280 likes | 987 Views
AİLE PLANLAMASI. Tıbbi yardım Amaç: Ailenin geleceği ile ilgili planlarına yardım Anne sağlığını koruma Üremenin sağlıklı olmasını temin etmektir Kontrolsüz ve sık gebelik Artmış düşük sayısı Hekimin görevi Hizmete kolay ulaşabilme. AİLE PLANLAMASI.
E N D
AİLE PLANLAMASI • Tıbbi yardım • Amaç: • Ailenin geleceği ile ilgili planlarına yardım • Anne sağlığını koruma • Üremenin sağlıklı olmasını temin etmektir • Kontrolsüz ve sık gebelik • Artmış düşük sayısı • Hekimin görevi • Hizmete kolay ulaşabilme
AİLE PLANLAMASI • Anneye istediği sayıda ve istediği zaman doğurma şansı • Hekimin görevi : • Sağlığa zararsız ve en uygun yöntemleri önermek • Varsa bu yöntemlerin zararlarını açıklamak • Ve uygulamayı kontrolde tutmaktır • Her yöntemin kendine özgü yan etkileri, zararları ve yetersizlikleri vardır • Doktor bir yöntem önerirken fayda ve zararlarını açık seçik anlatmalı, tercihi çiftlere bırakmalıdır
YÖNTEMİN İDEAL OLMA ÖZELLİKLERİ • Gebeliği önleme oranı yüksek olmalı • Sağlığa zarar vermemeli • Her iki çift tarafından içtenlikle benimsenmeli • Uygulama kolaylığı olmalı • Maliyeti düşük olmalı
AİLE PLANLAMASI GEREKTİREN DURUMLAR • Tıbbi endikasyonlar • Doğum aralarını ayarlamak • Çocuk sayısını kısıtlamak • Kriminal düşük sayısını azaltmak • Nüfus planlamasına katkı
AİLE PLANLAMASI GEREKEN TIBBİ ENDİKASYONLAR • Kardiyo-vasküler hastalıklar • Somatik yada psişik bir hastalığın gebelikte ağırlaşma ihtimali • Genetik hastalıklı bir çocuk doğurma ihtimali • Malign kan hastalıkları ve ağır anemiler • Hipertansiyon, Malign tümörler • Angiopatili ağır diabet vakaları • Eski gebelik ve doğumları patolojik seyretmişler • Ölü doğumlarla sonuçlanmış Rh uyuşmazlığı • Psikonörozlar
BAŞARISIZLIK ORANI • PEARL İNDEKS ile değerlendirilir • Burada 100 kadın yılı uygulamada görülen gebelik sayısı gösterilmektedir • 1 Kadın yılı = 12 siklus • 100 KADIN YILI = 1200 SİKLUS • Yani pearl indeks 1200 siklus uygulamada görülen başarısızlıktır
KONTRASEPTION METODLARI A- HALK METODLARI:Koitus interruptus, Post koital yıkama,Laktasyonun uzatılması B- GELENEKSEL METODLAR:Kondom, Vaginal diafram,Spermisidler,Vaginal sünger Ritm metodu C-MODERN METODLAR:O.K.,IUD, Tekrarlanan injeksiyonlarla hormonal kontrasepsiyon,Cerrahi sterilizasyon D- VAZEKTOMİ
KOİTUS İNTERRUPTUS( 10 - 38 ) • En eski kontraseptif metoddur • Ejekülasyon öncesi penisi geri çekme • Zorluğu erkeğin kendini kontrol edememesidir • Effektivitesi azdır. Buna ; • Ejekülasyon öncesi sperm kaçışı • Vagina kenarındaki eksternal genital organlarda sperm birikmesi yol açar
POST-KOİTAL YIKAMA( 21 - 41 ) • Ejekülasyon sonrası vaginayı yıkamak suretiyle spermiumları uzaklaştırmak • İneffektif’ dir • Kadında ve erkekte cinsel doyumsuzluğa yol açabilir • Kullanılan mayinin cinsine göre değişik vaginit yapar
LAKTASYONUN UZATILMASI( 24 - 26 ) • Emziren kadınlar daha az fertildir • Doğum sonu hipofizer ve hipotalamik etki ile ovulasyonun yokluğuna dayanır • Post-partum 1. ayda % 6 kadında menstruel siklus geri döner • Uzatılmış meme ile beslenme bebekte malnütrisyona sebep olabilir • Doğum kontrolü için ineffektif’ dir
KONDOM( 7 - 28 ) • Plastik bir kılıftır • Koitus öncesi penise takılır ve semenin vaginaya boşalmasına engel olur • Uygun kullanıldığında ucuz ve effektif • Bazıları spermisid ihtiva eder • Seksüel geçişli hastalıklardan korur • Yetersizliği mekanik yırtılma ve geç takılmadır
VAGİNAL DİAFRAM( 4 - 35 ) • Vagina ile servikal kanala konulan mekanik bir bariyerdir • Bir kontraseptif jel veya krem servikal alana sürülür • Kadına uygun olan ölçü seçilmelidir • Pratik değildir
SPERMİSİD PREPARATLAR( 5 - 20 ) • Jel , krem , suppuzatuar ve köpük şeklindedir • Spermleri öldürücü etki gösterirler • Kondom veya diafram ile birlikte kullanılırsa % 100 effektif olur • Uygulama ile cinsel birleşme arasında bir süre geçmesi gerekir • Bu kimyasal maddeler vaginayı irrite edebilirler
