270 likes | 424 Views
اقتصاد ايران در سال 1389 (بر پايه اطلاعات 6ماهة اول سال 1388). مجمع تشخيص مصلحت نظام مركز تحقيقات استراتژيك گروه پژوهشي شاخص سازي و آينده پژوهي معاونت پژوهش هاي اقتصادي. بهمن ماه 1388. نماگرهاي آينده نگر و شاخص تركيبي آينده نگر.
E N D
اقتصاد ايران در سال 1389 (بر پايه اطلاعات 6ماهة اول سال 1388) مجمع تشخيص مصلحت نظام مركز تحقيقات استراتژيك گروه پژوهشي شاخصسازي و آيندهپژوهي معاونت پژوهشهاي اقتصادي بهمن ماه 1388
نماگرهاي آيندهنگر و شاخص تركيبي آيندهنگر شاخص تركيبي آيندهنگر به منظور پيشبيني كوتاهمدت حركت كلي اقتصاد از تركيب 6 نماگر آيندهنگر: نقدينگي به قيمتهاي ثابت، قيمت نفت، شاخص قيمت سهام، تعداد پروانههاي ساختماني صادره براي واحدهاي مسكوني، شاخص انتظارات مصرفكننده و تعداد بيكاران (معكوس) به صورت ماهيانه حاصل ميگردد. با كمك شاخص تركيبي آيندهنگر و نرخ تغيير ششماهه آن ميتوان به اطلاعات زودهنگام از نقاط برگشت فعاليت كلي اقتصاد (دورههاي رونق و ركود) دست يافت. متدولوژي كار بر اساس روش استاندارد و مورد استفاده كشورهاي OECD ميباشد. نماگرهاي ادوار تجاري در سه دسته نماگرهاي آيندهنگر، هم زمان و گذشتهنگر بر مبناي تئوري ادوار تجاري در دهه 1980 توسط كشورهاي OECD توسعه داده شده است. اين نماگرها با ادوار تجاری در اقتصاد ارتباط معنيداري دارند. در حال حاضر از 11 نماگر آيندهنگر، 4 نماگر هم زمان و 7 نماگر گذشتهنگر به عنوان مهمترين نماگرهاي ادوار تجاري در ادبيات موضوع تحقيق نام برده ميشود .
نماگرها و شاخصهاي تركيبي آيندهنگر به منظور ارتباط با سريهاي مرجع ساخته ميشوند. از مهمترين سريهاي مرجع حركت كلي اقتصاد، توليد ناخالص داخلي (GDP) و شاخص توليد صنعتي ميباشند. نماگرهاي آيندهنگر، نماگرهايي هستند كه دورههاي رونق و ركود و نقاط برگشت حركت كلي اقتصاد را از پيش، پيشبيني مينمايند. تغييرات نماگرهاي آيندهنگر به تغييرات GDP با يك فاصله كوتاه (حدود يك سال) وابسته ميباشد. از آنجايي كه هر يك از اين نماگرها به تنهايي براي پيشبيني وضعيت اقتصادي كافي نميباشندو ممكن است هر يك از آنها داراي نوسانات فصلي يا غيرعادي باشندتركيبي از اين نماگرها تحت عنوان «شاخص تركيبي آيندهنگر» مورد استفاده قرار ميگيرد.
مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر نقـدينگي (2M) به قيمت ثابت قيمت نفت شاخص قيمت سهام تعداد پروانههاي ساختماني صادره براي واحدهاي مسكوني شاخص انتظارات مصرف كننده و تعداد بيكاران
مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر نقدينگي رشد نقدينگي بيش از نرخ تورم، ميتواند منتج به بسط (رونق) اقتصادي در آينده (كوتاهمدت) گردد. اگر چنانچه رشد نقدينگي كمتر از نرخ تورم باشد، ميتواند منجر به ركود در اقتصاد گردد. به اين دليل از اين نماگر در ادبيات موضوع تحقيق، به عنوان نماگر آيندهنگر استفاده ميشود.
