Ambulantisering, Kwaliteit & Veiligheid In dialoog over perspectieven mr. drs. M.A. Schippers Programmadirecteur GGZ

1. Ambulantisering, Kwaliteit & Veiligheid • In dialoog over perspectieven • mr. drs. M.A. Schippers • Programmadirecteur GGZ en Forensische Zorg

2. Opbouw • Beelden uit de zaal • associaties ambulantisering, kwaliteit en veiligheid ? • associaties rol inspectie ? • Inspectiereflectie • impressie inspectiefocus/methoden/maatregelen • inspectieagenda GGZ • impressie gangbare parameters voor kwaliteit, veiligheid en ambulantisering • vertaling naar toezichttrajecten; uitwerking 1 voorbeeld • maar dat kan vollediger, beter & succesvoller!

3. We werken toe naar… • Ambulantiseringvergtzorg- en dusinspectieinnovatie • Inspectiedilemma’s & verzoekom input uit de zaal: • Welkeuitkomstmatenhorenbijsuccesvolleambulantisering? • Hoe zijndeze te vertalen in toetsbarenormen ? • client/familiegebondennormen • professionele en organisatorischevereisten • maatschappelijkevereisten 3. Welkevernieuwendeinspectiemethodenhorenhierbij?

4. Inspectiereflectie • Waartoe is de inspectieeigenlijk op aarde? • Watdoet de inspectie, watkan de inspectie? • Welkeinspectiemethodengebruiktzij? • Welkeonderwerpenvindtzijbelangrijk in de GGZ? • Welke ‘eisen’ steltzij aan kwaliteit en veiligheid in de GGZ? • Welkeopvattingheeftzij over ambulantisering in de GGZ?

5. Final outcome = ons uiteindelijk effect op volksgezondheid Meetbaar aan patiënt/cliënt/burger Aan de hand van 5 D’s Ons uiteindelijke doel: zo weinig mogelijk dood, ziekte, beperkingen, handicaps en schade, zo goed mogelijke kwaliteit van leven en patiënt/cliënttevredenheid Doelen op niveau van final outcome zijn vertrekpunt voor alle toezichtactiviteiten Heel veel actoren beïnvloeden volksgezondheid IGZ draagt daaraan bij en is afrekenbaar op haar eigen bijdrage, niet op het totaal Meetbaar aan patiënt/ cliënt/burger Final outcome Death Disease Disability Discomfort Dissatisfaction

6. Outcome = ons effect op ondertoezichtgestelden Meetbaar aan ondertoezichtgestelden Aan de hand van 6 dimensies van kwaliteit waarbij patiëntgerichtheid paraplubegrip is voor de overige 5 Ons doel: zo hoog mogelijk nalevingsniveau van ondertoezichtgestelden waarbij veiligheid onze primaire focus is Nalevingsniveau bevorderen is onze kerntaak; we zijn daarop afrekenbaar Meer actoren beïnvloeden naleving Ons werkterrein is heel breed Meetbaar aan ondertoezicht-gestelden Outcome Patiëntgerichtheid Veiligheid Effectiviteit Tijdigheid Gelijkheid Doelmatigheid

7. Werkveld IGZ

8. MJB 2012-2015 – IGZ-toezichtsmethoden (in samenhang)

9. MJB 2012-2015 – IGZ-maatregelenpiramide – passende interventies o.b.v. omvang risico en ernst schade

10. Inspectieagenda GGZ De IGZ zietsinds 2008 (weer) op deze sector toe via programma 9. In ditprogrammawerkenbijna 40 inspecteurssamen aan toezicht op de GGZ Het gaathieromeenriskantdomeinvoor VWS en IGZ doordatveelonderwerpengemakkelijksterkemaatschappelijkeverontwaardigingoproepen. Denk aan spoeddebatten over ‘ontoelaatbaarsepareren in de GGZ ‘ontvluchte TBS-erpleegternstigdelict’, ‘gezinsdrama’s met vader/moeder in GGZ-zorg’, seksueelmisbruikzaken (bijv. zeer recent Keith Bakker) suicides etc. etc. In 2008 is STERK VAN GEEST I verschenen. Dit is het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 van de IGZ voor de GGZ, Forensischezorg en Verslavingszorg. Belangrijknevendoel: herpositionering IGZ in de buitenwereld (!), want: weertoezicht op de GGZ sinds 2008 Eind 2011 werd STERK VAN GEEST II gepubliceerd, dit is het Meerjarenbeleidsplan 2012-2015

