Trening umiejętności menedżerskich /profile gmin/

1. Trening umiejętności menedżerskich/profile gmin/ Jacek Pasieczny

2. Profile gminklienci gmin Odbiorcami usług świadczonych przez gminy są m.in.: • Mieszkańcy i potencjalni mieszkańcy, • Przedsiębiorcy i potencjalni inwestorzy, • Turyści, • Klienci firm i instytucji lokalnych, • I inni. Każdy z klientów ma inne preferencje, różne są systemy wartości i tym samym różne (niekiedy sprzeczne) są ich oceny działania gmin

3. Profile gminklienci gmin W określonych przypadkach dla tych samych podmiotów te same działania jednostek terytorialnych mogą mieć różną wartość. Przykładowo dzięki wydzieleniu terenów pod inwestycje przemysłowe gmina może być postrzegana przez przedsiębiorcę jako dogodne miejsce do zainwestowania ale jako nieatrakcyjne miejsce zamieszkania.

4. Profile gminklienci gmin Wobec sprzeczności i zróżnicowania klientów nie jest możliwe zaspokojenie wszystkich ich potrzeb na jednakowo wysokim poziomie. Nie powinno się nawet podejmować takiej próby, gdyż grozi to rozproszeniem środków i nieuchronnymi konfliktami.

5. Profile gminklienci gmin Właściwym rozwiązaniem jest natomiast specjalizacja i kształtowanie wyraźnego profilu jednostek terytorialnych. Oznacza to, że jednostki terytorialne (gminy i powiaty) powinny dokonać wyboru tych podmiotów (klientów), których potrzeby będą zaspokajane najpełniej a interesy uwzględniane w pierwszej kolejności.

6. Profile gmin Profil gmin wyraża się ponadprzeciętnym nagromadzeniem czynników sprzyjających prowadzeniu określonych rodzajów działalności i zaspokajaniu określonych potrzeb na terenie gminy. O profilu można mówić wówczas, gdy działalność, w której specjalizuje się gmina zapewnia jej znaczne przypływy środków spoza jej obszaru.

7. Profile gmin Do najczęściej występujących profili należą: • Profil przemysłowy, • Profil rolniczy, • Profil mieszkaniowy, • Profil turystyczny, • Profil usługowy.

8. Profile gmin Profile gmin mogą być dzielone na subprofile, np.: Profil przemysłowy może być dzielony wg. dominującego sektora przemysłu (przemysł lekki ciężki itd.), poziomu nowoczesności (przemysły tradycyjne, nowoczesne technologie), wielkości firm itd.

9. Profile gmin Można wyróżnić dwie dominujące drogi powstawania profili: • Plan i jego realizacja /Piaseczno, Lesznowola, Niepołomice,Mszczonów, Kobierzyce/ • Procesy spontaniczne. W niektórych gminach widoczna jest kombinacja tych dwóch dróg /Bukowina Tatrzańska/

10. Profile gmin Niezależnie od drogi powstawania i utrwalania profili, można wychwycić cechy wspólne tych procesów: • Tworzenie profili odbywa się poprzez specyficzne zasoby, • W wielu przypadkach podstawowym zasobem jest kapitał społeczny, • Powstawanie i utrwalanie profili to proces dynamiczny o zmiennym tempie, • Powstawanie i kształtowanie profili to proces systemowy, • Kluczową rolę odgrywa przywództwo, • Procesy kształtowania profili charakteryzują się bezwładnością, • Tworzenie profili należy traktować jako inwestycję, • Profile /z wyjątkiem rolniczego/ podlegają procesowi rozprzestrzeniania, • W długim okresie profile mają tendencje do rozmywania się, • Kształtowanie profili zachodzi w konkretnym otoczeniu.

