INTERNA 2014 Zatrucia alkoholami

1. INTERNA 2014Zatrucia alkoholami lek. med. Tomasz Kłopotowski

2. Toksykologia alkoholi Alkohole związki organiczne zawierające jedną lub więcej grup hydroksylowych – OH połączonych z atomem węgla w hybrydyzacji sp3

3. Toksykologia alkoholi C1 - C3 ciecze rozpuszczalne w wodzie C4 – C11 ciecze oleiste powyżej C11 ciała stałe

4. Toksykologia alkoholi Alkohol Toksyczność • metylowy CH3–OH 0,8x • etylowy C2H5–OH 1,0x • izopropylowy (CH3)2–CH-OH 2,0x • n-propylowy CH3-(CH2)2-OH 2,5x • izobutylowy (CH3)2-CH-CH2-OH 5,5x • n-butylowy CH3-(CH2)3-OH 16,5x • izoamylowy (CH3)2-CH-(CH2)3-OH 19,2x • n-amylowy CH3-(CH2)4-OH 33,2x

5. Alkohol etylowy – etanol – C2H5- OH

6. Alkohol etylowy - etanol Etanol jest bezbarwną, wodnista cieczą o charakterystycznym zapachu i ostrym, palącym smaku

7. Alkohol etylowy - etanol Zastosowanie • napój spożywczy – używka – za napój alkoholowy uznaje się napój przygotowany do spożycia zawierający powyżej 1,5% etanolu - wyroby spirytusowe – powyżej 35%, - wina – około 11 – 12% - piwa – około 5%; • w syntezie związków chemicznych; • jako rozpuszczalnik farb i lakierów; • jako środek odkażający; • jako odczynnik chemiczny; • w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym.

8. Alkohol etylowy - etanol Kinetyka: • bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego – poprzez błonę śluzową jamy ustnej, żołądka i górnego odcinka przewodu pokarmowego – 50% wchłania się w ciągu 15 minut – większość w ciągu 60 minut od spożycia; • wchłania się poprzez skórę, drogi oddechowe; • szczytowe stężenie we krwi po 1 – 3 godzinach od spożycia

9. Alkohol etylowy - etanol • Metabolizm: 80 – 90% metalizowanego jest w wątrobie z szybkością 100-125mg/kg m.c./godz W przemianach biorą udział: 1a.dehydrogenazy alkoholowe (ADH); 1b. MEOS – mikrosomalnyukład utleniania alkoholu etylowego; 1c. katalaza

10. Alkohol etylowy - etanol etanol aldehyd octowy kwas octowy 2. dehydrogenaza aldehydowa aldehyd octowy kwas octowy 3.utlenianie pozawątrobowe kwas octowy H2O i CO2

11. Alkohol etylowy - etanol Metabolizm: • 2 – 10 % wydalane jest w postaci niezmienionej • kilka procent wydalane jest z powietrzem wydechowym Toksyczność: • W stężonym roztworze działanie miejscowo drażniące • OUN – działanie depresyjne prawdopodobnie przez układGABA-ergiczny • Hipoglikemia wskutek hamowania glukoneogenezy w wątrobie

12. Alkohol etylowy - etanol Dawka toksyczna: 70 – 100 ml (1-1,5ml/kg m.c.) czystego alkoholu Dawka śmiertelna: 5 – 8g / kg m.c. dla dzieci – 3g / kg m.c.

13. Alkohol etylowy - etanol Okresy zatrucia w przebiegu zatrucia etanolem: okres pobudzenia okres senności okres śpiączki

14. Alkohol etylowy - etanol • 0,1‰-0,5‰ – pierwsze zaburzenia zachowania, objawy niespecyficzne; • 0,5‰-1,0‰ – osłabienie ostrości wzroku i adaptacji do ciemności; polepszenie samopoczucia z osłabieniem krytycyzmu; • 1,0‰-1,5‰ – euforia, wydłużenie czasu reakcji – częste wypadki komunikacyjne; zniesienie czynności hamujących kory mózgu; nadmierna pewność siebie; skłonność do awantur i kłótni

15. Alkohol etylowy - etanol • 1,5 ‰-2,0 ‰ – brak krytycyzmu, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej; • 2,0 ‰-2,5 ‰ – stan upojenia ze znacznymi zaburzeniami równowagi; • 2,5 ‰-3,0 ‰ – silne zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, zamroczenie alkoholowe; • 3,0 ‰-3,5 ‰ – ciężkie zatrucie ze śpiączką, zaburzeniami krążeniowo – oddechowymi, drgawkami; • stężenia powyżej 3,5 ‰ uznawane są za śmiertelne

16. Alkohol etylowy - etanol Badania dodatkowe: • etanol we krwi, • gazometria (niewydolność oddechowa ?), • glikemia, • diastazy, • próby wątrobowe i nerkowe, • morfologia.

