520 likes | 783 Views
KOAH’da Hasta – Ventilatör uyumu nasıl optimize edilir?. Dr. İrfan UÇGUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Yoğun Bakım Bilim Dalı. KOAH – Solunum Yetm. Solunum yetmezliğinin en sık nedeni, Sıklığı artan bir hastalık, Kronik hastalık,
E N D
KOAH’da Hasta – Ventilatör uyumu nasıl optimize edilir? Dr. İrfan UÇGUN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Yoğun Bakım Bilim Dalı
KOAH – Solunum Yetm. • Solunum yetmezliğinin en sık nedeni, • Sıklığı artan bir hastalık, • Kronik hastalık, • YB kaynaklarının önemli kısmını tüketir, • Son 20 yılda ventilasyon yönteminde önemli değişiklikler var,
Bronş obstrüksiyonu İntrensek PEEP artışı Üst hava yolları Sıvı birikmesi Hızlı yüzeysel solunum Patofizyoloji SOLUNUM MERKEZİ • Sedativler • Uyku • Kronik hastalık İŞ YÜKÜ KAPASİTE • Mekanikproblemler • Hipoksemi, hiperkapni, • Asidozis • Malnütrisyon • Steroidler
KOAH’da problem • Havayolu rezistansı artmış, • Pulmoner hiperinflasyon, • Fizyolojik ölü boşluk artmış (VD/VT↑ ) • Solunum işyükü artmış,
Hasta – Ventilatör Etkileşimi • İMV’nin başında, sedasyon nedeniyle hasta – ventilatör etkileşimi önemli olmayabilir, • Hasta uyanmaya başladıkça birçok aşamada ventilatör ile etkileşir, • İki pompa arasındaki uyumsuzluk ile: • Solunum iş yükü artar, • Ajitasyon artar • Daha fazla sedasyon gereksinimi, • Kas hasarı artar, • PEEPi artar, • Ayırma zorlaşır, • Maliyet artar
Solunum kas disfonksiyonu • Malnütrisyon, • Oksijen ihtiyacının artması, • CO düşmesi, • Kan gazı anormallikleri, • Elektrolit dengesizlikleri, • Enfeksiyonlar, • Mekanik problemler
Hasta – Ventilatör uyumsuzluğu • Klinik belirtiler: • Yardımcı solunum kas kullanımı, • Takipne, taşikardi, • Ekspiryumun aktif olması, • Terleme, ajitasyon, • Solunum çabasının, ventilatör ile uyumlu olmaması, • Ventilatör monitör grafikleri • Diğer yöntemler: • Özofagus balonu, • Diyafram EMG’si.
Modun önemi var mı? • Bütün modlarda hasta/ventilatör uyum sorunu olabilir. • Destek seviyesi arttıkça, hasta eforu azalır. Leung P, AJRCCM 1997;155:1940
Modun önemi var mı? Leung P, AJRCCM 1997; 155: 1940
Hasta – Ventilatör Etkileşimi 4 fazda etkileşim olur: • Tetikleme, • Akım asenkronisi (pressurisation) • Ekspiryum tetikleme (cycling-off) • Ekspiryumun sonlanmasında
Tetikleme Asenkronisi • Ventilatörü tetikleyemeyen solunum eforu • Akım ve basınç tetikleme vardır, • En duyarlı tetikleme hassasiyeti ayarlanmalı (ototetikleme olmamalı), • Asenkroni nedenleri: • Hasta • Ventilatör, • Ventilatör setleri • Monitörde: tetikleme gecikmesi, etkin olmayan solunum çabaları ve ototetikleme gözlenebilir.
