Korekcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych, trudności w uczeniu się

1. Korekcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych, trudności w uczeniu się Dr hab. prof. AP Jolanta Zielińska

2. Korekcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych utrudniających dzieciom uczenie się: Korekcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych utrudniających dzieciom uczenie się to dział pedagogiki specjalnej zajmujący się diagnozowaniem oraz prowadzeniem terapii dzieci i młodzieży przejawiających deficyty rozwojowe określane często jako mikrouszkodzenia.

3. Etiologiafragmentarycznych deficytów rozwojowych utrudniających dzieciom uczenie się to przyczyny: • genetyczne, • organiczne, • biologiczne, • społeczne. • UWAGA OGÓLNA: • W analizie rozwoju dziecka istotne jest branie pod uwagę stopnia nasilenia i rozległości występujących zaburzeń.

4. Czynników mogących mieć wpływ na występowanie fragmentarycznych deficytów rozwojowych utrudniających dzieciom uczenie się można doszukiwać się w: • systemie edukacyjnym (organizacja szkolnictwa i treści programowe), • środowisku, w jakim przebywa dziecko (rodzin­ne, rówieśnicze, ale i kulturowe), • samym dziecku (właściwości fizyczne i psychiczne).

5. Objawy deficytów rozwojowych (obserwowalne już od 3 roku życia przy uzyskanej w granicach normy inteligencji ogólnej): • zaburzenia: neurologiczne (bez wyraźnych objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego - określane często mikrouszkodzeniami), • nietypowy rozwój (przede wszystkim sfer: ruchowej, poznawczej i emocjonalnej oraz mowy), • trudności edukacyjne (nieharmonijny rozwój oraz występująca nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenie funkcji percepcyjno-motorycznych oraz myślenia i komunikacji), • rozbieżności między możliwościami a osiąganymi wynikami.

6. Podstawowe terminy: • trudności w uczeniu się, • specyficzne trudności w uczeniu się. • UWAGA OGÓLNA: • Trudności w opanowaniu materiału wyznaczonego programem, opisane przez Halinę Spionek

7. Cechy dzieci z trudnościami w uczeniu się: • zaburzenia percepcyjne, percepcyjno-motoryczne, koordynacji ruchowej, • nadpobudliwość, nadruchliwość, impulsywność, zaburzenia uwagi, • zaburzenia pamięci, myślenia, • zaburzenia rozwoju języka, • braki w umiejętnościach szkolnych, • nieprawidłowości w rozwoju emocjonalnym i społecznym – trudności adaptacyjne.

8. Percepcja wypowiedzi: • fizyczna słyszalność dźwięków mowy, • fonematyczna zdolność różnicowania dźwięków, • słuchowa pamięć słowna, • zdolność szybkiego przełączania uwagi na różne elementy linearne wypowiedzi, semantyka, • umiejętność mówienia i rozumienia.

9. Trudności w uczeniu się: • szeroki termin, odnoszący się do różnorodnej grupy zaburzeń, manifestujących się poprzez: znaczące trudności w opanowaniu i stosowaniu umiejętności słuchowych, mówienia, czytania, pisania, rozumienia oraz umiejętności matematycznych. • Cechy zaburzenia: • pochodzenie wewnętrzne, • uwarunkowane dysfunkcjami centralnego układu nerwowego, • mogą współwystępować z innymi rodzajami niepełnosprawności (na przykład defektami sensorycznymi, upośledzeniem umysłowym, zaburzeniami rozwoju emocjonalne­go i społecznego), • mogą być konsekwencjami wpływu środowiska (na przykład różnice kulturowe, nieodpowiednie lub niewłaściwe wychowanie, czynniki psychogenne), nie są one jednak bezpośrednim następstwem dzia­łania tych warunków i wpływów.

10. Specyficzne trudności w uczeniu się to długotrwały stan, najprawdopodobniej pochodzenia neurologicznego, który w sposób wybiórczy manifestuje się poprzez zakłócenie rozwoju, integracji i realizacji werbalnych oraz niewerbalnych zdolności. Specyficzne trudności w uczeniu występują jako odmienny rodzaj niepełnosprawności przy zachowaniu przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji, prawidłowo funkcjonujących systemów sensorycznych, właściwej sprawności motorycznej i adekwatnych możliwości uczenia się.