17. Alkohol etylowy - etanol etanol endogenny – do 0,05‰ we krwi stan po użyciu alkoholu – 0,2 ‰ do 0,5 ‰ we krwi - 0,1 do 0,25g/dm3w powietrzu stan nietrzeźwości – powyżej 0,5 ‰ - powyżej 0,25g/dm3w powietrzu

18. Alkohol etylowy - etanol Leczenie: • zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych; • płukanie żołądka do 1 godziny od zatrucia (przy spożyciu dawki niebezpiecznej); • postępowanie zgodnie z zasadami intensywnej terapii; • diureza osmotyczna w oparciu o hipertoniczne roztwory glukozy; • wyrównywanie zaburzeń gospodarki kwasowo – zasadowej;

19. Alkohol etylowy - etanol Leczenie: • Nalokson – Narcan; • HD – przy stężeniach powyżej 5‰ + stan chorego; • W okresie pobudzenia psychoruchowego – leki sedatywne; • W razie wystąpienia objawów abstynenckich z majaczeniem drżennym – Heminevrin, witaminy z grupy B1, B2, B6, PP.

20. Alkohol metylowy – metanol spirytus drzewny – karbinol – CH3-OH

21. Alkohol metylowy Postać: bezbarwna, łatwopalna ciecz o zapachu etanolu Zastosowanie: • środek zapobiegający zamarzaniu; • rozpuszczalnik farb, lakierów, politury; • donor grup metylowych – CH3; • środek w płynach do szyb; • dodatek do benzyny

22. Alkohol metylowy Kinetyka: bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, oraz przez skórę i drogi oddechowe. szczytowe stężenie we krwi osiąga po 30 – 60 minutach

23. Alkohol metylowy Metabolizm: metabolizuje się kilkukrotnie wolniej od etanolu w wątrobie metanol aldehyd mrówkowy 1a. dehydrogenazy alkoholowe – ADH, 1b. układ MEOS – MicrosomalAlcoholOxidizing System 1c. katalaza

24. Alkohol metylowy aldehyd mrówkowy kwas mrówkowy 2a. dehydrogenazy alkoholowe – ADH, 2b. oksydaza aldehydowa, 2c. katalaza, 2d. peroksydaza 2e. dehydrogenaza mrówczanowa

25. Alkohol metylowy CO2 + H2O kwas mrówkowy mrówczany Głównym czynnikiem toksycznym są: kwas mrówkowy i mrówczany

26. Alkohol metylowy Metabolizm: • 3 – 5 % wydalany jest w postaci niezmienionej; • 12% - wydalane jest z powietrzem wydechowym • T1/2 – 14 – 20 godzin – w ciężkim zatruciu do 30 godzin • Podawanie alkoholu wydłuża T1/2 do 36 godzin, • HD skraca T1/2 do kilku godzin

27. Alkohol metylowy Toksyczność: • działanie miejscowo drażniące, • OUN – działanie depresyjne, • możliwość OZT, • nieodwracalne uszkodzenie nerwów wzrokowych – aldehyd mrówkowy, • ciężka kwasica metaboliczna – kwas mrówkowy, mleczany powstałe w wyniku beztlenowej glikolizy.

28. Alkohol metylowy Dawka śmiertelna: 30 – 150ml Trwała ślepota: 10ml Objawy zatrucia pojawiają się w czasie od kilkudziesięciu minut do kilkudziesięciu godzin Jednoczesne spożycie etanolu zmniejsza toksyczność metanolu

29. Alkohol metylowy Fazy zatrucia metanolem: faza narkotyczna faza kwasicza faza uszkodzeń narządowych

30. Alkohol metylowy Objawy zatrucia metanolem: • początkowo podobne do objawów upojenia alkoholowego, dodatkowo – nudności, wymioty, bóle brzucha; • bóle głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy, śpiączka; • kwasica metaboliczna; • objawy pozapiramidowe; • drgawki, zaburzenia oddychania, hipotonia, tachykardia; • cechy uszkodzenia wątroby i nerek, mioglobinuria, oliguria, anuria, • ślepota – uszkodzenie nerwów wzrokowych, może pozostać jedynie poczucie światła.

31. Alkohol metylowy ciężkość stanu klinicznego zależy od stopnia kwasicy metabolicznej

32. Alkohol metylowy Badania: Stężenie metanolu we krwi: • dopuszczalne – do 20mg/dl (0,2‰); • toksyczne – powyżej 50mg/dl (0,5‰) • śmiertelne - powyżej 150mg/dl (1,5‰)

33. Alkohol metylowy W przebiegu zatrucia metanolem konieczne monitorowanie: • stężenia metanolu, • gospodarki kwasowo-zasadowej, • gospodarki wodno-elektrolitowej – diureza, • EKG, • poziomu diastaz, • prób wątrobowo – nerkowych, • morfologii i układu krzepnięcia, • badania dna oczu (!)