11. Inspectieagenda GGZ • 2008-2011 veel aandacht voor de intramurale zorg in grote GGZ-instellingen; kwaliteitsbeleid veelal op orde • Blijvende aandacht voor: • Separeren • Medicatieveiligheid • Suïcidepreventie • Forensische zorg • Somatischecomorbiditeit • Per 2011 meer expliciet aandacht voor: • Nieuwetoetreders • Netwerkzorg, ambulante en extramuralezorg

12. Inspectieagenda GGZ • De inspectieacteert op basis van wet- en regelgeving in de gezondheidszorg, denk aan: • Kwaliteitswetzorginstellingen, Wet BIG, WGBO etc. • Ditbetreftveelalkaderwetgeving met open normen • Veldnormen, richtlijnen, handreikingenkoepels etc. kleuren de open normen in • De inspectiesteltdusnietvaakzelf de norm, maarbaseertzichalskan op de wet veldnormen • Ofwel: veelalvolopruimtevoorinkleuringveld/praktijk • Inspectiekomt tot toetsingskader via regulierecontacten, consultatiedocumenten, invitational conference etc. • Toetsingskader ‘succesvolleambulantisering’ graag in coproduktie! Eeneersteaanzet in 3 sheets.

13. Belangrijke parameters voor kwaliteit • Zelfmanagement van de GGz-cliënt en betrokkenheid van diens steunsysteem bevorderen • Zorg bieden die de cliënt wil, zowel in houding als in product • Ingrijpen volgens de standaard: snel en effectief met oog voor veiligheid • Goed bekend zijn met relevante anderen op de sociale kaart • Inzet van BIG-geregistreerde professionals die gehouden zijn aan een beroepscode

14. Belangrijke parameters voor veiligheid • Psycho-educatie ter bevordering van zelfmanagement bij naderende decompensatie (crisiskaart) • Actieve bemoeizorg bij psychose zonder ziekte-inzicht • Dwang en drang voorkómen door oa. vertrouwensrelatie • Geen toename van (pogingen tot) zelfdoding • Preventie van (financiële of immateriële) schade aan betrokkene of derden • Beroepscodes die expliciet ingaan op gedrag in 1-op-1 relatie (risico grensoverschrijdend gedrag) • Dit vooronderstelt adequate risicobeheersing

15. Belangrijke parameters voor ambulantisering • Beschikbare en gedeelde inventarisatie van alle partijen/personen die lokaal betrokken zijn bij de diverse fasen in GGz-zorgketen: niet-pluis gevoel, diagnostiek, inschatting benodigde zorg, zorgcarrière en intramurale opname • Ketenregie op basis van met cliënt/familie gedeelde probleemanalyse • Adequate informatie-uitwisseling binnen GGz-keten • Continuïteit binnen GGz-keten • Oplossingsgerichtheid van afzonderlijke interventies • Systematische evaluatie en verbetering

16. Vertaling naar concrete toezichttrajecten - ketentrajecten Vijf lopende toezichttrajecten van de inspectie die expliciet raken aan thema ambulantisering: • Multiproblem gezinnen • Ouderen met beginnende dementie • Stelselmatige daders met psychiatrische problematiek • Personen met een licht verstandelijke handicap en gedragsproblematiek • Patiënten met ernstige, chronische psychiatrische aandoeningen

17. Wat is belangrijk voor goede zorg? Kenmerken goede afstemming en samenwerking • Gedeelde probleemanalyse • Doelconvergentie • Netwerkregie • Adequate informatie uitwisseling • Bereik van het netwerk, steunsysteem includeren • Continuïteit in netwerk • Oplossingsgerichtheid • Systematische evaluatie en verbetering