11. Profile gmin Specyficzne zasoby gminy Czynniki historyczne Potencjał społeczny gminy Przywództwo i zarządzanie gminą Regulacje i działania zewnętrzne Profil gminy • aktywizacja gospodarki gminy, • wzrost zamożności gminy, • wzrost zamożności mieszkańców, • tworzenie korzystnego wizerunku, • podnoszenie kapitału społecznego, • filozofia służebności gminy w stosunku do odbiorców, • uporządkowanie celów, • kontrola postępu i ciągłość działań Czynniki kształtujące profil gminy

12. Profile gmin Specyficzne zasoby gminy: • Złoża surowców naturalnych, • Ziemia uprawna wysokiej jakości, • Specyficzne warunki glebowe i klimatyczne, • Bliskość dużych rynków zbytu, • Bliskość zamożnych aglomeracji miejskich, • Dostęp do efektywnych sieci transportowych, • Urozmaicona rzeźba terenu i atrakcje przyrodnicze, • Nieruchomości i inny majątek, będący w posiadaniu gminy, • Inne.

13. Profile gmin Oddziaływanie czynników historycznych wiąże się z następującymi zjawiskami: 1.W wyniku prowadzenie określonej działalności wykształca się wiedza i doświadczenie. 2.Historycznie ukształtowany profil tworzy specyficzną infrastrukturę. 3.Ukształtowana marka ułatwia działalność ale i „wiąże” profil. 4.Inercja mieszkańców i niektórych podmiotów gospodarczych. 5.Efekty aglomeracji.

14. Profile gmin Potencjał społeczny wykształca się m.in. w wyniku: • Czynników historycznych i kontekstu społecznego, • Systemu kształcenia Cechy kulturowe społeczności podlegają zmianom, ale jest to proces powolny i trudny do sterowania

15. Profile gmin Rola przywódców gmin wiąże się z takimi czynnikami jak: • Konieczność posiadania klarownej i przekonywującej wizji rozwoju gminy, • Umiejętność dostrzeżenia i wyboru kluczowych zasobów, • Umiejętność wyboru kluczowych odbiorców gminy, • Umiejętność „zarażania wizją” i pozyskiwania sojuszników, • Niezależność i autonomia polityczna przywódców, • Wiara w soje racje, konsekwencja i odporność na krytykę, • Sukcesy.

16. Profile gmin Decyzje i działania zewnętrzne mogą mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Przykładami działań bezpośrednich są decyzje o lokalizacji dużych zakładów przemysłowych, inwestycji infrastrukturalnych lub innych ważnych obiektów (jednostek wojskowych, zakładów karnych). Decyzje i działania pośrednie nie są konkretnie adresowane, ale maja dużą wagę (np. zaostrzenie rygorów ochrony środowiska, zmiany zasad kwalifikacji gruntów).

17. Profile gmin – profil rolniczy Warunki naturalne Kapitał społeczny Najważniejsze czynniki kształtujące profil rolniczy Profil rolniczy

18. Profile gmin – profil rolniczy Profil rolniczy jest wewnętrznie zróżnicowany i silnie uwarunkowany kulturowo. Przykładowo w 2007 roku średnie plony zbóż w : -województwie opolskim wyniosły 45,2 q/ha -województwie mazowieckim 25,4 q/ha

19. Profile gmin – profil rolniczy „Tradycyjny” profil rolniczy – rozdrobniona struktura własnościowa, mała powierzchnia gospodarstw rolnych, niski poziom dochodów, często słabe wykształcenie mieszkańców /niekiedy w regionach o bardzo dobrych glebach/. „Nowoczesny” profil rolniczy – specjalizacja, często /choć nie zawsze/ duże gospodarstwa wysokotowarowe, często po-PGR, rozwój produkcji i usług towarzyszących.