قيمت نفت از آنجايي كه در اقتصاد ايران تغييرات قيمت نفت يك عامل مهم در پديد آمدن دورههاي رونق و ركود اقتصاد ملي ميباشد و اثرگذاري آن با وقفه (كوتاه مدت) در آينده اقتصاد صورت ميپذيرد، از اين نماگر به عنوان يك نماگر آيندهنگر استفاده ميگردد . مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر
شاخص قيمت سهام تغييرات قيمت سهام به عنوان علامتدهنده براي وضعيت آينده اقتصاد مورد نظر ميباشد. افزايش يا كاهش شاخص قيمت سهام هم منعكس كننده انگيزه سرمايهگذاران و هم منعكس كننده حركت نرخ بهره ميباشد كه ميتواند در آينده (كوتاه مدت) بر اقتصاد كشور تأثيرگذار باشد. مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر
تعداد پروانههاي ساختماني صادر شده براي واحدهاي مسكوني تعداد پروانههاي ساختماني صادر شده براي واحدهاي مسكوني ميتواند به عنوان يك نماگر آيندهنگر در مورد فعاليتهاي ساختماني در آينده (كوتاه مدت) مورد استفاده قرار گيرد و فعاليتهاي ساختماني خود يك فعاليت اقتصادي پيشگام در حركت دادن انواع ديگر فعاليتهاي اقتصادي ميباشد . مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر
مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر شاخص انتظارات مصرفكننده اين شاخص بر مبناي نظرسنجي از خانوارها در مورد وضع اقتصادي خانوار و وضع اقتصادي كشور (در يك سال آينده) محاسبه ميشود. تغييرات اين شاخص ميتواند نشان دهندة تغيير در تصميمگيريهاي افراد در سرمايهگذاري، پس انداز، . . . و به طور كلي كاهش يا افزايش فعاليت اقتصادي آنها در آينده نزديك باشد.
مؤلفههاي شاخص تركيبي آيندهنگر تعداد بيكاران تغييرات اين مؤلفه ميتواند تأثيرگذار در روند اقتصادي در كوتاهمدت باشد. افزايش تعداد بيكاران كه برآورد مناسبي از افراد جوياي كار و مراجعه كنندگان به بنگاههاي كاريابي باشد ,ميتواند به معني كاهش حركت اقتصادي در آينده كوتاهمدت تلقي گردد. از تغييرات (معكوس) ماهانه «تعداد بيكاران» در محاسبه شاخص تركيبي آيندهنگر استفاده شده است.
تغييرات شاخص در كليهي موارد با استفاده از فرمول درصد تغيير متقارن محاسبه شده است. تعداد پروانههاي ساختماني صادر شده براي واحدهاي مسكوني در شهرهاي مورد بررسي بانك مركزي ج.ا.ايران ميباشد. تعداد بيكاران بر مبناي طرح اشتغال و بيكاري بانك مركزي ج.ا.ايران كه به صورت ماهانه در مناطق شهري كشور اجرا ميشود، ميباشد. سال پايه شاخص تركيبي آيندهنگر از سال 1370 به سال 1376 تغيير يافته است (100 = 1376).
نرخ تغيير شش ماهه شاخص تركيبي آيندهنگر براي پيشبيني نقاط برگشت بر شاخص تركيبي آيندهنگر برتري دارد. نرخ تغيير شش ماهه شـاخص تركيبي آيندهنگر كه آن را بـا R(t) نمايش ميدهيم از فرمـول زيـر محاسبه ميشود. در فرمول زير، C(t) شاخص تركيبي آيندهنگر ميباشد.
چشمانداز سال 1389تصوير كلي براي پيشبيني نقاط برگشت (نقاط اوج و حضيض) نرخ تغيير ششماهه شاخص تركيبي آيندهنگر نسبت به شاخص تركيبي آيندهنگر برتري دارد. نمودار نرخ تغيير ششماهه شاخص تركيبي آيندهنگر، امكان اطلاع زودهنگام از نقاط برگشت اقتصادي را فراهم مي آورد.