20 15 10 5 PTPes total (cm H2O x s) A/C Basınç tetikleme PSV Akım tetikleme 1L/min PSV Akım tetikleme 5L/min Tetikleme – WOB ilişkisi Nava et al, Thorax, 1997: 52: 249
Tetikleme problemi Nedenleri: • Dar endotrakeal tüp, • Raw artışı, • Komplians düşmesi, • PEEPi, • Tetik hassasiyeti yüksek, • Ventilatörün tetikleme eşiği yüksek,
Dinamik hiperinflasyon(PEEPi) Ekspiryum sonu volüm, relaksasyon volümünün üzerinde ise • Nedenleri: • Havayolu obstrüksiyonu, • Elastik recoil azalması, • SS artması (talep artması) • Sekresyon artışı, • Akış hızının düşük olması, • I/E oranının yüksek olması, • Kısa ekspiryum zamanı, • Setlere bası, kıvrılma,
Dinamik hiperinflasyon (PEEPi) Volüm Basınç İnspirasyon sonunda total akciğer kapasitesine eriştiği için PEEPi’den dolayı konveks çanaklaşma Basınç – volüm eğrisinde gaga görünümü
Ekspiryum valfi kapatılır Akım Volüm Basınç PEEPint= 9 cmH2O
Dinamik hiperinflasyon (PEEPi) • Spontan solunum sırasında PEEPint’i ölçmek için özofagus balon kateteri gerekir:
Dinamik hiperinflasyonu azaltmak için: • VE azaltılmalı, • tE (ekspiryum zamanı) arttırılmalı, • Hasta – ventilatör senkronizasyonu, • Bronş obstrüksiyonu azaltılmalı, • Setlere bası ve sıvı birikmesi önlenmeli
Etkisiz tetikleme İnspiryum gecikmesi Başarısız eforlar
Etkisiz tetikleme • Ventilatör desteğinin artması ile inefektif tetikleme de artar, • Tetiklenmeyen solunumlar: • Önceki solunumun VT yüksek, tE kısa, • Relaksasyon volümüne erişilmez, • Erken gelen solunum eforu, • PEEPi artışından dolayı elastik recoil basıncı aşılamaz, • Eksternal PEEP, etkisiz tetiklemeyi azaltmada etkili Tobin MJ, AJRCCM 2001; 163: 1059
Eksternal PEEP ilave edilmesi, PEEPi etkisini dengeleyip,tetiklemeyi kolaylaştırır Chao DC Chest 1997; 112: 1592
Etkisiz tetikleme KOAH’da ACV mod, Paw, akım ve Pes grafikleri TV sabit (550 ml) Akım hızı artması ile: Etkisiz tetikleme azalır, PEEPi azalır, Ekspiryum uzar, SS artar Kondili E, Br J Anaest 2003; 91:106
Akım asenkronisi(Pressurization) • Cihaz tetiklendikten sonra gaz akımı başlar • Akım hızı başlangıçta 50-60 l/sn, • Hastanın talep ettiği akım hızı ile, cihazda ayarlanan akım hızı benzer olmalı, • Hedeflenen basınç düzeyine ne kadar zamanda ulaşılacağı önemlidir (akım hızı, rise time). • Akım hızı ne kadar yüksek ise inspiryum o kadar hızlı olur (ekspiryum uzar),
Akım hızı Akım hızı arttıkça: PEEPi azalır, ekspiryum süresi uzar, solunum sayısı artar, Laghi F, AJRCCM 2001; 163:1365
Akım hızı KOAH, ACV, Sabit VT SS: 26 23 18 16.8 19.5 21.5 Laghi F, AJRCCM 2001; 163:1365
10 hasta, Dispne: VAS ile 48 67.3 86 94.3 112 L/s Chiumello D, ERJ 2001; 18: 107
IPAP EPAP 300 ms • KOAH’lılarda PRT kısa olmalı • Nöromüsküler hastalığı veya ObesiteHipoventilasyonu olanlarda PRT uzun olabilir. Pressure rise time (PRT) Pressure slope – flow acceleration
Pressure rise time (PRT) Pressure slope – flow acceleration Farklı rise time ile PSV Nilsestuen JO, Respir Care 2005; 50: 202
Ventilatör monitörleri Basınç kontrollü ventilasyonda
Ventilatör monitörleri Tam gevşeme Hafif efor Çok fazla efor
Pressure rise time (PRT) Pressure slope – flow acceleration WOB, hem akım hızı, hem de ventilatöre göre değişir. En düşük En yüksek Chatmongkolchart S, Respir Care; 2001: 46: 666
Ekspiryum Asenkronisi • Ekspiryum valfinin erken veya geç açılması sonucu, • En çok KOAH’da olur. • Sorun: • Solunum işyükü artar, • Basınç artışı olur, • Yüksek sedasyon ihtiyacı ve • Ventilatörden ayırma güçlüğü • Ti veya ekspiryum tetik duyarlılığı ayarlanabilir, • Yeni ventilatörlerde ayarlanabilir.
