V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

1. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER ASYA’NIN ORTASINDA… B)DESTAN YAZAN TÜRKLER... HUNLAR GÖKTÜRKLER UYGURLAR

2. TARİHİN BÜYÜK EFSANESİ “OĞUZ KAĞAN DESTANI”….

3. Günlerden bir gün Ay Kağan’ın gözü parladı. Doğum ağrıları başladı ve bir erkek çocuğu oldu. Bu çocuğun yüzü gök, ağzı ateş gibi kızıl, gözleri ela, saçları ve kaşları kara idi. Perilerden daha güzeldi. Bu çocuk anasının göğsünden ilk sütü emdi ve bir daha emmedi. Çiğ et, çorba ve kımız istedi. Dile gelmeye başladı. Kırk gün sonra büyüdü, yürüdü ve oynadı. At sürüleri güder, at biner ve avlanırdı. Günlerden ve gecelerden sonra bir yiğit oldu.

4. Bu zamanda, orada büyük bir orman, birçok dereler ve ırmaklar vardı. Buraya gelen avlar ve burada uçan kuşlar çoktu. Bu ormanın içinde büyük bir canavar yaşıyordu. At sürülerini ve halkı yerdi. Büyük ve yaman bir canavardı. Ağır bir şekilde halka cefa etmişti. Oğuz Kağan cesur bir adamdı. Bu canavarı avlamak istedi. Günlerden bir gün ava çıktı. Kargı, yay, ok, kılıç ve kalkanla ava gitti. Bir geyik ele geçirdi. Onu söğüt dalı ile bir ağaca bağladı ve oradan ayrıldı. Sonra sabah oldu. Tan ağarırken yine geldi ve gördü ki; canavar geyiği almıştı

5. Arkasından Oğuz Kağan bir ayı tuttu. Onu altın kuşağı ile ağaca bağladı, gitti. Yine sabah oldu. Tan ağarırken tekrar geldi ve gördü ki; canavar ayıyı da almıştı. Bu sefer ağacın altında kendisi durdu. Canavar geldi ve başı ile Oğuz’un kalkanına vurdu. Oğuz kargıyı canavarın başına sapladı ve onu öldürdü. Kılıcı ile başını koparıp, aldı gitti. Tekrar geldiği zaman gördü ki; bir ala doğan canavarın bağırsaklarını yemektedir. Yay ve okla ala doğanı öldürdü ve başını kesti.

6. Sonra dedi ki: “Canavar geyiği ve ayıyı yedi. Kargım demir olduğundan dolayı, onu öldürdü. Canavarı da ala doğan yedi, okum bakır olduğu için onu öldürdü”. DESTANA GÖRE HUNLAR O DÖNEMDE HANGİ MADENLERİ KULLANMAKTADIRLAR? Yine günlerden bir gün Oğuz Kağan, bir yerde Tanrı’ya yalvarmaktaydı. Karanlık bastı. Gökten bir ışık indi. Güneşten ve aydan daha parlaktı. Oğuz Kağan oraya yürüdü ve gördü ki; o ışığın içinde bir kız var. Yalnız oturuyor. Başında ateşli ve parlak bir tacı bulunuyordu. Kutup Yıldızı gibiydi. O kız öyle güzeldi ki; gülse gök gülüyor, ağlasa gök ağlıyordu. Oğuz Kağan onu görünce aklı gitti, sevdi aldı.

7. Günler ve gecelerden sonra gözleri parladı ve üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gök adını koydular. İkincisine Dağ adını verdiler. Üçüncüsüne de Deniz ismini taktılar. Sonra Oğuz Kağan büyük bir toy tertip etti. Halka emir gönderdi...Oğuz Kağan halkı çağırınca, halk birbirine danıştı ve geldi. Oğuz Kağan kırk masa ve kırk sıra yaptırdı. Türlü yemekler, türlü şuruplar, tatlılar ve kımızlar yediler, içtiler. Toydan sonra Oğuz Kağan beylere ve halka buyruk verdi.

