DIŞ İLİŞKİLER BİRİMİ Bologna Eşgüdüm Komisyonu 16 Nisan 2012

1. KAFKAS ÜNİVERSİTESİProgram Yeterlilikleri HazırlamaDers Öğrenme Çıktıları YazmaAKTS Hesaplama DIŞ İLİŞKİLER BİRİMİ Bologna Eşgüdüm Komisyonu 16 Nisan 2012 Prof. Dr. Necdet Leloğlu Konferans Salonu

2. Bologna süreci, 1999 Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı yeniden yapılandırmayı hedefleyen eğitim reformu sürecidir.

3. Neden Bologna Süreci? • Bilişimsel, eğitimsel ve teknolojik gelişmeler, yüksek öğretim alanında eğitim sistemlerinin ve programların gözden geçirilmesini ve geliştirilmesini gündeme getirmiştir. • Yaşamboyu öğrenme, • Öğrenci merkezli eğitim, • Yeterliliklere dayalı eğitim önem kazanmıştır.

4. BOLOGNA SÜRECİ NEDEN ÖNEMLİ? • Ülkelere yükseköğretimlerini yeniden yapılandırmalarında ve eğitim kalitesini geliştirmelerinde önemli ve değerli araçlar sunmaktadır. • Yükseköğretim programlarını değişen koşullar ve gereksinimler doğrultusunda geliştirmek için bir fırsattır. Hedef;Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır, ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek.

5. BOLOGNA SÜRECİEYLEMPLANI Kolay anlaşılan ve karşılaştırılabilirbir derecesisteminin uygulanması Lisans ve lisansüstü olmak üzere iki dereceli bir sistemin uygulanması Kredili bir sistem oluşturulması (ECTS/AKTS) Hareketliliğin arttırılması Kalite güvencesinde Avrupa boyutunun oluşturulması Yükseköğretimde Avrupa boyutunun güçlendirilmesi Yaşamboyu öğrenim Yüksek Öğrenim Kurumları (EUA) ve Öğrencilerin (ESİB) sürece katılımı Avrupa Yüksek Öğrenim Alanı’nın cazibesinin arttırılması Avrupa Yükseköğrenim Alanı ve Avrupa Araştırma Alanı arasında sinerji, doktora programları

6. PAYDAŞLAR • DIŞ PAYDAŞ • Mezunlar, İşverenler, Meslek Odaları Temsilcileri, Danışma Kurulu • İÇ PAYDAŞ • Öğretim Üye / Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler

7. Temel Kavramlar Bilgi (Knowledge): Her hangi bir çalışma veya araştırma alanı ile ilgili gerçeklerin, ilkelerin, teorilerin ve uygulamaların bütünüdür. “Bilgi” teorik ve/veya uygulamalı olarak tanımlanmaktadır. Beceri (Skill):Bilgiyi uygulayabilme, problemleri çözebilme ve görevleri tamamlayabilmek için bilgiyi kullanabilme yeteneğidir. “Beceriler”, bilişsel (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünce) veya uygulamalı (el becerisi ve yöntem, materyal, araç gereç kullanabilme) olarak tanımlanmaktadır.

8. Temelkavramlar Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, kişisel, sosyal ve/veya metodolojik becerileri iş ve çalışma ortamları ile mesleki ve kişisel gelişim konusunda kullanabilme yeteneğidir.

9. Temel Kavramlar Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Yeterlilikler Çerçevesi:Yeterlilikleri, öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır. ÖğrenmeÇıktıları:Bir öğrenme sürecinin tamamlanmasının ardından öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının ifade edilmesidir.

10. AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Ders Ders Ders Ders Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi 10

11. ALAN YETERLİLİKLERİ NE DEMEKTİR? • Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, herhangi bir temel alandaki yeterliliklerin, ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir.