20. Profile gmin – profil rolniczy Wybrane czynniki utrwalające „nowoczesny” profil rolniczy: • wysoki kapitał społeczny mieszkańców, • rozwój przemysłu przetwórczego i usług towarzyszących, • szkolnictwo zawodowe, doradztwo rolnicze, • nagromadzona wiedza i tradycje sprzyjające specjalizacji, • Bliskość dużych ośrodków sprzyjająca bardziej opłacalnej produkcji. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • atrakcyjne zasoby – presja do zmiany profilu, • wysoka siła nabywcza i popyt sprzyjający inwestycjom i odchodzeniu od produkcji rolnej, • głęboki kryzys tych rodzajów działalności, w których specjalizuje się gmina.

21. Profile gmin – profil rolniczy Wybrane czynniki utrwalające „tradycyjny” profil rolniczy: • mechanizmy wysysania kadr i środków, • wysokie bezrobocie sprzyjające konserwowaniu struktury własnościowej lub nawet podziałowi gospodarstw rolnych, • niski poziom wykształcenia i tradycyjny światopogląd niechętny zmianom, • niskie dochody mieszkańców i gmin. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • atrakcyjne zasoby, podstawa do zmiany profilu, • sprzyjająca transformacji polityka zewnętrzna, • niekiedy – wizja i duża aktywność władz gminy, • Wysoki wzrost w sąsiednich obszarach, uruchamiający procesy przesączania.

22. Profile gmin – profil rolniczy Gminy o profilu rolniczym charakteryzują się: • Stosunkowo niską podatnością na kryzysy /spadek areału ziem uprawnych, rosnący popyt na żywność, biopaliwa, dopłaty UE/. • Stosunkowo niskim tempem absorpcji nowych trendów i zachowań /wyższym w gminach „nowoczesnych”/. • Niskim stopniem destrukcji zasobów. • Niskimi możliwościami uruchamiania endogenicznego wzrostu. • Zróżnicowanymi możliwościami /i potrzebami/ zmiany profilu.

23. Profile gmin – profil przemysłowy • Warunki naturalne i położenie • surowce, • bliskość rynków, • bliskość nabywców, • zasoby siły roboczej, • inne. Uwarunkowania historyczne Kapitał społeczny i uwarunkowania kulturowe Zarządzanie gminą Uwarunkowania infrastrukturalne i transportowe Profil przemysłowy Czynniki i uwarunkowania zewnętrzne Najważniejsze czynniki kształtujące profil przemysłowy

24. Profile gmin – profil przemysłowy Wybrane czynniki utrwalające profil przemysłowy: • infrastruktura, • wykwalifikowana kadra, • kultura techniczna, • efekty aglomeracji, • niższe koszty transakcyjne, • dostęp do zasobów naturalnych, • efekt demonstracji. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • wyczerpywanie się zasobów, • spadek dostępności terenów, • brak możliwości rozwoju infrastruktury, • skażenie środowiska, • protesty społeczne, • kryzys subprofili, • brak siły roboczej, • wzrost kosztów funkcjonowania na danym terenie.

25. Profile gmin – profil przemysłowy Gminy o profilu przemysłowym charakteryzują się: 1. Dość silną podatnością na kryzysy. 2. Zróżnicowanym tempem absorpcji nowych trendów i zachowań /otwartość na zmiany techniczne, swoisty konserwatyzm kulturowy/. 3. Dość znacznym stopniem destrukcji niektórych zasobów. 4. Sporymi możliwościami uruchamiania endogenicznego wzrostu. 5. Ograniczonymi możliwościami zmiany profilu.

26. Profile gmin – profil mieszkaniowy Najważniejsze czynniki kształtujące profil mieszkaniowy • Warunki naturalne i położenie: • bliskość aglomeracji • i atrakcyjne położenie, • dostępność ziemi pod zabudowę, • inne. Zarządzanie gminą Profil mieszkaniowy

27. Profile gmin – profil mieszkaniowy Wybrane czynniki utrwalające profil mieszkaniowy: • dostęp do terenów, • infrastruktura, • wzrost dochodów gminy, • powstawanie miejsc pracy, • rozwój usług, • sprawne instytucje. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • wyczerpywanie się terenów pod zabudowę, • wzrost cen nieruchomości, • niewystarczająca infrastruktura techniczna, • problemy z ochroną środowiska, • Niska przepustowość zewnętrznych szlaków komunikacyjnych, • chaos urbanistyczny.