34. Alkohol metylowy Głównym celem leczenia jest: usunięcie alkoholu metylowego i jego metabolitów, zapobiegnięcie zwiększania i zwalczania powstałej kwasicy metabolicznej

35. Alkohol metylowy Leczenie: • płukanie żołądka – wartość ograniczona – do 30 minut • postępowanie objawowe zgodnie z zasadami intensywnej terapii: - tlenoterapia, intubacja, oddech zastępczy, - nawadnianie dożylne – glukoza, elektrolity, płyny osmotycznie czynne, aminy presyjne, - zapobieganie i wyrównywanie kwasicy metabolicznej - leczenie drgawek - podawanie etanolu - HD

36. Alkohol metylowy Wyrównywanie kwasicy metabolicznej wzór Astrupa: ilość 8,4% NaHCO3 – BE x ciężar ciała x 1/3

37. Alkohol metylowy Odtrutki w zatruciu metanolem: • etanol podawany dożylnie lub doustnie, • 4 – metylpirazol (4-MP) – Fomepizol – blokuje ADH 15mg/kg m.c we wlewie i.v., a następnie 10mg/kg m.c. czterokrotnie co 12 godzin

38. Alkohol metylowy Podawanie etanolu – stężenie etanolu powinno wynosić: 1,0‰ – 1,5 ‰ - dożylnie (10% roztwór): 7,6 – 10 ml/kg m.c. w ciągu 30 minut a następnie; • u alkoholika – 1,95 ml/kg m.c./godzinę, • u niepijącego – 0,83 ml/kg m.c./godzinę - doustnie (40% roztwór): 1,5 – 2,0 ml/kg m.c. w ciągu 30 minut a następnie • u alkoholika 0,41 ml/kg m.c./godzinę, • U niepijącego – 0,29 mg/kg m.c./godzinę

39. Alkohol metylowy Wskazania do HD: • stężenie metanolu we krwi powyżej 50mg/dl tj. >0,5‰, • kwasica metaboliczna ze stężeniem wodorowęglanów poniżej 12 mmol/l, • trudna do wyrównania kwasica metaboliczna, • uszkodzenie nerwów wzrokowych

40. Alkohol metylowy Rokowanie w zatruciu metanolem zależy od: • ilości wypitego metanolu, • czasu od chwili zatrucia do rozpoczęcia leczenia, • stopnia kwasicy metabolicznej i czasu jej trwania, • intensywności i możliwości terapeutycznych

41. Glikol etylenowy C2H4 – (OH)2

42. Glikol etylenowy najprostszy alkohol polihydroksylowy – diol najbardziej toksyczny z alkoholi dwuwodorotlenowych Postać: bezbarwna ciecz, przypominająca syrop, o zapachu alkoholu i słodkawym smaku

43. Glikol etylenowy Zastosowanie: • rozpuszczalnik, • składnik płynów do chłodnic i systemów chłodniczych, • składnik płynów hydraulicznych (m.in. płynów hamulcowych), • dostępny w roztworach 95%

44. Glikol etylenowy Kinetyka: bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego Metabolizm: metabolizowany w wątrobie z udziałem dehydrogenazy alkoholowej glikol etylenowy aldehyd glikolowy

45. Glikol etylenowy aldehyd glikolowy kwas glikolowy kwas glioksalowy kwas szczawiowy

46. Glikol etylenowy Głównymi czynnikami toksycznymi są: • kwas glikolowy • kwas glioksalowy • kwas szczawiowy 22% wydalane jest z moczem w postaci niezmienionej T1/2 – 3 godziny - podanie etanolu wydłuża T1/2 do 17 godzin - podanie 4-metylpyrazolu wydłuża T1/2 do 14 godzin

47. Glikol etylenowy Toksyczność: • OUN – działanie depresyjne • ciężka kwasica metaboliczna bezpośredni efekt cytotoksyczny • uszkodzenie nerek • wytrącanie się kryształów szczawianu wapnia w kanalikach nerkowych • hipokalcemia

48. Glikol etylenowy dawka toksyczna: 30 – 50 ml dawka śmiertelna: około 100 ml – 1,4 ml/kg m.c.

49. Glikol etylenowy Fazy zatrucia glikolem etylenowym: 1. 30 min – 12 godz. od zatrucia • narkotyczne działanie na OUN, • rozpoczyna się i szybko narasta kwasica metaboliczna 2. - objawy niewydolności układu oddechowego i krążenia - narastanie objawów ze strony OUN – obrzęk mózgu, obrzęk siatkówki, napady padaczkowe, 3. – narastanie niewydolności nerek, - toksyczne uszkodzenie wątroby, - hemoliza wewnątrznaczyniowa, - zaburzenia hematologiczne + zespół DIC

50. Glikol etylenowy Badania: - stężenie glikolu etylenowego we krwi i w moczu stężenie bardzo toksyczne we krwi - powyżej 50mg/dl • gazometria (!!!), • elektrolity – Na+, Cl-, Ca++, • glikemia, • kreatynina, mocznik, • próby wątrobowe, • morfologia, stopień hemolizy, • układ krzepnięcia • BOM