Teoria rozwoju poznawczego J.Piageta

1. Teoria rozwoju poznawczegoJ.Piageta

2. Teoria Piageta to koncepcja: • powstała w oparciu o wielokierunkowe wykształcenie autora (filozofia, logika, biologia, psychologia, psychiatria), • całościowa, • stadialna.

3. Czynniki rozwoju: • dojrzewanie • interakcje ze światem nieożywionym: • interakcje społeczne, • równoważenie „samoregulacja, to znaczy szereg czynnych kompensacji ze strony podmiotu w odpowiedzi na zaburzenia zewnętrze (...) regulowanie równocześnie retroaktywne (systemy pętli lub sprzężenie zwrotne) i antycypujące, tworzące stały system takich kompensacji.” (Piaget, Inhelder, 1993, str.150) Emocje jako czynnik motywacyjny.

4. Stadium sensoryczno – motoryczne • od urodzenia do ok. 1,5-2 lat • okres przejścia od podstawowych odruchów do złożonych zachowań • podstadia: • ćwiczenie odruchów • rozwijanie schematów • odkrywanie procedur • zachowanie intencjonalne • nowość i eksploracja • reprezentacje umysłowe

5. Stadium sensoryczno – motoryczne • Osiągnięcia: stałość przedmiotu, postępująca decentracja. • Charakterystyczne błędy błąd AB.

6. Stadium przedoperacyjne • lata przedszkolne • cechy charakterystyczne: funkcja symboliczna, naśladownictwo opóźnione, zabawa symboliczna rysunek obraz psychiczny, mowa regulacje spostrzeżeniowe.

7. Stadium przedoperacyjne • Osiągnięcia: tożsamość jakościowa • Charakterystyczne błędy: centracja egocentryzm animizm artyficjalizm realizm rozumowanie transdukcyjne

8. Stadium operacji konkretnych • od 6/7 do 11/12 roku życia • cechy charakterystyczne operacje umysłowe - odwracalne przekształcenia reprezentacji przez odwrócenie przez wzajemność sytuacje spostrzegane jako rezultaty działań i zmian.

9. Stadium operacji konkretnych • osiągnięcia stałości ilości (liczby, masy, objętości, długości, powierzchni) przechodniość inkluzja klas elementy myślenia i mowy uspołecznionej • charakterystyczne błędy i ograniczenia operacje wyłącznie bezpośrednio na reprezentacjach forma operacji: grupowanie, seriacja, sprowadzenie do równości, przyporządkowywanie

10. Stadium operacji formalnych • po 11/12 roku życia • cechy charakterystyczne myślenie hipotetyczno – dedukcyjne operacje dokonywane na pojęciach używanie logiki zdań tożsamość, negacja, wzajemność, korelacja.

11. Stadium operacji formalnych • osiągnięcia testowanie hipotez potencjalnie możliwych operowanie pojęciami abstrakcyjnymi operacje logiczne podstawowe i złożone (relacje relacji)

12. Eksperyment z pływaniem ciałrozwiązanie Prawo, które należy podać w doświadczeniu: ciała pływają, jeśli ich gęstość lub ciężar właściwy są mniejsze od gęstości lub ciężaru właściwego wody. Należy do tego uwzględnić dwie relacje: • gęstość – stosunek ciężaru do objętości • stosunek ciężaru przedmiotu – jego gęstości, jeżeli jest pełny lub ciężaru materiału z którego jest wykonany i powietrza, które zawiera - do ciężaru odpowiedniej objętości wody. Przeprowadzenie prawidłowej klasyfikacji: • klasa ciał, które pływają (których gęstość jest mniejsza od wody) • klasa ciał, które nie pływają (których gęstość jest większa od wody).

13. Eksperyment z pływaniem ciałocena odpowiedzi Stadium IA • Dziecko potrafi czasem przewidzieć, że przedmiot, którego pływanie lub opadanie na dno stwierdziły, zachowa swe właściwości np. Mic przewiduje, że deseczka utonie, doświadczenie, które obserwuje, nie wyprowadza go z błędu: „Masz tam zostać urwisie! (naciska ze wszystkich sił, aby utrzymać ją pod wodą). – Ona zawsze pozostanie na powierzchni wody? – Nie wiem. – Innym razem może pozostać w głębi? – Tak.” • Nie rozszerza tych właściwości na inne analogiczne przedmioty. Dwa równe pod każdym względem przedmioty nie mają takich samych właściwości: np. Iea o dwóch igłach z metalu, zupełnie podobnych mówi sprzecznie: „Ta? – Będzie pływać. – A ta? – Zanurzy się.” Iea mówi o kawałku drzewa, że „on pozostaje w górze. Niedawno rzuciłem go do wody i pozostał w górze.” Ale w chwilę potem: „Drzewo? – Będzie pływało zawsze. – A to? (mniejszy kawałek) – Mały kawałek drzewa zanurzy się. – Ale powiedziałeś mi, że drzewo będzie pływało? – Nie, nie powiedziałem.”