8. Ondan sonra Oğuz Kağan dört tarafa emirler yolladı. Fermanlar yazdı ve elçilere verip, gönderdi. Bu tebliğlerde şöyle yazılmıştı: “Ben Türk kağanıyım ve yeryüzünün dört yanının hükümdarı olsam gerek. Sizden itaat dilerim. Kim benim emirlerime baş eğerse, hediyelerini kabul ederek, onu dost edinirim. Kim baş eğmezse, gazaba gelirim, düşman sayarak, ona karşı asker çıkarır ve derhal baskın yapıp, onun astırır, yok ettiririm”. Oğuz Kağan’ın yanında aksakallı, kır saçlı, engin düşünceli bir ihtiyar vardı. O anlayışlı ve asil bir adamdı. Oğuz Kağan’ın veziriydi. Adı “Ulug Türk” idi. Günlerden bir gün uykuda bir altın yay ve üç gümüş ok gördü. Bu altın yay gün doğusundan, ta gün batısına kadar ulaşmıştı ve üç gümüş ok ta kuzeye doğru gidiyordu. Oğuz Kağan’a anlattı ve dedi ki; “Ey kağanım, senin ömrün hoş olsun. Gök Tanrı düşümde verdiğini gerçeğe dönüştürsün. Tanrı bütün dünyayı senin soyuna bağışlasın”!

9. Oğuz Kağan, Ulug Türk’ün sözünü beğendi. Onun öğüdünü dinledi ve nasihatine göre hareket etti. Ondan sonra sabah olunca büyük ve küçük oğullarını çağırttı ve “Benim gönlüm avlanmak istiyor. İhtiyar olduğum için benim artık cesaretim yoktur. Gün, Ay ve Yıldız sizler doğu tarafına gidin. Gök, Dağ ve Deniz sizler de batı tarafına gidin.” dedi. Ondan sonra üçü doğu yönüne, üçü de batı tarafına gittiler. Gün, Ay ve Yıldız çok av hayvanı ve kuş avladıktan sonra yolda bir altın yay buldular. Onu aldılar ve babalarına verdiler. Oğuz Kağan sevindi. Güldü, yayı üçe böldü ve “Ey büyük oğullarım, yay sizlerin olsun; yay gibi okları göğe atın.” dedi.

10. Gök, Dağ ve Deniz pek çok av hayvanı ve kuş avladıktan sonra yolda üç gümüş ok buldular. Aldılar ve babalarına sundular. Oğuz Kağan sevindi. Güldü, okları üçe üleştirdi ve “Ey büyük oğullarım, yay sizlerin olsun. Yay gibi okları göğe atın” dedi. Gök,Dağ,Deniz de çok avlar,çok kuşlar avladıktan sonra yolda üç gümüş buldular.Bunları aldılar ve babalarına verdiler.Oğuz Kağan sevindi,güldü ve okları üçe böldü.Dedi ki;”Ey küçük oğullarım,oklar sizin olsun.Yay oku attı.Sizler oklar gibi olun!”

11. Oğuz Kağan'ın çocuklarına söylediği bu sözlerle Türklerin ana yurtlarından göç etmeleri arasında nasıl bir bağlantı kurabiliriz? Sonra Oğuz Kağan oğullarına yurdunu üleştirip verdi ve “Ey oğullarım ben çok yol aştım, çok vuruşmalar gördüm. Çok kargı ve çok ok attım. Atla çok yürüdüm. Düşmanları ağlattım, dostlarımı güldürdüm. Ben Gök Tanrıya borcumu ödedim. Şimdi yurdumu size veriyorum.” dedi...

12. Oğuz Kağan Destanı Orta Asya ilk Türk devletleri döneminde ortaya çıkmış, yüzyıllar boyunca sözlü olarak Türkler arasında söylenegelmiştir. Destandaki Oğuz Kağan karakteri özellikle ilk Türk devletlerinden Hun Devleti’nin kağanlarından “Mete” ile özdeşleştirilmiştir.

13. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER “Düşmanlarınız arasındaki farklılıklardan yararlanın, her türlü bağış, hediye ve armağanla durumundan memnun olmayanları kendi yanınıza çekin.” (Sun Zu (M.Ö.600); Savaş Dersleri El Kitabı) 13 Makaleden oluşan Çin Savaş Kitabı

14. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER “… Ey TÜRK budunu (milleti), ÇİN’in tatlı sözüne, yumuşak ipeğine kanma, yok olursun…” (M.S.VIII. Yüzyıl) II.Göktürk Devleti Orhun Yazıtları

15. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUN DEVLETİ)

16. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER ASYA HUN DEVLETİ M.Ö220-M.S 216 *Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır.Ölümü üzerine yerine oğlu Mete geçmiştir. *Çin ile devamlı mücadele içinde olan Mete Türklerin bilinen ilk ordusunu kurmuş ve orduda onluk düzeni oluşturmuştur.

17. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

18. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

19. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER *Mete Çin’i hakimiyeti altına almasına rağmen Çin nüfusu içinde Türk kültürünün yok olmaması için Çin’i vergiye bağlamayı daha uygun bulmuştur.Hunlar zaman içinde zayıflamış ve DOĞU-BATI olarak ikiye ayrılmıştır.

