Samenwerkend leren en ICT Prof. dr. Gellof Kanselaar Universiteit Utrecht

1. Samenwerkend lerenenICTProf. dr.Gellof KanselaarUniversiteit Utrecht Kanselaar

2. OnderwijzenLeren Een analogie Kanselaar

3. Leren is een inter - actief proces Kanselaar

4. Wat is leren ? • Leren is kennis delen: • Educatie is communicatie • Leren is samen kennis construeren: • Leren is co-constructie van kennis • Leren door onderhandelen over betekenissen van verschijnselen Kanselaar

5. Gallileï Onderhandelen over betekenissen: overtuigen Het gaat om de verklaring van de verschijnselen Kanselaar

6. Overstap 1 Van sociale dimensie in leren naar samenwerkend leren ? Kanselaar

7. Scenario studie (1) • Hoe ziet het onderwijs in 2010 er uit door de mogelijkheden die ICT biedt? • 140 personen hebben een op het Web aangeboden enquête ingevuld • Ruim 60% van de personen werkt in het onderwijs (docent, ICT-coördinator, management) en 35% werkt voor het onderwijs (begeleider, ontwikkelaar, uitgever, ICT-ondersteunende organisaties). Redelijke tot goede ICT-experts. • De meningen zijn vooral gevraagd met het basis- en voortgezet onderwijs in gedachten. Kanselaar

8. Scenario studie (2) Vijf didactische concepten (scenario’s): • overdrachtsconcept (traditioneel frontaal onderwijs); • zelfstandig leren concept (individueel); • ervarend leren concept (“learning by doing”); • samenwerkend leren concept; • onderhandelingsconcept (leren als “negotiation of meaning”) Galileï Kanselaar

9. Wenselijkheid en waarschijnlijkheid van didactische concepten in 2010 Kanselaar

10. ELO Volgens respondenten in Scenario-studie: Het gebruik van een elektronische leeromgeving (elo) komt in de toekomst (2010) vooral voor in het vmbo (53% resp.) en havo-vwo (43% resp.) ten opzichte van het primair onderwijs (14% resp.). Kanselaar

11. Overstap 2 Van samenwerkend leren naar samen leren in elektronische leeromgeving (elo) Kanselaar

12. Didactische vierhoek (Boek Com-puter) CMC (F2F) Kanselaar

13. Kenmerken van samenwerken Kenmerkend voor samenwerkingssituaties is dat: • De partners hebben een gemeenschappelijk belang : een overeenkomstig doel of product • Verschil met individuele en competitieve taaksituaties: de belangen zijn tegengesteld aan elkaar. Jouw succes in de afronding van de taak betekent verlies voor de ander. • Samenwerken loont bij positieve onderlinge afhankelijkheid. Kanselaar

14. Effecten Verschil face-to-face versus elektronische samenwerking: • Het proces van samenwerken binnen een elo kan opgeslagen worden • Monitoring van het samenwerkingsproces door de docent • Reflectie van leerlingen door de opgeslagen activiteiten. • Dit kan bedreigend zijn maar in een veilige leersituatie ook stimulerend. • Uit onderzoeken blijkt dat samenwerkend leren in een elektronische leeromgevingen vaak effectiever is dan individueel leren en houding t.o.v. medeleerlingen en vakinhoud positiever is. Kanselaar

15. Individuele leerweg of samen ? Traditionele courseware alleen Elektronische leeromgeving samen Kanselaar

16. Een voorbeeld uit eigen onderzoek Als elo het programma VCRI = Virtual Collaboative Research Institute Leeromgeving voor projectonderwijs Kanselaar

17. Didactische uitgangspunten • Individueel en gedeeld gebruik van resources (informatiebronnen, communicatiemedia & tools) • Langdurige & planmatige taakuitvoering • Synchrone en asynchrone communicatie • Begeleidende rol van de docent • Participatie op individueel, team en klas niveau Kanselaar

18. VCRI: communicatiemedia • Chat (synchroon & asynchroon), • Chat-history • Team forum & publiek (klas) forum • Sharing van tools: locking & unlocking • Copy and paste uit bronnen • Docent: Coach environment Kanselaar

