Kadına Yönelik Şiddet

Kadına Yönelik Şiddet • Doç. Dr. Nurhan İNCE • 0101050022 İbrahim TUNCER • 0101050023 Mehmet KORKMAZOĞLU • 0101050025 Ezgi Gizem BERKAY

Şiddet Nedir? • Sahip olunan güç veya kudretin, yaralanma ve kayıpla sonlanan veya sonlanma olasılığı yüksek bir biçimde bir başka insana, kendine, bir gruba veya bir topluma karşı tehdit yoluyla ya da bizzat uygulanmasıdır. (WHO, 1996)

Toplumda yaşanan şiddet şekilleri • Kendine dönükşiddet: İntihar, bedene zarar verici uygulamalar. • Kişiler arasışiddet: Kadına, çocuğa, yaşlıya yönelik şiddet, flört şiddeti, aile içi şiddet. • Organizeşiddet: Uluslarası şiddet, politik şiddet. • MedyaŞiddeti: Yazılı ve görsel basında şiddet içeren görüntü, ses ve yazı ile ortaya çıkan şiddet. • Diğerşiddetşekilleri: Çete şiddeti, kan davaları, sokak şiddeti, insan ve organ ticareti, pornografi, homoseksüel ve lezbiyenlere yönelik şiddet, azınlıklara yönelik şiddet, okulda ve spor olaylarında şiddet.

Şiddet Sebepleri • Biyolojik faktörler: Saldırgan davranışların genel olarak limbik sistem ve beynin temporofrontal lobları ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. • Gelişimsel faktörler: Çocukluğunda şiddet gören bir kişi, şiddet uygulayan bir yetişkin olma açısından artmış risk taşımaktadır. Çocuklukta şiddete tanık olmak da artmış şiddet davranışı ile ilişkilidir. Annesine veya diğer aile üyelerine şiddet uygulandığına tanık olan çocuk, şiddet kendisine yönelmese bile gelecekteki davranışlarını etkileyebilmektedir. • Sosyoekonomik faktörler: Irk ve ekonomik eşitsizliklerden bağımsız olarak ağır yoksulluk ve evlilikte yaşanan sorunlar şiddet ile ilişkilidir. Aile yapısını bozan sosyoekonomik faktörler, etkilenen ailelerdeki çocukların saldırgan davranışlarında da artışa neden olmaktadır. • Şiddet ile ilişkili psikiyatrik bozukluklar • Diğer bozukluklar: Uyuşturucu madde kullanımı vb.

Kadına Yönelik Şiddet • Cinsiyete dayanan, kadını inciten, ona zarar veren, fiziksel, cinsel, ruhsal hasarla sonuçlanma olasılığı bulunan, toplum içerisinde ya da özel yaşamında ona baskı uygulanması ve özgürlüklerinin keyfi olarak kısıtlanmasına neden olan her türlü davranıştır. (WHO, 1993)

Kadına Yönelik Şiddet • ‘İster kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel veya psikolojik acı veya ıstırap veren veya verebilecek olan cinsiyete dayanan bir eylem veya bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma’ şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımın son yorumlamalarına “kurbanı ekonomik ihtiyaçlardan yoksun bırakmak” da dahil edilmiştir. ( BM Kadınlara Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi )

Kadına Yönelik Şiddet Kadına Yönelik Aile içi Şiddet Araştırması (Ankara-2009) : Aşağıdaki tanımlarda belirtilen şiddet içeren davranışların en az bir kez yaşanmış olması o şiddet biçiminin yaşandığı anlamına gelmektedir : Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik fiziksel şiddet • Tokat atma ya da bir şey fırlatma • İtme, tartaklama ya da saç çekme • Yumrukla ya da bir cisimle vurma • Tekmeleme, sürükleme ya da dövme • Boğazını sıkma ya da bir yerini yakma • Bıçak, silah gibi aletlerle tehdit etme ya da bunları kullanma Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik cinsel şiddet • Zorla cinsel ilişkiye girme • Kadınların istemediği halde korktuğu için cinsel ilişkiye girmesi • Cinsel olarak aşağılayıcı ya da küçük düşürücü eylemlere zorlanma Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik duygusal şiddet/istismar • Hakaret ya da küfür • Başkalarının yanında aşağılama ya da küçük düşürme • Korkutma ya da tehdit • Kadına ya da çevresindekilere zarar vermekle tehdit Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik ekonomik şiddet/istismar • Kadının çalışmasına engel olma ya da işten ayrılmasına neden olma • Ev harcamaları için para vermeme • Kadının gelirinin elinden alınması