20. METE HAN İKİLİ TEŞKİLATONLU SİSTEM Devlet yönetiminde Askeri teşkilattır. Doğuyu kağan Onbaşı, yüzbaşı Batıyı yabgu binbaşı vs. yönetir. Günümüzde birçok ordunun temeli bu sisteme dayanır.

21. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER *Batı Hun Devleti Çinliler tarafından yıkılmıştır.Çin saldırıları sonucunda Doğu Hunları ikiye ayrılmıştır.Kuzey ve Güney Hunlar da Çin egemenliğine girmiştir.Türklere karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır. *Ancak Kuzey Hunlar’ın büyük bir bölümü Çin egemenliğine girmemek için batıya göç etmişlerdir.Bu göç sırasında Hunlar birçok kavime öncü olarak kavimlerin Avrupa’ya göç etmesine neden olmuşlardır.”Kavimler Göçü” olarak adlandırılan bu olayla Avrupa Türkler tarafından istila edilmiştir. ”Kavimler Göçü”!!!

22. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

23. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

24. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

25. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

26. ÇİN MALI OLURSA… V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER

27. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER HERŞEY ÇİN SEDDİ İÇİN...

28. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER GERÇEK RESİMLERİNİ GÖRMEK İSTERMİSİNİZ?

29. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER GERÇEK RESİMLERİNİ GÖRMEK İSTERMİSİNİZ?

30. Hunlar Çinlilerden kaçamadılar ve en sonunda büyük bir kısmı yıkıldı ve Çin egemenliğine girdi. Çin’e karşı başkaldıranlar ise Avrupa’ya göç ederek tüm dünyayı etkileyen KAVİMLER GÖÇÜ’ ne neden oldular!!! Şimdi sırada KökTürkler var.Kök Türkler’in yaşadıklarını merak ediyor musunuz? Başlayalım o zaman

31. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER YAZITLARDAKİ UYGARLIK KÖKTÜRK DEVLETİ

32. KÖK TÜRK DEVLETİ 552-630 KÖK TÜRK DEVLETİ 552-630 Tarihte “Türk adıyla kurulan ilk devlettir”. Kurucusu Bumin Kağan’dır. Bumin Kağan devletin batı kanadının yönetimini kardeşi İstemi Yabgu’ya vermiştir.Bu sisteme “ikili teşkilat”denir. Bumin Kağan ve İstemi Yabgu’dan sonra Kök Türkler parçalanmış ve 50 yıl süren bir Çin esaretine girmiştir.Bu esaretten Kutluk İlteriş Kağan liderliğinde bir kurtuluş savaşı ile kurtulan Kök Türklere II.Kök Türk veya Kutluk Devleti denmiştir. Kök Türklere Basmil,Karluk ve Uygurlar birleşerek son vermişlerdir. Kök Türkler’in en önemli eseri yazılı Türk edebiyatının ilk örneği olan “Orhun Abideleri”dir.

33. ORTA ASYA'DA KURULAN İLK DEVLET? PEKİ ORTA ASYA'DA TÜRK ADI İLE KURULAN İLK DEVLET? ÇOK KOLAY BİLİYORUM AMA SÖYLEMEMM   

34. KÖK TÜRKLER’İN ORTA ASYA’DAKİ YERİNİ BULALIM;

35. YAZILI TÜRK EDEBİYATININ İLK ÖRNEĞİ ORHUN ABİDELERİ 1-Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile yazılmış yapıtlardır. 2-Yazılış tarihi 8.yy’ın başlarına dayanır. 3-Yazıtların dilini 1893 yılında Danimarkalı dil bilimci William Thomsen çözmüştür. 4-Bilge Kağan,kardeşi Kültigin ve vezir Tonyukuk adına dikilen bu taşlar I.Kök TürkDevleti’nin yıkılışının nedenlerini anlatıp,halka öğütler vermektedir. 5-Devletle halkın birbirlerine karşı görev ve sorumluluklarını anlatmaktadır. 6-Türk kültürü ve yasalarının özellikleri hakkında bilgi vermektedir. 7-Türk-Çin ilişkilerini anlatmaktadır. 8-Sosyal,adalete dayalı devlet yapısının vurgulandığı yazılı belgelerdir.

36. Moğalistan’ın kuzey-doğusunda, eski Orhun Nehri yatağına dikilmiş oldukları için bu kitâbelere Orhun Âbideleri, Göktürk Devletine âit oldukları için de Göktürk Kitâbeleri denmiştir.