11. Trudności w nauce występują, gdy uczeń: • mimo starań, nie potrafi w odpowiednim czasie przyswoić sobie wiedzy i umiejętności przewidzianych w programie nauczania, • wprawdzie wykazuje postępy w nauce, ale czyni to kosztem niewspółmiernie dużego własnego wkładu pracy czy też wysiłków i starań otoczenia. • UWAGA OGÓLNA: • Trudności w nauce manifestują się w bardzo różny sposób, zarówno jeśli chodzi o ich zakres, jak i stopień nasilenia. W ciągu życia mogą wpływać na: • poczucie własnej wartości, • samoocenę, • edukację, • aktywność zawodową, • aktywność społeczną, • czynności dnia codziennego.

12. Edukacja dzieci z trudnościami w uczeniu się: • organizacja: zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne (2-3 godziny tygodniowo), klasy wyrównawcze (10-15 dzieci), • diagnoza i wczesne rozpoznanie: diagnoza medyczna, psychologiczna, pedagogiczna, socjalna, • filozofia edukacji: 3 stanowiska, edukacja zorientowana na: wspomaganie rozwoju procesów poznawczych, kształtowanie umiejętności szkolnych, zaspokajanie indywidualnych potrzeb.

13. Uwarunkowania genetyczne jako przyczyna trudności w uczeniu się: • związane z naturą dziecka, • z wyposażeniem z jakim przychodzi na świat, • wyraźniej w męskich liniach rodzin, • 5 – 10 razy częściej u chłopców.

14. Uwarunkowania organiczne i biologiczne jako przyczyna trudności w uczeniu się: • minimalna dysfunkcja mózgu, • zaburzenia fizjologiczne lub biochemiczne (anemia, alergie pokarmowe), • opóźnienie w rozwoju centralnego systemy nerwowego( wolniejsze osiąganie pełnej dojrzałości anatomicznej i funkcjonalnej) 5 – 40% dzieci w wieku przedszkolnym.

15. Autyzm wczesnodziecięcy: • zespół poważnych zaburzeń rozwojowych dziecka, manifestujących się do 30 miesiąca życia, związanych z wrodzonymi dysfunkcjami układu nerwowego. • Liczby: • częściej u chłopców niż dziewczynek (4:1), • 15 na 10 000 dzieci, • 70 % dzieci autystycznych jest upośledzonych umysłowo.

16. Triada objawów zaburzeń autystycznych: • zaburzenia więzi międzyludzkich, • zaburzenia komunikacji i fantazji, brak porozumienia werbalnego i niewerbalnego, wyobraźni, • ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań, stereotypia ruchowa, niepokój przy zmianach otoczenia.

17. Zespoły psychozopodobne: • Schizofrenia dziecięca: rozpad lub rozszczepienie osobowości. • Zespól hospitalizacyjny:zachowanie dziecka stanowiące reakcję na nagle przerwanie kontaktu z matką. • Zespól deprywacyjny: zaburzenia rozwoju psychoruchowego dziecka związane z brakiem opieki i miłości wskutek utrzymującej się nieobecności matki.

18. Uwarunkowania społeczne jako przyczyna trudności w uczeniu się: • nieprawidłowe wychowanie w rodzinie, jakość opieki i oddziaływań wychowawczych, • przedszkole, niewłaściwe metody wychowawcze, • szkoła, niewłaściwe metody nauczania (90 % dzieci z trudnościami w nauce).

19. Problem diagnozy i wczesnego rozpoznania: • diagnoza medyczna: zaburzenia rozwoju fizycznego i funkcjonowania systemu nerwowego, • diagnoza psychologiczna: ogólny rozwój umysłowy, poszczególnych procesów poznawczych, • diagnoza pedagogiczna: stopień zaawansowania w nauce, rodzaj i zakres trudności, niepowodzeń, opóźnień, • diagnoza socjalna: sytuacja i warunki życia w rodzinie, stosunki więzi emocjonalne. • Dobra diagnoza: nie tylko braki, ale mocne strony, dla edukacji, czyli opracowania programu pomocy.

20. Filozofia edukacji dzieci z trudnościami w uczeniu się: • edukacja zorientowana na wspomaganie rozwoju procesów poznawczych (strategie uczenia się), • edukacja zorientowana na kształtowanie umiejętności szkolnych (niewłaściwe metody nauczania), • edukacja zorientowana na zaspokajanie potrzeb indywidualnych, poprzednie łącznie.

21. Przedstawiciele zajmującymi się problematyką korekcji fragmentarycznych deficytów rozwojowych utrudniających dzieciom uczenie się: Marta Bogdanowicz, Ewa Górniewicz, Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Jadwiga Jastrząb, Barbara Kaja, Jan Konopnicki, Hanna Nartowska, Ewa Tomasik, Halina Spionek, Barbara Zakrzewska.