700 likes | 1.12k Views
UYKU BOZUKLUKLARI SINIFLAMASI. Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD İZMİR. Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesidir.
E N D
UYKU BOZUKLUKLARI SINIFLAMASI Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD İZMİR
Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesidir.
International Classification of Sleep Disorders (ICSD- 2) 1.İnsomnialar 2.Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları 3. Solunumsal hastalıklara bağlı olmayan hipersomniler 4. Uykunun Sirkadiyen Ritm Bozuklukları 5. Parasomniler 6. Uykuya bağlı hareket bozuklukları 7. İzole semptomlar,görünüş olarak normal varyantlar ve çözümlenemeyen konular 8. Diğer uyku hastalıkları
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları A.Santral uyku apne sendromu: 1. Primer santral uyku apne sendromu 2. Tıbbi sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a. Cheyne Stokes Solunumu b. Yüksekliğe bağlı periyodik solunum c. Bir medikal soruna bağlı santral uyku apne (a ve b dışı)
3. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı santral uyku apne sendromu 4. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum hastalıkları 5. İnfant primer uyku apnesi
B.Obstrüktif Uyku Apne Sendromu: 1. Erişkin obstrüktif uyku apne sendromu 2. Çocukluk obstrüktif uyku apne sendromu
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar 1. Uykuya bağlı idyopatik non-obstrüktif hipoventilasyon 2. Konjenital santral alveoler hipoventilasyon sendromu 3. Tıbbi durumların neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi
4. Akciğer parankim ve vasküler patolojilerin neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi 5. Alt solunum yolları obstrüksiyonunun neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 6. Nöromuskuler ve göğüs duvarı rahatsızlığının neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon /hipoksemi
UYKUYA BAĞLI SOLUNUM HASTALIKLARI • Uyku sırasında solunumda patolojik olarak değerlendirilebilecek düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen ; bu hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolar.
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları A.Santral uyku apne sendromu: 1. Primer santral uyku apne sendromu 2. Tıbbi sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a. Cheyne Stokes Solunumu b. Yüksekliğe bağlı periyodik solunum c. Bir medikal soruna bağlı santral uyku apne (a ve b dışı)
AHI > 5 ve apne-hipopnelerin % 50’den fazlasının santral tipte olduğu , sık tekrarlayan arousal veya uyku bölünmeleri nedeniyle günboyu uyku hali ile karakterize bir klinik tablodur .
Santral Apne • Uyku sırasında hem solunum çabası hem de hava akımının olmamasıdır.
Hiperkapnik SUAS • Hem gece hem de gündüz hiperkapnisi • Solunumun kontrolü veya mekaniğinde (solunum kaslarında) kronik bir patoloji vardır. • Bu tip SUAS yeni sınıflama ile ‘‘Hipoventilasyon Sendromları’’ içinde ele alınmıştır.
Non – hiperkapnik tip SUAS • Gündüz hiperkapnisi olmaz. • Solunum kontrolünde bir düzensizlik vardır. • Solunumun kemoreflekslerinde veya solunum merkezinin refleks inhibisyonundaki dengesizlik bu duruma neden olabilir.
Cheyne-Stokes Solunumu Konjestif kalp yetmezliği Beyin lezyonları Renal yetmezlik Yüksek irtifa İdiopatik santral uyku apnesi
Cheyne-Stokes solunumu , santral uyku apne ile birlikte bir solunum hastalığı olarak % 30-80 oranında ilerlemiş konjestif kalp yetmezlikli olgularda görülür.
Polisomnografik olarak; tidal volumun kreşendo-dekroşendo tarzında değişim episodları ile birlikte santral apne ve hipopnelerin varlığı ile karakterizedir.
Sol kalp yetmezliği ile birlikte CSS olan kişilerin bu tür solunum problemi olmayan sol kalp yetmezlikli hastalara göre daha az yaşadıkları bildirilmiştir .
CSS özellikle serebrovasküler bozukluklarda ve böbrek yetmezliklerinde de karşımıza çıkabilir. • CSS tipik olarak non – REM uykuda gözlenir
Periyodik Solunum • “Dağ hastalığı” • 7600 metre yükseklikten sonra birçok kişide gözlenir .
Santral tipte apnelerin ardından hiperpneik solunum gözlenir. Bu tip siklusların süresi genellikle 12 sn – 34 sn aralığında seyreder.
Nörolojik Bozukluklar • Sensory komponent bozukluğu • Konjenital santral alveoler hipoventilasyon • Familial disotonomi (Riley – Day sendromu ) • Shy – Drager Sendromu • Servikal kordatomi
Birleştirici ve yönetici nöron defektleri • Akkiz santral alveoler hipoventilasyon • Ansefalit • Diğer • Bazı metabolik hastalıklar : Kronik azotemi , hipotiroidizm , akromegali • Frenik sinir ve diyafragmayı tutan hastalıklar
İlaç ve Maddeye Bağlı Santral Uyku Apnesi • Sıklıkla uzun süre uyuşturucu kullananlarda gözlenir. Kullanılan madde ventral medüllanın reseptörlerine etkiyerek solunum depresyonu yapar.