37. Kül Tigin Âbidesi

38. KÜLTİGİN ABİDESİ Türk Milleti, tokluğun kıymetini bilmezsin,açlık tokluk düşünmezsin.Bir doysan açlığı düşünmezsin. Öyle olduğun için,beslemiş olan kağanın sözünü almadan her yere gittin.Hep orda mahvoldun,yok edildin. Tanrı buyurduğu için kendim devletli olduğum için kağan oturdum.Kağan oturup,aç fakir milleti hep toplattım. Fakir milleti zengin kıldım.Az milleti çok kıldım.

39. Bilge Kağan Âbidesi

40. Vezir Tonyukuk Âbidesi

41. BURAYA KADAR ÖĞRENDİKLERİMİZDEN YOLA ÇIKTIĞIMIZDA ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ’NİN; 1-Göçebe hayat yaşadığına 2-Hayvancılık ile uğraştığına 3-Saldırıya açık bir bölgede bulunduğuna 4-Savaşçı bir yapıya sahip olduğunu sonuçlarına ulaşabiliriz.

42. V. ÜNİTE İPEK YOLU’NDA TÜRKLER UYGARLIĞA ADINI VERENLER UYGURLAR

43. TÜREYİŞ DESTANI Büyük Hun hakanlarından birinin kızı vardı.Kızlarının ikisi de birbirinden güzeldi.Öyle güzeldi ki Hunlar,bu iki kızın da ancak ilahlarla evlenebileceğine inanıyor ve bu kızların insanlar için yaratılmadığını söylüyorlardı. Hakan da aynı şekilde düşündüğü için kızlarını insanlardan uzak tutmanın çarelerini aradı.Ülkesinin en kuzey ucunda,insan ayağının az bastığı veya insan ayağı hiç görmeyen bir yerinde,çok yüksek bir kale yaptırdı.Kızların ikisini de bu kaleye kapattı.

44. Ondan sonra da aklınca inandığı tanrısına yalvarmaya başladı.Öyle bir yalvarıyor ve öyle yakarışlarla tanrısını çağırıyordu ki nihayet bir gün,Hakan’ın kendi aklınca inandığı tanrısı dayanamadı ve bir Bozkurt şekline girip geldi.Hun Hakanı’nın kızlarıyla evlendi.Bu evlilikten bir çocuk doğdu;bunlara Dokuz Oğuz-On Uygur denildi ve bu çocukların hepsinin de sesi Bozkurt sesine benzedi,yine bu çocuklar,birer Bozkurt ruhu taşıyarak çoğaldılar.

45. GÖÇ DESTANIBir vakit geldi. Uygurlarla, onlara tabi etraftaki kavimler atların kişnemesinden, vahşi hayvanlar ve köpeklerin ulumasından, sığırların böğürmesinden, koyun ve keçilerin melemesinden, kuşların ötmesinden, çocukların ağlamasından kısaca her şeyden “göç, göç” diye ses duymaya başladılar. Bu sebepten yerlerinden kalktılar. Artık yurtlarından ayrılmanın zamanının geldiğine inandılar. Kondukları her yerde aynı sesi duyuyorlardı. Nihayet başka bir memlekete geldiklerinde, sesler kesildi ve oraya beş mahalleli bir şehir kurdular.Buraya Beş Balık adını verdiler ve şehir günden güne büyüdü. O zamandan beri oraya yerleşen Uygurların çocukları beylik yapıyorlar.

46. SORU UYGARLIK KELİMESİ İLE UYGUR KELİMELERİ ARASINDAKİ BENZERLİĞİ NASIL AÇIKLAYABİLİRSİNİZ?

47. UYGUR’LARIN ORTA ASYA’DAKİ YERİNİ BULALIM;

48. Uygur Devleti’nin kurulduğu yer günümüzde hangi ülkenin sınırları içerisinde yer almaktadır?

49. UYGUR DEVLETİ 745-840 Kutluğ Kül Bilge tarafından kurulmuştur. Din değiştiren ilk Türk topluluğudur.Maniheizm ve Budizm dinlerini benimsemişlerdir. Türk tarihinde ilk yerleşik yaşam geçen uygarlıktır.(Ordu,Balık,Turfan, Beşbalık şehirlerini kurmuşlardır.)Başkentleri:Karabalasagun’dur. Kendilerine özgü alfabeleri vardır. Çinlilerle etkileşimleri sonucunda onlardan kağıt yapmayı,matbaayı ve baskı tekniklerini öğrenmişlerdir.Pamuktan kağıt yapmışlardır. Kırgızlar tarafından yıkılmışlardır.

50. İŞTE UYGURLARLA İLGİLİ İLGİNÇ BELGE VE BİLGİLER;