12. ALAN YETERLİLİKLERİNE ÖRNEK

17. 1. AŞAMA ÇALIŞMA ÜRÜNLERİ Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları 3 4 Program yeterlilikleri / öğrenme çıktıları ile ders çıktıları ilişkisi Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları 1 2 Alan yeterlilikleri Programın amacı Program yeterlilikleri/çıktıları Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları Ulusal yeterlilikleri Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları Dersin hedefleri Ders öğrenme çıktıları

18. PROGRAM YETERLİLİĞİ ve DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI HAZIRLAMA

19. PROGRAM YETERLİLİĞİ NEDİR? Program eğitim amaçları ve paydaş görüşleri doğrultusunda, Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu biçimde Bölüm (Program) mezunlarının ne tür yeterliliklere sahip olacağının belirlenmesi.

29. Olası Program YeterlilikleriDeğerlendirme Ölçütleri • Olası program yeterlilikleri “Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ” ilgili mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri (Temel Alan Yeterlilikleri) ne ölçüde karşılamaktadır? Program çıktıları ilgili mesleğin etik kuralları dikkate alınarak yazılmış mı? • Olası program çıktıları Kafkas Üniversitesinin ve buna bağlı olarak da bağlı bulunduğunuz fakülte ya da yüksekokulun vizyon, misyon ve hedefleriyle tutarlı mı?

30. Öğrenciler olası program çıktılarıyla ortaya konulan yeterliliklere sahip olabilirler mi? • Harcanan zaman, emek, para vb. açılardan olası program çıktıları gerçekçi olarak dile getirilmiş mi? Diğer bir deyişle bu çıktılar istenilen becerileri kazandırma anlamında ekonomik mi? • Olası program yeterlilikleri/ çıktıları toplumsal gerçeklerimize uygun olarak belirlenmiş mi?

31. Kesinleşmiş Program Yeterlilikleri • Olası program yeterlilikleri ölçütlere göre değerlendirdikten sonra kesinleşmiş program yeterlilikleri yazınız. • Program yeterliliklerinin mümkün olduğunca gerçekçi ve ulaşılabilir nitelikte olmasına dikkat ediniz. • Program yeterlilikleri açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olarak ifade edilmelidir.

32. Program Yeterlilikleri ve Dersler • Program çıktıları belirlendikten sonra, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar verilmelidir. • Bu karar verilirken, Kafkas Üniversitesinin ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarının oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken ilkeler göz önüne alınmalıdır.

39. Öğrenme Çıktıları Yazma Kuralları • “Öğrencim, dersin sonunda hangi bilgi, beceri ya da tutumlara sahip olmalıdır?” sorusunun yanıtı çalışmalarınıza yön verecektir.

40. Öğrenme çıktılarının sonuna “bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluş, farkındalık, hoşgörürlük” gibi sözcüklerden biri getirilmeli ya da program çıktısı “…-ebilme” ifadesi ile sonlandırılmalıdır.

41. Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyiniz, “…çizebilme, …gösterebilme, …problem çözebilme, …açıklayabilme, …örnek verebilme, …hatırlayabilme, …tasarlayabilme, …uygulayabilme, …eleştirebilme, …karşılaştırabilme, …çalıştırabilme, listeleyebilme, …kullanabilme” gibi

42. Öğrenme çıktılarını yazarken öğretim elemanının yapacakları değil, öğrencilerin ders sonunda neler kazandığı, hangi tutum ve davranışları sergiliyor olacağı yazılmalıdır.

43. Herhangi bir dersteki konuların başlıkları Öğrenme Çıktısı olarak ifade edilmemelidir. • Öğrenme çıktılarının bir öğrenme ürününü dile getirir biçimde yazılmasına özen gösterilmelidir.

44. Öğrenme çıktılarını yazarken • dersin süresine, • öğrenci özelliklerine, • çok ayrıntıya yer vererek çok fazla sayıda olmamasına ve • dersin seviyesine (ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora) dikkat ediniz.

50. Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi • Öğrenme çıktılarını yazdıktan sonra, her bir öğrenme çıktısının hangi program çıktısı/çıktılarıyla ilişkili olduğunu belirleyiniz. • Bu süreç, dersinizin programa nasıl katkıda bulunduğunu görmenize ya da dersinizin programa olan katkısını artırmak için dersin amacını ve öğrenme çıktılarını gözden geçirmenize yardımcı olacaktır.