İdyopatik (Primer) Santral Uyku Apnesi • Uyku bozuklukları merkezlerine başvuran olguların % 4-10’u • Uyku ve uyanıklıkta CO2’e karşı artmış periferik ve santral yanıtın eşlik ettiği hiperventilasyon eğilimi • Yaş ortalamaları daha yüksek
Non – hiperkapnik tipte olup solunum yetmezliği problemleri yoktur. • Yakınmaları kısmen obstrüktif uyku apneli hastaların yakınmalarına benzer.
Saf idyopatik santral apneli hastaların gündüz uykululuk hali obstrüktif uyku apnelilere göre daha azdır.
Santral apneli hastaların daha sıklıkla rastlanılan şikayetleri ‘uykusuzluk’ ‘ uykudan yorgun kalkma’ ve ‘geceleri sık uyanma’ dır. Uyanmaların bir kısmı nefes darlığı veya hava açlığı şeklinde tarif edilir. • Bu tip hastaların kiloları genellikle normaldir (obstrüktif uyku apnelilerden farkı).
SANTRAL UYKU APNE SENDROMU • Santral Uyku Apne Sendromu tanısı için 1999 da yayınlanan AASM kriterleri : (A+B+C) • A. Aşağıdakilerden en az birisi bulunmalıdır (başka etkene bağlanamıyorsa) 1. Gündüz aşırı uyku hali 2. Gece sık arousal veya uyanma • B. Polisomnografide saptanan santral apne hipopne indeksi > 5 • C. Uyanıklık pCO2 < 45 mmHg
Obstrüktif Uyku Apne Sendromu • Uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu ( ÜSY ) obstrüksiyonları episodları ve sıklıkla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur.
KLİNİK SEMPTOMLAR • Horlama • Tanıklı apne • Gündüz aşırı uyku eğilimi
EPİDEMİYOLOJİ • Obstrüktif uyku apne sendromu % 1-5 oranında görülür. • OUAS’ nun, orta yaş erkeklerde (40-60 y) prevalansı % 4-8’ dir.
Genel faktörler • Yaş • Cinsiyet • Obesite • Horlama • İlaçlar • Genetik
TANI • AASM’nin raporuna göre, OUAS tanısı için A veya B kriterleri olan bir olguda C kriterinin bulunması şarttır ( Aveya B+C ) • A. Başka sebeplerle açıklanamayan gündüz aşırı uyku hali • B. Başka sebeplerle açıklanamayan aşağıdaki yakınmalardan iki veya daha fazlasının varlığı
Uykuda solunum durması veya tıkanma • Uykudan sık uyanma • Dinlendirmeyen uyku • Gündüz yorgunluğu • Konsantrasyon güçlüğü • C. Uyku saati başına beş veya daha fazla obstrüktif solunum olayının varlığı.
Obstrüktif Apne • Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır.
AHİ< 5 NORMAL AHİ 5 – 15 HAFİF AHİ 16 – 30 ORTA AHİ > 30 AĞIR
International Classification of Sleep Disorders (ICSD- 2) • Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar 1. Uykuya bağlı idyopatik non-obstrüktif hipoventilasyon 2. Konjenital santral alveoler hipoventilasyon sendromu 3. Tıbbi durumların neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi
4. Akciğer parankim ve vasküler patolojilerin neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi 5. Alt solunum yolları obstrüksiyonunun neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 6. Nöromuskuler ve göğüs duvarı rahatsızlığının neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon /hipoksemi
Uyku ile ilişkili hipoventilasyon • Uykuda PaCO2 > 45 mm Hg veya uyanıklık PaCO2 düzeyleriyle orantısız bir artış • Uyku ile ilişkili hipoksemi • Uykuda SaO2 < % 90 ( > 5 dk ), en az % 85 veya SaO2 < % 90 ( > total uyku süresinin % 30’u ) Casey KR, et al. Chest 2007; 131:1936-48
UYKU İLE İLİŞKİLİ NONOBSTRÜKTİF ALVEOLER HİPOVENTİLASYON, İDYOPATİK • Nörolojik bir hastalık, solunum kas güçsüzlüğü veya mekanik ventilatuvar defektler olmadan kronik hiperkapni ve hipoksemi ile karakterli nedeni bilinmeyen bir bozukluktur.
Metabolik ( veya otomatik ) solunumsal kontrol sisteminde yetmezlik sonucu oluşur. Sonuçta santral solunum güdüsü azalır.
Klinik Özellikler • 20-50 yaş arası erkeklerde sık • Nadiren familyal olgular bildirilmiştir. • Olguların çoğunda semptomların başlangıcı sinsi • Tipik olarak hastalarda solunumsal semptomlar yoktur. • Dispne nadir
KONJENİTAL SANTRAL ALVEOLER HİPOVENTİLASYON SENDROMU • Nadir • Özellikle uykuda solunumun otonomik regülasyonunda bozukluk • 1970 Mellins • Ondine’s curse • Dünyada birkaç yüz olgu • 10.000-200.000 canlı doğumda 1