19. Lessons 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 School Introduction Assignment 1 Assignment 2 Essay Planner Logbook Reflection Home Interview Praktische opdracht Geschiedenis: Sterke vrouwen in de Oudheid • Opdracht 1: Informatie verzamelen mbt sterke vrouw • Opdracht 2: Argumenteren: Waarom juist zij? • Interview een sterke vrouw van nu. • Schrijf gezamenlijk een essay over een sterke vrouw in de Oudheid. Zouden we haar nu nog een sterke vrouw noemen? Kanselaar

20. Tele-samenwerken in eigen groep Persoonlijke, eigen werkomgeving Kanselaar

21. Cowriter Kanselaar

22. Bronnen en Selector Kanselaar

23. Diagrammer Kanselaar

24. Group Forum Kanselaar

25. Planner Kanselaar

26. Reflector Kanselaar

27. Coach, Teamoverzicht Kanselaar

28. Coaching per leerling Kanselaar

29. VCRI Evaluatie leerlingen • Taakuitvoering en samenwerken met behulp van VCRI: • 70% vond het leuk tot heel leuk; • 16% vervelend tot heel vervelend (face-to-face: 33%) • Ongeveer 10 uur op school en 5 uur thuis • Enthousiast over Chat, Co-Writer & Diagram • Positief over Planner, Logbook & Reflector • In meta-conditie met meer tools leerlingen positiever • Meer symmetrie in samenwerking betere interactie en resultaat • Docenten beoordeelden producten uit meta-conditie ook hoger • ± over begeleiding door docent via team-forum Kanselaar

30. Evaluatie docenten • over het geheel genomen zeer tevreden over verloop van het experiment • leerlingen hebben zelfstandig en gemotiveerd gewerkt • randvoorwaarden soms een belemmering voor werken met het programma (docent geen eigen PC) • zien veel mogelijkheden voor het gebruik van het programma in aansluiting van hun reguliere onderwijs Kanselaar

31. Hoe kunnen de veranderingen in het gedrag van de jeugd in de jaren vijftig en zestig verklaard worden? Waren de jaren zestig revolutionair als je kijkt naar veranderingen in het gedrag van de jeugd? Taakontwerp is belangrijkVoorbeeld: vraagstelling:verklarend versus evaluerend Kanselaar

32. Protocol 1 Paula Maar wat is onze mening? 2 Wendy Wat is jouw mening om te beginnen? 3 Paula De jaren ’60 waren wel revolutionair. 4 Wendy Waarom? 5 Paula Omdat de gevolgen nu nog steeds te merken zijn. 6 Wendy Oké, dat is waar. 7 Paula Maar het begon al in de jaren ’50. 8 Wendy Dat klopt ook wel, maar dat heeft weinig te maken met de revolutionairheid,dus de zestiger jaren waren wel revolutionair!? 9 Paula Als jij dat ook vind. 10 Wendy Ja, dat vind ik ook hoor. 11 Paula Oké. 12 Wendy Welke argumenten vóór gaan we gebruiken? 13 Paula Dat jongeren een groep werden, en dat ze een eigen mening hadden. 14 Wendy De ontzuiling zette zich sterk voort. 15 Paula Ja, en de consumptiemaatschappij ontstond. 16 Wendy Men begon soepeler te denken over seks, wat voor de jongeren een grote vrijheid betekende. 17 Paula Ja, de jongeren hadden sowieso meer vrijheid door financiële onafhankelijkheid. Daardoor konden ze eerder het huis uit, en waren ze onafhankelijke van hun ouders. 18 Wendy Precies. 19 Paula Oké. Kanselaar

33. verklarend vs evaluerend Kanselaar

34. Laptops, draadloos Kanselaar

35. Verklaringen voor CSCL-effecten • Motivatie • Sociale cohesie (pos. afh.) • Ontwikkelings perspectief (Vyg., Piaget) • Cognitieve elaboratie • Expliciteren van gedachten • Reflectie Kanselaar

36. Dank U! Vragen? ? Van leren Naar samen leren Naar leren in elo Kanselaar

37. www.whizzer.nlelektronische leeromgeving Kanselaar

38. whizzer5 Kanselaar

39. Didactiek en programma Het gebruik van ICT is niet neutraal t.a.v. onderwijsvorm en leerdoelen: • Programma's voor ‘drill and practice’ realiseren ander onderwijs dan software voor 'communities of learning' • Klassikale onderwijsconcept staat verdere integratie van ICT in de weg (geldt sterker voor vo dan po) • Leraren zijn dikwijls niet bekend met de onderwijskundige kenmerken van de beschikbare programmatuur Kanselaar