KONTRASEPTİF SÜNGER • Poliüretandan yapılır • Spermisidlerle beraber kullanılabilir • Uzun süre vaginada bırakılırsa toksik şok tablosu yapabilir
RİTM METODU( 2.4 - 38 ) • Ovum 24 saat, sperm 48-72 saat yaşayabilir • Bu yöntemi uygulamak için menstrüel siklusların düzenli olması gerekir • Ogino ve Knaus adında iki Japon bilim adamı tanımlamıştır • Buna göre 28 günlük siklusları olan bir kadın 8-19 ya da 9-17. günlerde fertildir • BBT veya LH piki tespiti
ORAL HORMONAL KONTRASEPTİFLER( 0.03 - 0.1 ) • Doğal estrojen ve progesterona benzeyen sentetik steroidlerdir • Uygun kombinasyonlarda ve dozlarda ovulasyonu engellerler • Kombine, bifazik ve trifazik kullanım • Sekansiyel preparatlar bugün kullanılmamaktadır
O.K. KONTRENDİKASYONLARI • KESİN: • Gebelik ( Fetus kız ise virilizasyon ) • Trombo emboli geçirmiş olanlar • Akut ve kronik KC hastalıkları • Tanı konulmamış uterin kanama • Meme, ovarium, uterus tümörleri • 35 yaş üstü siğara içen kadınlar
O.K. KONTRENDİKASYONLARI • RELATİF: • İleri derecede varisliler,Emziren kadınlar • Hipertansiyon, Migren • Ağır kalp ve böbrek hastalıkları • Diabet,Epilepsi,Porfiri • Osteoskleroz ( Otitis skleroza ) • Multipl skleroz
O.K. KULLANIMI • 1. kutu siklusun 1. günü alınmalıdır • Her gün aynı saatte alınmalıdır • 12 saatlik unutmada unutulan ilaç hemen alınır • 24 saatlik unutmada iki tablet birden alınır • 2 gün üst üste unutmada korunma kesin değildir • İlaç bitiminde 7 gün ara verilir 8. gün yeni kutu • Bu arada kanama olur, olmasada 2. kutu ilaç • Sigara içimi trombo-emboli, koroner infarktüs ve serebral vasküler hastalık riskini arttırır
ORAL KONTRASEPTİFLER • YAN ETKİLERİ: • Kilo alma,Bulantı • Hafif kanlı lekelenme • Mastodyni,Baş agrısı • Görme bozuklukları • UYGULAMA BİTİMİNDE • % 90 Altı ay içinde spontan kanamalar ve ovulasyon başlar • İlk sikluslarda çoğul gebelik riski olabilir
POST-KOİTAL (MORNİNG AFTER) PİLL • Prezervatif yırtılması veya tecavüzde • KÖ:15mgx2 beş gün, • Etinil östradiol 2,5mgX2 beş gün • Ovral 12 saat ara ile 2 tab • Lo/Ovral 12 saat ara ile 4 tab • Aşırı bulantı , dış gebelik riski vardır • Yüksek doz östrojen • Ovulasyonu suprese eder • Ovulasyon oluşmuş ise tuba peristaltizmini arttırarak nidasyona engel olur
İNJEKSİYONLA HORMONAL KONTRASEPSİYON • Uzun etkili hormonal enjeksiyonlar • 5mg EV+50mg NET enantat (Mesigyna) • 150 mg İM MPA ( Üç ayda bir) • Noretindron enantat 200 mg (iki ayda bir) • Cilt altına yerleştirilen hormon implantlar • Norplant: Toplam 36 mg Levonorgestrel • 5 yıllık kullanımda 0.25 ng/ml kan düzeyi • Progestine bağlı kanama ve yan etki
IUD veya RİA( 0.5 - 5.8 ) • Plastik , metal veya bunların kombinasyonu • Endometrial kaviteye yerleştirilir • Yabancı cisim reaksiyonu • Seksüel partner sayısı • Menstruel periodda uygulanır • Uygulamada; ağrı, senkop ve perforasyon • Yan etkileri: • Gebelik, Ekstra uterin gebelik • IUD atılması, Kanama ve ağrı, Endometrit
IUD KONTRENDİKASYONLARI • Gebelik • Ciddi servisitis,Patolojik smear • Genital sistemdeki malign tümörler • Sebebi belirsiz uterus kanamaları • Akut ve sub-akut salpenjitis • Servikal kanal stenozu • Ektopik gebelik anamnezi • Sık seksüel partner değiştirenler
IUD’ nin ÇIKARILMA ENDİKASYONLARI • Ciddi uterus krampları • Alt abdominal ağrı • Aşırı ve uzamış uterus kanaması • Perforasyon ve yerinden ayrılma • İntra uterin gebelik • Salpenjitis
STERİLİZASYON VE KÜRTAJ • CERRAHİ STERİLİZASYON • Kadında tuba kapatılması ( 0.04 - 0.08) • Laparoskopik • Laparotomi ile • Erkekte vazektomi ( 0.15 ) • LEGAL KÜRTAJ • 10. Gebelik haftasına kadar • Evli ve eşlerin her ikisinin rızasıyla • Vakum küretaj ( Carman ) veya D&C