Kadına Yönelik Şiddet Şekilleri KESK’in hazırladığı broşüre göre, kadınların maruz kaldıkları şiddet şekilleri 8 başlık altında toplanmış: 1)Gözdağı verme: Bakışlar, eylemler ve jestler yoluyla korkutma, eşyaları atma, malına zarar verme, silah gösterme. 2)Duygusal şiddet: Susturma, kendini kötü hissetmesini sağlama, isimler takma, zihinsel oyunlar oynama, aşağılama, kendini suçlu hissettirmeye çalışma. 3)Tecrit etme: Yaptığı, görüştüğü, konuştuğu okuduğu şeyleri, gittiği yerleri kontrol etme, sosyal katılımını kısıtlama, bu hareketleri kıskançlıkla gerekçelendirme. 4)Aşağılama, inkar etme, suçlama: Yaptığı tacizi önemsememe, bu konudaki şikayetleri ciddiye almama, tacizin olmadığını iddia etme, rahatsız edici hareketlerine kadının neden olduğunu söyleme.

5)Çocukları kullanma: Çocuklar konusunda kadının kendisini suçlu hissetmesini sağlama, mesajlarını iletmek için çocuklarını kullanma, ziyaretleriyle onları rahatsız etme, çocukları alacağını söyleyerek tehdit etme. 6)Erkekliğini konuşturma: Kadına hizmetçi gibi davranma, bütün önemli kararları kendi verme, evin efendisi gibi davranma, kadın ve erkeğin rollerinin ne olması gerektiğini tanımlama. 7)Ekonomik şiddet: Kadının iş bulmasını engellemeye çalışma, kendisinden para istetmeye çalışma, parasını alma, aile gelirinin ne olduğunu söylememe ve gelirden pay almasını engelleme. 8)Zorlamak ve tehdit etme: Bir şey yapmaya zorlamak için yaralamakla, terk etmekle ya da intihara teşebbüs etmekle tehdit etme, şikayetlerini geri almasını sağlamaya çalışma, yasa dışı şeyler yapmaya zorlama.

Kadına Yönelik Şiddet Nedenleri Kadına yönelikşiddetin nedenleri: Erkeklerin kadınlara şiddet uygulama nedenleri psikolojik, biyolojik, sosyolojik ve feminist açıdan incelendiğinde şiddet ve saldırganlığın nedenlerine benzer açıklamalar yapılmaktadır. • Psikolojik açıdan bakıldığında temel bir içgüdü olarak kabul edilen saldırganlık, başarı ve üstünlük sağlamakta ve erkeklerde olumlu bir güç olarak cesaret , güçlü olma, enerji, ataklık, vs. anlamına gelmektedir.

Yaşanan şiddetin kadınlara göre nedenleri: Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler)den fiziksel şiddet yaşamış kadınlara şiddetin nedenleri sorulmuştur: • Verilen cevaplar arasında en yaygın gerekçe olarak, kadınların yüzde 32'si tarafından "erkeğin ailesiyle yaşanan sorunlar" beyan edilmiştir. • Kadınların yüzde 18'i "maddi sıkıntılar" nedeniyle eşi veya birlikte olduğu kişi(ler)in kendilerine şiddet uyguladıklarını söylemiş. • Kadınların yüzde 13'ü "çocuklarla ilgili sorunlar“ nedeniyle şiddete maruz kaldıklarını söylemişlerdir. • Yaygın olarak şiddete neden olarak belirtilen diğer durumlar ise: "kadının erkeğin sözünü dinlememesi", "erkeğin sinirli olması", "erkeğin kadını kıskanması“ ve "özel bir nedeni yok" şeklinde sıralanmaktadır.

