy budżetowej • Ograniczenie kompetencji Senatu: • Senat może wyłącznie przyjąć ustawę bez poprawek albo uchwalić poprawki do ustawy budżetowej, nie może natomiast odrzucić ustawy. • Zgłoszenie poprawek powinno nastąpić w terminie 20-dniowym (podczas, gdy zasadniczo Senat ma 30 dni na realizację swoich kompetencji). • Ogranicza kompetencje Prezydenta RP: • Prezydent RP może wyłącznie ustawę podpisać albo ma możliwość zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją RP ustawy budżetowej przed jej podpisaniem. Prezydent RP nie dysponuje prawem weta w stosunku do ustawy budżetowej. • Realizacja kompetencji Prezydenta RP powinna nastąpić w terminie 7-dniowym (podczas, gdy zasadniczo Prezydent RP ma 21 dni na realizację swoich kompetencji w zakresie przedstawionych mu do podpisu ustaw). • Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawie ustawy budżetowej, z wniosku Prezydenta RP wniesionego przed jej podpisaniem, nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.