چشمانداز سال1389 (تصوير كلي) • آمار قطعي مربوط به رشد اقتصادي در سال 1387و 1388 هنوز در دسترس نميباشد ولي نرخ رشد اقتصادی در سه ماهه دوم 1387 برابر با (2.3درصد) می باشد. مقایسه نتايج شش ماهه اول 1388 و شش ماه مشابه در سال گذشته نشان می دهد که اين شاخص در شش ماه اول 1388 کاهش يافته است و بنابراين می توان نتيجه گرفت رشد اقتصادی در سال 1389 در مقایسه با سال 1388 بر مبنای اطلاعات شش ماهه اول ، کمتر خواهد بود. • پيشبيني دقيقتر پس از در دسترس قرار گرفتن آمارهاي قطعي رشد اقتصادي در سال 1388 و آمارهاي شاخصهاي تركيبي آيندهنگر در شش ماهه آخر سال 1388، انجام خواهد گرفت.
بر اساس اين نمودار، امكان پيشبيني هاي كوتاهمدت در مورد نرخ رشد توليد ناخالص داخلي به صورت بهبود شرايط اقتصادي يا بدتر شدن وضعيت اقتصادي و با آيندهنگري در حدود 9 الي 12 ماه امكانپذير است. • با توجه به نمودار (1) و نزولهاي قابل توجه اين شاخص که به طور متوسط در شش ماه اول 1388 به نسبت شش ماه اول سال گذشته بيشتر است، می توان نتيجه گرفت که رشد اقتصادی در سال 1389 کمتر از سال 1388 خواهد شد.هر چند تغييرات در نرخ شش ماهه اول شاخص مزبور در سال 1388 به نسبت شش ماهه دوم 1387 در سطح بالاتری است. در نتيجه جهت پيش بينی دقيقتر در مورد وضعيت اقتصادی کشور در سال 1389 بايد منتظر تغييرات شاخص در شش ماهه دوم سال 1388 باشيم. • نمودار (1) نرخ تغيير ششماهه شاخص تركيبي آيندهنگر را از ابتداي سال 1371 تا شش ماهه اول سال 1388 نشان ميدهد. از اين نمودار ميتوان دورههاي ركود و رونق اقتصادي را رديابي نمود و فاصله زماني بين يك نقطه اوج رونق تا اوج رونق بعدي را ملاحظه نمود (با توجه به اين نمودار اين دوره براي اقتصاد ايران در حدود 4 سال ميباشد).
پيشبيني هاي گذشته و درجه تحقق آنها: در حال حاضر اين نهمين سالي است که با تکيه بر نماگرهاي آينده نگر ، حرکت کلي اقتصاد براي آينده کوتاه مدت مورد پيش بيني قرار مي گيرد. پيش بيني ها در اکثر سال ها دقيق و صحيح بوده است ، هر چند در برخي از سال ها اين پيش بيني تا حدي با واقعيت متفاوت بوده است. بديهي است که هر پيش بيني از خصوصيت کلي پيش بيني ها برخوردار است و از قطعيت برخوردار نمي باشد ولي اين روش پيش بيني کوتاه مدت ، ازمقبوليت بالايي در بين کشورها برخوردار بوده و بر همين اساس انجام مي پذيرد. با ملاحظه ارقام نرخ تغيير ششماههي شاخص تركيبي آيندهنگر R(t) در ششماه اول سال 1388و دوره های مشابه در سالهاي 1387 و 1386 ، ميتوان استنباط نمود كه نرخ رشد اقتصادي در سال 1389 كمتر از سال 1388 و کمتر از 2.5 درصد خواهد بود.البته همانطور که قبلا اشاره شد ، اين پيش بينی بر مبنای اطلاعات شش ماهه اول سال 1388 است و پيش بينی دقيقتر پس از بدست آوردن ارقام شش ماهه دوم انجام خواهد شد.
