Bijwerkingen van geneesmiddelen in de differentiaal diagnose

1. Bijwerkingen van geneesmiddelen in de differentiaal diagnose W.L. Diemont, internist stafmedewerker Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

2. Overzicht van de presentatie • 3 internistische casus met 3 verschillende aspecten • bijwerking is (vroeg of laat) in de DD opgenomen Stel u voor, een patiënt met ..

3. Steriele CAPD-itis • 42 jarige man met sinds 3 jaar CAPD • CAPD: 3 x 2 liter glucose 1 x 2 liter Extraneal • chronische nefrologische medicatie • milde peritonitis, beperkte leucocytose zonder granulocytose, kweken negatief • recidiverend, geen reactie op antibiotica

4. Differentiaal diagnose • bacteriële peritonitis met onbekend focus • kweekproblemen • intestinale bron • wisselfouten • geïnfecteerde catheter

5. vervolg DD • bijwerking van dialysevloeistof • andere dialysevloeistof proberen • patiënt staakt Extraneal • melding bij Lareb

6. Afloop • Lareb → CBG → EMEA → faxbericht • vele casus in Europa • waarschuwingsbrief naar nefrologen • verontreiniging bij productie: “verholpen” • < 8 weken afgerond ...

7. Boodschap • de DD van steriele peritonitis is wezenlijk veranderd door melding van enkele casus • bijwerkingen hoeven niet tot terugtrekking van het geneesmiddel te leiden

8. Koorts • 45 jarige man bezoekt de SEH • forse roker, 10 dagen eerder gestart met Zyban, verder COPD inhalatie medicatie • overigens blanco voorgeschiedenis • sinds twee dagen urticaria waarvoor 30 mg prednison/dag en Tavegil

9. Koorts • anamnese: • pijnlijke gewrichten, koude rillingen, nausea • onderzoek: • zieke man, heamodynamisch stabiel, temp 39,5 oC, geen focus te vinden • laboratorium • leucocytose (>12*106/l)

10. Differentiaal diagnose • bacteriële infectie • kweken, serologie, etc. • start "blind" antibioticum • bijwerking Zyban ?

11. Beloop • koorts, urticaria en gewrichtsklachten verdwijnen na een paar dagen • huisarts meldt bij Lareb naar aanleiding van DD in ontslagbrief

12. Beloop • beoordelingsrapport Lareb: • kan passen bij serum sickness like reaction op Zyban • IB-tekst Zyban:serum ziekte wordt genoemd als ADR

13. Achtergrond serum sickness / serum sickness like reaction • overmaat aan circulerende immuuncomplexen • onderscheid niet duidelijk • klinisch beeld vrijwel identiek • rechallenge leidt tot snelle reactie • cave functieverlies door ICx-neerslag

14. Boodschap • bij het opstellen van de DD moet rekening worden gehouden met de IB-teksten • http://www.cbg-meb.nl/nl/prodinfo/index.htm • http://www.cbg-meb.nl Geneesmiddeleninformatiebank

15. Urticaria • 43-jarige patiënte met hypothyreoïdie • Thyrax Duotab werd recent verhoogd van 100 g/dag naar 125 g/dag • meldt zich bij huisarts met urticaria over het hele lichaam

16. Differentiaal diagnose • allergische reactie • niet-immunologische urticaria • huisarts start antihistaminicum met weinig resultaat • apotheker meldt bij Lareb

17. Beloop • beoordelingsrapport Lareb: • Thyrax Duotab 25 g bevat indigokarmijn (E 132), dat allergeen kan zijn • tabletverwisseling leidt tot herstel • antihistaminicum kan worden gestaakt • 25 g: 12 allergie meldingen • 100 g: 2 allergie meldingen, steeds samen met 25 g

18. Boodschap • hulpstoffen spelen een rol in de DD van overgevoeligheidsreacties • melding van handelsnamen is essentieel

19. Decompensatio cordis • 65-jarige patiënt met DM en status na myocard infarct • insuline, ACE-remmer, digoxine, furosemide • recent pulskuur itraconazol (onychomycose) • recent toename gewicht met perifere oedemen en dyspneu d’effort

20. Differentiaal diagnose • afname LV-functie • progressief nierfunctieverlies • werkzaamheid furosemide  • overvulling

21. Beloop • klachten verdwijnen na afloop itraconazol kuur • bijwerking itraconazol ? • U meldt dit bij Lareb

22. Achtergrond • beoordelingsrapport Lareb • Lareb databank: 8 casus • literatuur • negatief inotroop effect bij proefdieren • IB-tekst: alleen waarschuwing bij orale oplossing • WHO databank: Odds Ratio 1.7 (95% CI 1,2-2,4) • FDA 2002: cave toepassing bij CHF, met name i.v.

23. Boodschap • ook oude geneesmiddelen kunnen nieuwe bijwerkingen hebben met relevantie voor de DD

24. Boodschappen • enkele meldingen kunnen verstrekkende gevolgen hebben, ook voor de DD • IB-teksten bevatten veel kennis met relevantie voor de DD • hulpstoffen als oorzaken van bijwerkingen horen thuis in de DD

25. DD meldingen Lareb Conclusies beroepsgroepen beoordelingsrapport publicaties

27. Libidoverlies • 48 jarige man met hypercholesterolaemie • medicatie: • statine sinds 3 maanden • metoprolol sinds jaren • hij vertelt u bij controle over libidoverlies • sinds 2-3 maanden geen zin meer

28. Differentiaal diagnose • secundair aan vasculaire erectiele disfunctie • relationele factoren • verlaagd testosteron • dit wordt bij laboratoriumonderzoek bevestigd

29. Beloop • patiënt is overtuigd van een bijwerking door statine • hij staakt gebruik van statine • testosteron en libido normaliseren • u meldt dit bij Lareb met een kopie van de correspondentie met labwaarden

30. LDL receptor cholesterol - statine HMG Co-A testosteron acetaat Leydig cel Hypothese

31. Boodschap • meldingen genereren hypothesen • toetsing noodzakelijk • bijdrage aan farmacotherapeutisch handelen

32. wat melden ? • wat u belangrijk vindt • vermoedens zijn voldoende • hoe melden ? • meldformulier Kompas • www.lareb.nl • inzenden correspondentie met medicatiehistorie