Saldırganlığın Nedenleri Sözel Saldırganlık: • Kontrol gereksinimi • Gücün kötüye kullanımı • Kıskançlık • Eşler arası uyumsuzluk Fiziksel Saldırganlık: • Şiddeti bir kontrol yöntemi olarak benimsemek • Fiziksel saldırganlığı model olarak almak (çocukken istismar edilmiş olmak) • Aşırı alkol kullanımı Aşırı Saldırganlık: • Kişilik bozukluğu • Duygusal labilite • Azalmış benlik saygısı • Saldırgan kişilik özellikleri

Şiddet eğilimi olan erkeğin özellikleri: • Düşük benlik saygısı. • Sıklıkla terkedilme, kayıplar, yardımsızlık, bağımlılık, güvenlik duygusunda azalma, mahremiyet ile ilgili sorunlar yaşamaktadır. • Kişilik bozukluğu tanısı alanlara sık rastlanmaktadır. • Engellenmeye karşı düşük tolerans gösterirler. • İstismar ve şiddetin bulunduğu ailelerde büyümüşlerdir. • Kendi davranışları ile ilgili inkar, küçümseme, iddiacı ve yalana yönelme şeklinde bir tutum içindedirler.

Şiddet konusundaki görüşlerine bütün dünyanın katıldığını ve şiddetin günlük hayatla başetme yollarından biri olduğu görüşündedir. • Empati yapma yeteneği zayıftır. • Kadın ve erkek davranışları konusunda katıdırlar. • Sıklıkla kendisini “özel” olarak görmekte, koruyucu ve bakım verici olarak özel ilgiye hakkı olduğunu düşünmektedir. • Madde bağımlılığı sık görülür. • Anormal düzeyde kıskançtır (birlikte olduğu kişinin sürekli kendisiyle birlikte olmasını veya nereye giderse gitsin haber vermesini bekler)

Şiddetin Kadın Sağlığına Etkisi • Kadına yönelik şiddetin en önemli sonuçlarından biri, şiddetin kadının fiziksel ve ruhsal sağlığını olumsuz etkilemesi ve bunun da önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmasıdır. Fiziksel veya cinsel şiddet yaşanması sonucu oluşan yaralanmalar, şiddetin kadın sağlığına doğrudan etkisini göstermektedir. (WHO, 2005).

Türkiye genelinde evlenmiş kadınların dörtte biri eşleri veya birlikte oldukları kişi(ler)den yaşadıkları fiziksel veya cinsel şiddet sonucunda yaralandığını belirtmiştir. Bu oran kentsel veya kırsal yerleşim yerlerinde farklılaşmamaktadır.

Şiddetin kadın sağlığı üzerindeki ölümcül olmayan etkileri: • Kadına yönelik şiddet kesi, kırık, iç organ yaralanmaları, organ kayıpları, kalıcı sakatlıklara, istenmeyen gebeliklere, AIDS dahil cinsel yolla bulaşan hastalıklara, PID ve düşüklere neden olabilmektedir. Ayrıca şiddet gören kadınlarda kronik pelvik ağrı, astım ve baş ağrıları sık görülen sağlık sorunlarıdır. • Şiddet gören kadınlarda madde kötüye kullanımı, korunmasız cinsel ilişkide bulunma gibi kendine zarar verici davranışlar sık rastlanmaktadır. • Şiddet gören kadınlarda depresyon, korku, anksiyete, azalmış özbenlik saygısı, cinsel işlevlerde bozukluklar, yeme problemleri, davranış bozuklukları, post travmatik stres bozukluğuna neden olabilmektedir.

Şiddetin kadın sağlığı üzerindeki ölümcül etkileri: • Türkiye genelinde, eşinden veya birlikte olduğu kişi(ler)den fiziksel veya cinsel şiddet yaşamış kadınlar arasında hayatına son vermeyi düşünmüş kadınların oranı, hiç şiddet yaşamamış kadınlar arasındaki oranın 3 katıdır. • Hayatına son vermeyi deneme ise ülke genelinde şiddet yaşamış kadınlar arasında, şiddet yaşamayanlara göre 4 kat daha yaygındır. • Ayrıca şiddet kadını intihara sürükleyebilmekte, cinayete kurban gitmesine neden olabilmekte, anne ölümlerini artırmakta ve AIDS’in yayılmasına neden olabilmektedir.

Sonuç olarak: Şiddetin fiziksel ve ruhsal sağlık sonuçları, sosyal ve duygusal olarak bireyin, ailenin ve toplumun tümünü etkilemektedir. Kısa ve uzun vadede düşünüldüğünde şiddetin etkileri kadının mesleki ve kariyer yaşamını olumsuz etkileyerek veya sona erdirirken, onu yoksulluğa ve ekonomik bağımsızlığını kaybetmeye itecektir. Eğer şiddet aile içinde yaşanıyorsa, aile yaşamı tahrip olurken, çocuklar yoksulluk yaşayacak ve aile yaşamına olan güven ve inançlarını kaybedeceklerdir.

KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARAŞTIRMALARI

Acil yardım hattını arayan kadınların %57 si fiziksel şiddete, %46,9 u cinsel şiddete, %14,6 sı enseste ve %8,6 sı tecavüze uğramıştır. • Morçatı kadın sığınağı vakfı, birlikte çalıştıkları her 3 kadından yalnızca birinin şiddete karşı mücadelede ailesinin desteğini aldığını saptamıştır • 2002 seçimlerinden sonra, 550 milletvekilinden sadece 24 ü kadın vekildir.kadın adayları destekleme ve eğitme derneğinin (KADER) siyasi partilere yönelik 2004 yerel yönetim seçimlerinde kadın aday çağrısı çok az yankı bulmuştur, sadece %1 i kadın temsilcidir. • 2000 yılında yapılan bir ankette bir grup erkek üniversite öğrencisinin %50 si gelecekteki eşlerinin bakire olmadığını öğrenmeleri halinde onu hemen terk edeceklerini sokağa atacaklarını ailesine iade edeceklerini hatta öldüreceklerini söylemişlerdir. • Doğu ve güneydoğuda yapılan bir çalışmada kadınların % 45,7 sine kocalarının seçiminde danışılmadığı %50,8 inin rızası olmadan evlendirildiği saptanmıştır.

KSGM,2008

Türkiye de yapılmış diğer araştırmalar • Hacettepe üniversitesi kadın sorunları araştırma ve uygulama merkezi müdürü Prof. Dr. Ayşe Akın’ın yapmış olduğu araştırmaya göre; • Türkiye’de kadınlar %30-70 arasında şiddet görmekte • Başbakanlık’a göre bu oran evli kadınlarda %25,2

Milliyet

Töre cinayeti • İnsan Hakları Derneği’nin yıllık raporuna göre 2003 de aile üyeleri tarafından öldürülen 77 kadından 40’ı töre cinayeti kurbanı. • Töre cinayeti sebepleri: Kan davası Aile içi uyumsuzluk Cinsel taciz Yasak ilişki Tecavüz Namus

Dünya istatistikleri • Veriler net ve yeterli olmamakla birlikte tüm dünyada her 3 kadından biri hayatının bir bölümünde fiziksel şiddete uğramakta, cinsel ilişkiye zorlanmakta veya taciz edilmekte. • Çarpıcı olarak tacizi yapan kişi genellikle aileden biri ya da bir tanıdık olmakta. • Öldürülen kadınların katilleri kim diye bakıldığında %40-70’ inin partneri olduğu görülmekte, cinayet nedenleri arasında kadının partnerinden ayrılması da önemli bir yer tutmakta.

Dünya istatistikleri • 8000 kadından %52 si çocukluğunda bir yetişkinin fiziksel saldırısına uğramış, % 2 si son 12 ay içinde fiziksel şiddete maruz kalmış. ABD de her yıl 1,9 milyon kadın şiddete uğramakta. (NVAW,Tjadn&Thoannes, 1998) • Kadınların %25-45’i gebeliğinde dövülmekte. ABD de 15-45 yaş grubunda en önemli 2. yaralanma nedeni aile içi şiddet. (Barrier, 1998) • ABD de kadına yönelik şiddetin maliyeti yıllık 3-5 milyar dolar, fakat ülke ekonomisine 100 milyar dolarlık bir yük oluşturmakta (Lowdermilk et aI,2000)

WHO • Dünya sağlık örgütünün araştırmalarına göre; • Etiyopya’da %71, Japonya’da %15 oranında kadın fiziksel ve cinsel şiddete uğruyor. • 5 kadından 1 i hayatında tecavüze veya girişimine maruz kalıyor. • Avustralya’da son 12 ay içinde fiziksel saldırıya uğramış kadınların % 28’i bunu kimseye söylemedi. • Şili’de tecavüze uğrayan kadınların yalnızca %3 ‘ü polise bildirdi.

Avustralya Hükümetinin Araştırması

Kadına Yönelik Şiddet