28. Profile gmin – profil mieszkaniowy Gminy o profilu mieszkaniowym charakteryzują się: 1. Niską podatnością na kryzysy. 2. Wysokim tempem absorpcji nowych trendów i zachowań. 3. Wysokim stopniem destrukcji zasobów. 4. Stosunkowo ograniczonymi możliwościami uruchamiania endogenicznego wzrostu. 5. Umiarkowanymi możliwościami zmiany profilu.

29. Profile gmin – profil turystyczny Położenie, warunki naturalne i atrakcje Uwarunkowania historyczne Zarządzanie gminą Profil turystyczny Najważniejsze czynniki kształtujące profil turystyczny

30. Profile gmin – profil turystyczny Wybrane czynniki utrwalające profil turystyczny: • przywiązanie turystów do ulubionych miejsc, • rozwój ruchu turystycznego, • kumulacja wiedzy, doświadczeń, ukształtowanie odpowiedniej kultury w gminie, • kumulacja inwestycji i udogodnień dla turystów, • reinwestowanie zysków w gminie, • wysoka rentowność działalności turystycznej, wysokie koszty wyjścia, duża możliwość powstawania subprofili. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • kryzysy gospodarcze, • wyczerpywanie się terenów pod zabudowę, • spadek atrakcyjności spowodowany utratą zasobów, • słaba infrastruktura transportowa, • niesprzyjające uwarunkowania kulturowe, • silna sezonowość, • uzależnienie koniunktury od czynników losowych np. warunków atmosferycznych.

31. Profile gmin – profil turystyczny Gminy o profilu turystycznym charakteryzują się: 1.Umiarkowaną i zróżnicowaną /np. w zależności od subprofilu/ podatnością na kryzysy. 2.Szybkim tempem absorpcji nowych trendów i zachowań. 3.Bardzo zróżnicowanym stopniem destrukcji zasobów. 4.Dużymi możliwościami uruchamiania endogenicznego wzrostu. 5.Stosunkowo ograniczonymi możliwościami zmiany profilu – „egoizm” profilu.

32. Profile gmin – profil usługowy Położenie i warunki naturalne Kapitał społeczny Uwarunkowania historyczne Profil usługowy Czynniki kształtujące profil usługowy

33. Profile gmin – profil usługowy Wybrane czynniki utrwalające profil usługowy: • wysoki popyt płynący z metropolii, • zagospodarowanie terenu uniemożliwiające lub utrudniające prowadzenie innej działalności, • „wypychanie” przez metropolie niektórych funkcji lub branż, • tradycje, • wysoki poziom przedsiębiorczości i procesy sukcesji, • wysokie dochody gminy czerpane z profilu, • dogodne położenie i/lub efektywna infrastruktura transportowa. Wybrane czynniki przeciwdziałające utrwalaniu profilu: • brak terenów pod inwestycje i/lub wysokie koszty ich pozyskania, • wchłanianie gmin przez metropolie, co skutkuje wzrostem kosztów i restrykcjami wobec niektórych branż, • problemy logistyczne i transportowe wewnątrz gminy i słabość połączeń z metropolią, • przenoszenie się mieszkańców poza gminę i podejmowanie pracy poza gminą.

34. Profile gmin – profil usługowy Gminy o profilu usługowym charakteryzują się: 1.Niską podatnością na kryzysy. 2.Stosunkowo wysokim tempem absorpcji nowych trendów i zachowań. 3.Zróżnicowanym poziomem destrukcji zasobów /położenie, kapitał społeczny, tereny/. 4.Dużymi możliwościami uruchamiania endogenicznego wzrostu. 5.Stosunkowo ograniczonymi możliwościami zmiany profilu.