Actieplan voor het stimuleren van loopbanen in wiskunde , exacte wetenschappen en techniek

1. Actieplan voor het stimuleren van loopbanen in wiskunde, exacte wetenschappen en techniek STUDIEDAG STEM LIMBURG 26 april 2013 Lucas Brion

2. Zijn er problemen? De analyse (1) • Knelpuntberoepen • Aantal blijft redelijk stabiel, ondanks de crisis • 2011: 223 knelpuntberoepen • Belangrijkste oorzaak: tekort aan technisch geschoolden • Tekorten worden structureel gevaar voor een ‘knelpuntberoepen economie’! • Techniekers + ingenieurs = motor voor creativiteit en innovativiteit, motor voor onze economie (welvaart en welstand) • Technicus, informaticus en ingenieur + gespecialiseerde bouwberoepen behoren tot de belangrijkste knelpuntberoepen

3. Zijn er problemen? De analyse (2) • Hoger onderwijs: • toename maar niet in de internationale context • genderonvenwicht • Mismatch tussen vraag en aanbod • Kwantitatieve en kwalitatieve oorzaken • Knelpuntberoepen • Secundair onderwijs • Aansluitingsproblematiek met de arbeidsmarkt • Techniek als negatieve keuze • Genderparadox • Overgang naar HO • …

4. Zijn er problemen? De analyse (3) • PISA • Vlaamse jongeren scoren in vergelijking tot jongeren uit de andere OESO-landen zeer sterk voor wat betreft hun vaardigheden op de domeinen wiskunde en wetenschappen • Jongeren staan over het algemeen positief tegenover wetenschap en techniek, wat in schril contrast staat met hun gebrek aan enthousiasme voor het wetenschapsonderwijs • ROSE • Gebrek aan gepercipieerde relevantie van het curriculum wetenschappen, wiskunde en techniek

5. STEM MONITORInstroom 1°lj derde graad

6. STEM MONITORdoorstroom STEM diploma SO naar STEM HO

7. STEM MONITORVDAB schoolverlatersstudie • ‘geef je opleiding een STEM’ • http://www.vdab.be/trends/schoolverlaters/schoolv2012.pdf • Cijfers schooljaar 2011 • 72.128 schoolverlaters, na 1 jaar nog 8.449 werkzoekend (11,7%) • 1 op 8 : ongekwalificeerd • TSO: geeft beste garantie op een job • Belang van 7de jaar in BSO • 4 500 schoolverlaters ASO: gemiste kans • Professionele bacchelors: beste kans op werk

8. Studierichtingen binnen STEM • STEM = wetenschappen en technologie • Zorg-STEM: finaliteit in de zorg, ondanks vele STEM-vakken • Lichte-STEM: met een beperkt aantal STEM-vakken, die eerder ondersteunend zijn • Niet-Stem: alle andere studierichtingen

9. Aanbevelingen VRWI (1) • Volgehouden, integrale en grootschalige initiatieven Haus der Kleinen Forscher: alle kleuterscholen bereiken (42 000) • Inzetten op inspirerende leerkrachten (zowel in basis als in het secundair) • Inquirybasedsciencelearning • Explorerend en probleemgericht leren • Aansluiten bij de leefwereld van jongeren • Samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen • Studiekeuzebegeleiding

10. Aanbevelingen VRWI (2) • Meisjes • Kansarme jongeren • Zorg voor interessante STEM-jobs • Zoek media-aandacht • Inzetten op herscholing • Buitenlandse STEM-gediplomeerden en –studenten aantrekken en behouden • Onafhankelijk STEM-Platform • Realistisch budget dat slim wordt ingezet • Verder en permanent onderzoek

11. Nood aan een STEM - actieplan • STEM = Science, Technology, Engineering and Mathematics • Dit plan gaat in op: • Vraag van het Vlaams Parlement • Adviezen van VLOR en VRWI • Staten-generaal • Een gezamenlijk project: Onderwijs en Vorming, Werk en Sociale Economie, Economie, Wetenschap en Innovatie: interministrieel actieplan

12. STEM - STUURGROEP • De OVERHEID • Stuurgroep • Vertegenwoordigers van verschillende beleidsdomeinen en bijhorende strategische adviesraden • Opvolgen van de doelstellingen van het actieplan • Bekijken van de middelen die nodig zijn

13. STEM-PLATFORM • Belang van een onafhankelijk STEM-platform dat zaken in beweging zet en enthousiasmeert - onafhankelijk, autonoom en deskundig _ ‘High Level Players’ - algemeen belang van Vlaanderen dienen • Paul BERTELS, Leen DEZILLIE, Dirk FRANSAER, Tom HEYMAN, Rik JAEKEN, Karen MAEX, Jef ROOS, Daan SCHALCK, Martine TAEYMANS, Guy TEGENBOS, Martine TEMPELS (voorzitter), Fons VAN DYCK, André VAN HAUWERMEIREN, Veronique VAN SPEYBROECK

14. DOELSTELLINGEN • Lange termijn doelstelling • Verhogen van het menselijk kapitaal in het STEM-domein om beter tegemoet te komen aan de behoeften van de kenniseconomie en de arbeidsmarkt • Middellange termijndoelstellingen: • Het percentage in- en uitstromers in STEM-knelpuntrichtingen is in 2014 gestegen t.o.v. 2011, zowel in het HO als in SO; • In 2014: minimaal 1/3 van de leerlingen en studenten die kiezen voor een STEM-richting zijn meisjes, met bijzondere aandacht voor het wegwerken van de extreme genderonevenwichten.

