80 likes | 200 Views
Osnovi prava Fakultet političkih nauka. Radmila Vasić Dejan Pavlović. Definisanje prava. “Doći do definicije je prijatno, ali vrlo teško. Tako pravnici još traže definicju za pojam prava” Svrha definisanja
E N D
Osnovi prava Fakultet političkih nauka Radmila Vasić Dejan Pavlović
Definisanje prava • “Doći do definicije je prijatno, ali vrlo teško. Tako pravnici još traže definicju za pojam prava” • Svrha definisanja • Definitio = ograničiti; povlačenje linije razgraničavanja između predmeta definisanja i srodnih stvari i pojava • Sporni, granični slučajevi (npr. Međunarodno pravo, lex imperfecta i dr.) • Pravo je pojam ili kategorija?
Oblik definicije • I Aristotel: definisanje per genus et differentia deskriptivna definicija. • II Aristotel: utvrđivanje središnjeg, žarišnog značenja preskriptivna definicija (primeri: prijatelj, građanin + zadatak studenata: student, država, nevladina organizacija)
Odnos prava i morala • Honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere (Ulpian) • Ima li prava bez elementarne moralnosti? • Argumenti u korist razdvajanja prava i morala (moralno neutralna pravna pravila, forum externum/forum internum,domašaj, stepen obaveznosti) • Odnos sredstava i cilja
Odnos prava i sile • Prinudni karakter pravnih normi • Pravo kao prinudni poredak (sistem zapovesti potkrepljen državnom prinudom) • Institucionalizovanost prinude • Prinuda kao spoljašnja strana prava • Hobs: pravo kao puka zapovest suverena (osnova pozitivističke teorije)
Pozitivno pravo • Predmet proučavanja: pravo koje važi, koje JESTE. • Aristotelovo razlikovanje opštih (koinos) i posebnih (idios) zakona • Obavezno potkrepljeno prinudom • Nerazdvojno od suvereniteta • Jering: “Pravo je skup prinudnih normi koje u jednoj državi važe.”
Prirodno pravo (ius naturalis) • Postojanost ideje prirodnog prava • Izraziti dualizam prirodnog i pozitivnog prava • Nota bene: prirodno pravo nije sistem normi, već merilo ispravnosti i valjanosti važećeg, pozitivnog prava. Akcenat je na sadržini, a ne na formi. • Prirodno pravo je univerzalno, objektivno i superiorno u odnosu na pozitivno pravo. • Preskriptne definicije (de lege ferenda)
Pravda • Fiat iustitia pereat mundus? • Odnos prava i pravde: sredstvo – cilj? • Šta je pravda? Za koga kažemo da je pravedan? • Društvena priroda pravde = intesubjektivnost pravde = uzajamnost prava i obaveza • Platonovski pojam pravde • Pravda i (odgovarajuća) jednakost • Odnos pravednog i pravičnog • Opšta, distributivna i korektivna pravda