18. Wat kenmerkt deze groepen? • Chronische afhankelijkheid van zorg en begeleiding • Ondersteuningsbehoefte wisselt in de tijd van aard en intensiteit • Vaak sprake van meervoudige problematiek • Ondersteuningsbehoefte omvat meerdere domeinen (maatschappelijke ondersteuning, sociale domein, zorg, onderwijs, huisvesting) • Setting kan wisselen (intramuraal, extramuraal, justitiële setting) • Zorgmijding • GGZ maakt vrijwel altijd onderdeel uit van de zorg • Steunsysteem uitermate belangrijk

19. Wat zien we in de praktijk? • Zorg versnipperd, hulpverleners werken langs elkaar heen • Geen doorlopende zorg • Zorg niet afgestemd op behoefte patiënt/cliënt/familie, zorg wordt vanuit perspectief instelling geleverd • Gemeenten, zorginstellingen en andere betrokken sectoren weten elkaar onvoldoende te vinden • Handelingsverlegenheid, ontbreken van doorzettingsmacht en mogelijkheid tot opschaling

20. Uitgelicht: kwaliteit van complexe chronische zorg voor patiënten met ernstige psychiatrie • In Nederland is steeds meer consensus dat (F)ACT een best practice zorgaanbod is voor kwetsbare personen met vaak ernstige psychiatrische problemen die zo goed en zo kwaad als het gaat proberen zelfstandig te leven • Inspectie wil met thematisch toezicht bevorderen dat er in heel Nederland voldoende (F)ACT-teams beschikbaar zijn voor deze doelgroep • Project richt zich op GGZ, gemeenten en GGD’ en

21. Toetsingskader inspectie • De GGZ beschikt over ACT- en/of FACT-teams (hierna vermeld als (F)ACT-teams) voor de doelgroep extramuraal verblijvende chronisch psychiatrische patiënten • De (F)ACT-teams beschikken over een geldig CCAF-keurmerk • De (F)ACT-teams leveren binnen het gehele werkgebied van de GGZ zorg aan de doelgroep • De GGZ heeft de ‘Handreiking gegevensuitwisseling in de bemoeizorg’ geïmplementeerd • De GGZ heeft schriftelijke afspraken met de centrumgemeente over het functioneren van een meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen • De GGZ heeft schriftelijke afspraken met de centrumgemeente over het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen in de OGGZ

22. IGZ: Wat gaat goed? • Over het algemeen slaagt de inspectie er goed is om professionele normen of vereisten te meten (is de inhoud van de zorg state of the art uitgevoerd, ‘richtlijnconform’ etc.) • Over het algemeen slaagt de inspectie er goed in om randvoorwaardelijke/organisatorische normen of vereisten te meten (is de dossiervoering wetsconform, zijn er bestuurlijke/schriftelijke samenwerkingsafspraken beschikbaar etc.)

23. IGZ: Wat kan beter? • De GGZ houden aan ‘contract met maatschappij’ • Wordtsysteemactiefondersteund? Familie… • Wordter ‘uitgerukt’ alsersteunnodig is? • Burger/client/familieperspectief! Alternatievevormenuitrollen! Lekeninspecteurs? Panels? Anoniemmelden? • Inclusiefdenkendesamenleving • Rolinspectiejegens de illusie van de risicolozesamenleving • Veiligheid: patiënt en/of medewerker? Perspectief IGZ is patiënt. Samenwerkendeinspecties? • …

24. De microfoon gaat rond… • Ambulantiseringvergtzorg- en dusinspectieinnovatie • Inspectiedilemma’s & verzoekom input uit de zaal: • Welkeuitkomstmatenhorenbijsuccesvolleambulantisering? • Hoe zijndeze te vertalen in toetsbarenormen ? • client/familiegebondennormen • professionele en organisatorischevereisten • maatschappelijkevereisten 3. Welkevernieuwendeinspectiemethodenhorenhierbij?