چشمانداز اقتصاد كشورهاي توسعهيافته (با توجه به نماگرهاي آيندهنگر) • شاخص تركيبي آيندهنگر توسط سازمان بينالمللي OECD براي گروههاي مختلف كشورهاي OECD به گونهاي طراحي شده است كه علامت زودهنگام جهت نشان دادن نقاط اوج رونق و اوج كسادي بين دورههاي انبساطي و انقباضي فعاليتهاي اقتصادي را به دست دهد. اين اطلاعات براي 29 كشور عضو از سال 1980 محاسبه شده است (هفت كشور اخيراً به اعضاء اضافه شدهاند). • اين شاخص بيشتر اطلاعات كيفي در مورد حركتهاي اقتصادي را نشان ميدهد تا اندازهگيريهاي كمي، در نتيجه هدف اين شاخص علامتدهي در مورد رشد اقتصادي به صورت «افزايش و يا كاهش» ميباشد و نه لزوماً بيان دقيق مقادير كمي. • تعداد و نوع مؤلفههاي تشكيلدهنده اين شاخص در كشورهاي عضو OECD تا حدي متفاوت ميباشد و معمولاً بين 5 تا 10 مؤلفه ميباشد. • شاخص تركيبي آيندهنگر براي هر كشور از متوسط تغييرات (با وزن يكسان) نماگرهاي آيندهنگر در هر كشور به دست آمده است. در تركيب كشورها در هر گروه، هر كشور داراي وزني (ضريب اهميت) ميباشد (در جدول شماره 4 وزن هر كشور در هر گروه در داخل پرانتز آورده شده است) كه اين وزن با توجه به دو عامل، توليد ناخالص داخلي (GDP) و برابري قدرت خريد (Purchasing Power Parity – PPP) بر پايه سال 1995 برآورد شده است.
نتايج به دست آمده تا ماه دسامبر 2009 • شاخص تركيبي آيندهنگر (CLI) در ماه دسامبر نشاندهنده بهبود دورنمای اقتصادی ميباشد. اين شاخص برای کشورهايي مانند چين ، هند و برزيل مانند کشورهای G7 از روند بلند مدت بالاتر است.. • CLI در منطقه OECD به ميزان 0.9واحد در ماه دسامبر افزايش داشته است كه نشان ميدهد اين شاخص به ميزان 10.1 واحد از دسامبر سال گذشته بيشتر بوده است. • CLI براي كشور آمريكا به ميزان 0.9 واحد در ماه دسامبر 2009 افزايش داشته است. اين شاخص 9 واحد از دسامبر سال 2008 بيشتر است. • در منطقه اروپا در ماه دسامبر 2009، CLI به ميزان 0.9 واحد افزايش داشت و12.2 واحد از دسامبر 2008 بيشتر بوده است. • CLI در ماه دسامبر 2009 براي كشورهاي آلمان ،فرانسه و ايتاليا به ترتيب با 1.2و 0.9و 0.8 واحد افزايش مواجه است که به ترتيب 14.9و 12.4و14.7واحد از دسامبر 2008 بيشتر بوده است. • در آسيا ، چين علی رغم کاهش0.1 واحد در ماه دسامبر 2009، نسبت به ماه دسامبر 2008 ، 9.4 واحد افزايش داشته است.اين شاخص برای هند در دسامبر 2009 بلاتغيير بوده ولی نسبت به سال قبل 4.9 واحد افزايش داشته است.
تغييرات نسبت به روند محاسبه شده است و بر مبناي متوسط بلندمدت برابر 100 محاسبات انجام شده است. چشمانداز رشد براي CLI به شرح ذيل تعريف شده است: صعودي (افزايشی بالاي 100)، نزولي (كاهشی بالاي 100) و كاهشي (كاهشی زير 100) و بهبودي (افزايشی زير 100)
گروههاي مختلف كشورهاي OECD و وزن هر كشور (به درصد) در هر گروه
گروههاي مختلف كشورهاي OECD و وزن هر كشور (به درصد) در هر گروه