Ekspiryum Asenkronisi • Erken sonlanma • Ventilatör inspiryumu hasta inspiryumundan önce sonlanıyorsa: çift tetikleme olabilir. • Ayarlanan basınç düzeyi düşük, • Dinamik hiperinflasyon var, • tİ kısa,
Ekspiryum Asenkronisi • Ekspiryum valfinin açılması gecikiyorsa: • Ayarlanan basınç düzeyi yüksek, • Aşırı basınç desteği, • tİ uzun, • VT yüksek, • Akım hızı düşük • İnspiryum sonu pause yapılması, • ajitasyon, uyum zorluğu, barotravma Parthasarathy S, AJRCCM 2000; 162: 546
ARDS KOAH Nava S, ERJ 1997; 10: 177
Ekspiryum tetik duyarlılığı • İnspiratuvar akımın düşmesi yavaştır. • Ventilatörün inspiryumu, nöral ekspiryum sırasında da devam eder (Ti uzar), • PEEPi artar,
Uykuda ventilatör uyumu • MV Uyku • 2/3 hastada uyku problemi olur, • PSV, uyku bölünmesine neden olabilir, • PAV modunda uyku kalitesi daha iyi olabilir, • Hiperventilasyon ve hipokapni ventilasyonun güçlü inhibitörüdür. • REM uykusunda azalma ile delirium gelişebilir.
Sekresyon artışı Setlerde su birikmesi
Noninvaziv ventilasyonda • Maske, • Ventilatör setleri, • Nemlendiriciler, • Ventilatör, • Mod, • Ventilatör ayarları, • Sedasyon • Çevre (ışık, gürültü, bilgi vermemek, …) • Ağrı uyumu etkiler.
Noninvaziv ventilasyonda • Opioidler tercih edilmez, • Asetaminofen ve haloperidol tercih edilebilir, • Başlangıçta yüz maskesi • Kaçak az, • Ağızdan solunum imkanı, • Daha az kooperasyon ihtiyacı, • Hava kaçakları nedeniyle ekspiryuma geçiş gecikebilir (zaman sikluslu PSV ?), • PEEPi nedeniyle tetikleme problemi olabilir,
Noninvaziv ventilasyonda • PAV ile hasta toleransı daha iyidir. • Akım tetikleme daha hassas, • Rise time düşük ayarlanmalı. • Oto – tetikleme engellenmeli, • Kaçaklar en aza indirilmeli, • Cihazların kaçak kompanzasyonu olmalı, • HME’ler, hasta-ventilatör uyumunu bozabilir,
Ne yapmalı? Ciddi ajitasyon ve sıkıntı varsa Ventilatörden ayırıp, Ambu ile solutulmalı Düzeliyorsa (ventilatör problemli) Düzelmiyorsa (hastadan kaynaklanabilir) • Sıkıntı çok şiddetli ise • Tüp obstrüksiyonu • Pnömotoraks • ETT tüp çıkmış? • Şiddetli değilse • FM, • Monitör (Paw, VT) • AC grafisi • Ventilatör bozulmuştur, • Setlerde problem vardır, • Sıvı birikmiş, • Nebülizerlerde sorun? • Destek yetersizdir, • Hasta – ventilatör uyum? Yab. Cisim, kaf kaçağı, sekresyon, ödem, PTE, bronş obt., ajitasyon
İlaç? FM bulguları ve hasta şikayetlerini maskeleyebilir, • Benzodiazepinler? • Haloperidol, • Nöromüsküler blokerlerden kaçınılmalı, • Analjezik kullanılabilir,