15. De aanpak (2) • Doelgroep • alle onderwijsniveaus: van kleuter, lager, secundair, volwassenen, hoger onderwijs • Leraren • Ouders en publieke opinie • Geïntegreerde aanpak

16. De acht beleidsthema’s • Aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs • Versterken van leraren, opleiders en begeleiders • Verbeteren van het proces van studie- en loopbaankeuze • Meer meisjes in STEM-richtingen en beroepen • Inzetten op excellentie • Aanpassen van het opleidingenaanbod • Aanmoedigen van sectoren, bedrijven en kennisinstellingen • Verhogen van de maatschappelijke waardering van technische beroepen

17. Aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs • Aansluiten bij interesses en waarden van jongeren en volwassenen • Innovatieve didactiek, innovatief lesmateriaal, aangepaste infrastructuur Acties: • Doorlopende leerlijn techniek • Materiaal beschikbaar via Klascement • Samenwerking onderwijs – industrie (RTC) • Verzamelen van good-practice (VLOR) • Delen van STEM-infrastructuur

18. Versterken van leraren, opleiders en begeleiders • Wetenschappen en techniek een duidelijke plaats geven vanaf het kleuteronderwijs • Inquiry based learning invoeren Acties: • STEM-lerarenopleiding • Extra aandacht: leerkrachten basisonderwijs (Techniekcoaches?) • Zij-instromers, voordrachtgevers, …externe experts

19. Verbeteren van het proces ven studie- en loopbaankeuze • Leerlingen doen inzien wat het de keuze voor een studierichting of een beroep inhoudt Acties: • onderwijskiezer: http://www.onderwijskiezer.be/ • Doe-dagen • Media (campagnes, roadies, …)

20. Meer meisjes in STEM-richtingen en -beroepen Meisjes zijn ondervertegenwoordigd in STEM • Enkel in de STEM-richtingen in ASO en KSO houden meisjes en jongens elkaar in evenwicht • In de STEM-richtingen van het TSO en BSO zitten nauwelijks meisjes • Ook in het HO, drie kwart van de studenten in STEM-richtingen HO bestaat uit jongens (behalve in richtingen die op biologie gericht zijn) Focus op rolmodellen + bijkomend onderzoek + incentives voor scholen?

21. Inzetten op excellentie • Toptalenten zijn maatschappelijk belangrijk, ook voor STEM • Getalenteerde jongeren wetenschappelijk onderzoek laten uitvoeren in bedrijven, onderzoeksinstellingen, … • Olympiades (ook Technologie Olympiade)

22. Aanpassen van het opleidingsaanbod • Programmatie: STEM als bijkomende voorwaarde • Vlaamse kwalificatiestructuur • Verhogen van de arbeidsmarktrelevantie van de opleidingen • Flexibiliseren van opleidingen • Rechtstreekse overstap 2de graad ASO (wetenschappen) naar 3de graad TSO STEM ?

23. Aanmoedigen van sectoren, bedrijven en kennisinstellingen • Belangrijke partners in het STEM-actieplan Acties: • sector- en onderwijsconvenanten • Jongeren kennis laten maken met verschillende beroepen • werkplekleren

24. Verhogen van de maatschappelijke waardering • Aansluiting STEM met Nieuw Industrieel Beleid • Werken in de industrie aantrekkelijker maken • Belang van loopbaan- en competentieontwikkeling • Aanboren van prioritaire domeinen (andere aanpak energie, klimaat en zorgen voor duurzaamheid) • Imagocampagnes • Hervorming SO: wegwerken beschotten • Aansluiting STEM bij Ondernemerschapsonderwijs

25. Communicatie, informatie, sensibilisering • Breed maatschappelijk en langdurig opgezet • Alle stakeholders van het actieplan en alle bevolkingsgroepen • Alle beleidsdomeinen • Media en openbare omroep • Algemene ondersteunende mediacampagne op komst vanuit het departement EWI vanuit het beleidsplan wetenschapscommunicatie 2012 – 2014

26. Financiering • Versnippering en beperkte afstemming tegengaan Afspraken tussen alle betrokken beleidsdomeinen over : • Inzetten van middelen vanuit een gezamenlijke visie • De wijze waarop de middelen ingezet worden • Wie welke acties financiert

27. SALK en STEM (1) • Reconversie in de jaren ’80 heeft geleid tot een sterke groei in werkgelegenheid. Staat terug onder druk • Problemen: • Limburgse werkgelegenheid en welvaart onder druk • Beschikbare talent sluit niet aan bij de noden van de markt (structurele werkloosheidsgraad, veel laaggeschoolden, scholingsachterstand, …) • Limburgse economie mist innovatiekracht en ondernemerschap • Limburgse regio is onvoldoende ontsloten • Financiële injectie

28. SALK en STEM (2) • ACTIES • Op korte termijn: • Op lange termijn: inspelen op randvoorwaarden en doelstellingen op het gebied van Scholing en Arbeidsmarkt: • Ongekwalificeerde uitstroom terugdringen: actieplan VSV • Meer Limburgse jongeren motiveren voor een technische opleiding (T2-campus) • Limburgs talent beter opleiden door toonaangevend hoger en universitair onderwijs • Acties inzake opleiding, vorming en arbeidsmarktregulering laten aansluiten bij concrete behoeften van de Limburgse markt

29. STEM en SALK • Ongekwalificeerde uitstroom terugdringen • Preventieve acties: van in lager onderwijs • Versterken van studie- en beroepskeuze • Uitbreiden van stageaanbod • Uitbreiden van werkinlevingsprojecten • Versterken van onderwijskwalificerende en beroepskwalificerende trajecten • School’out – work’s in • Opzetten van duurzaamheidstrajecten ACTIEPLAN VROEGTIJDIG SCHOOLVERLATEN

30. Tot slot Vragen? Voorstellen?