14. Eksperyment z pływaniem ciałocena odpowiedzi Stadium IB Dziecko próbuje grupować przedmioty w sposób stały na pływające i niepływające, ale nie dochodzi do prawidłowej klasyfikacji: • Nie znajdując prawa pozostaje na licznych wyjaśnieniach i tworzy serię podklas trudnych do hierarchicznego uporządkowania • Dzięki doświadczeniu znajduje nowe wyjaśnienia i dodaje nowe podziały do klasyfikacji, ale bez przerabiania całego zbioru • Niektóre z tych klasyfikacji są sprzeczne.

15. Eksperyment z pływaniem ciałocena odpowiedzi Stadium IIA • Dziecko podejmuje rzeczywisty wysiłek w celu usunięcia sprzeczności zauważanych przy klasyfikowaniu przedmiotów. Zauważa, że nie jest słuszne uznawanie wszystkich małych przedmiotów za lekkie a dużych za ciężkie. Zaczyna myśleć o ciężarze jako zależnym od rozpatrywanej substancji, jako o cesze właściwej różnym odmianom substancji (ciężar gatunkowy ciał). Nie odnosi tego ciężaru do objętości ciała. Skutkiem tego jest dochodzenie do wielu sprzeczności, które jednak dziecko widocznie stara się przezwyciężyć. np. Duf: „Ta kula? – Zostanie na wodzie, jest z drewna, to jest lekka. – A ten klucz? – Na dnie. To jest żelazo, więc ciężkie. – Co jest cięższe, klucz, czy kula? – Kula. – Dlaczego klucz idzie na dno? – Bo jest ciężki. – A gwóźdź? – Jest lekki, ale mimo to idzie na dno. To jest żelazo, a żelazo zawsze idzie na dno.”

16. Eksperyment z pływaniem ciałocena odpowiedzi Stadium IIB • Dziecko uświadamia sobie relację pomiędzy ciężarem a objętością, to podsuwa mu schemat mniej lub bardziej napełnionego przedmiotu. np. Ray: „Drzewo nie jest ty samym, co żelazo. Jest lżejsze, są w nim szpary. – A stal? – Zawsze pozostaje na dnie, bo nie ma w niej szpar.” And: „Igła pływa, gdyż znajduje się w niej mały otwór. – A jeśli jest duży? – Wpadnie. – Czy można to przewidzieć wcześniej? – To zależy od tego, czy jest duży czy mały. Jeśli woda się dostanie do igły, pozostanie ona na powierzchni.” • Brana pod uwagę przez dziecko objętość wody to nie objętość wody wypychanej przez dany przedmiot, ale objętość wody znajdującej się w naczyniu. Mowa wtedy również o aktywnych siłach wypychających przedmiot, często prowadząc do kolejnych sprzeczności. Bar: „A przykrywka? – To żelazo, które nie jest zbyt ciężkie i jest dość wody, aby go uniosła. – A teraz (przykrywka zatonęła) – To dlatego, że woda jest w środku.”

17. Eksperyment z pływaniem ciałocena odpowiedzi Stadium III • Dzieci na tym poziomie dochodzą do porównywania ciężaru przedmiotu z ciężarem odpowiadającej mu objętości wody. Uwzględniają więc jednocześnie ciężar i objętość – jest to podstawa pojęcia gęstości. np. Ala: „Dlaczego powiedziałaś, że ten klucz utonie? – Dlatego, że jest cięższy od wody. – Czy ten mały klucz jest bardziej ciężki niż woda? (wskazano na wiadro) – Chciałam powiedzieć, że ta sama pojemność wody byłaby mniej ciężka niż klucz. – Jak to? – Można by włożyć (metal lub wodę)do kubków, w których mieści się tyle samo i zważyć.”