PRZECIWCIA Ł A ANTYFOSFOLIPIDOW E U CHORYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAW Ó W

1. Magdalena Dryglewska, Radosław Jeleniewicz, Maria Majdan Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej Uniwersytet Medyczny w Lublinie PRZECIWCIAŁA ANTYFOSFOLIPIDOWEU CHORYCH NA REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

2. Uwarunkowania prowadzonych badań Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS):przewlekła, układowa choroba tkanki łącznej, o podłożu immunologicznym i nieznanej etiologii, z nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, zmianami pozastawowymi i objawami układowymi, prowadząca do niepełnosprawności, inwalidztwa oraz przedwczesnej śmierci

3. Uwarunkowania prowadzonych badań W związku z autoimmunizacyjnym podłożem choroby u chorych na RZS stwierdza się obecność różnego typu autoprzeciwciał. Częste i najbardziej charakterystyczne dla RZS są przeciwciała „markerowe”, m. in.: czynnik reumatoidalny (RF IgM) p-ciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-CCP) p-ciała przeciwko wimentynie (anty-Sa) p-ciała antykeratynowe (AKA) p-ciała antyfilagrynowe (AFA) czynnik okołojądrowy (APF) p-ciała przeciwko kolagenowi typu II (CII) p-ciała przeciw białku wiążącemu immunoglobuliny (anty-BiP) p-ciała anty-GPI p-ciała anty-RA 33

4. Uwarunkowania prowadzonych badań Wśród przeciwciał występujacych u chorych na RZS istotną rolę przypisuje się przeciwciałom antyfosfolipidowym (aPL) Ich znaczenie kliniczne nadal jest przedmiotem badań – możliwy związek z wystąpieniem powikłań zakrzepowych i innych objawów pozastawowych aPLu pacjentów chorych na RZS: 4 – 49% przeciwciała antykardiolipinowe (aCL)- IgG: 11-21%, IgM: 1-4,4% przeciwciała anty-ß2-glikoproteinie I (a-ß2 GPI): 4 - 21% zależne od ß2 GPI przeciwciała aCL: 17% przeciwciała typuLAC: 3,8%

5. Cel pracy Celem pracy była ocena częstości występowania wybranych przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL) u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz związek ich obecności z wybranymi markerami aktywności choroby

6. Grupa badana Badanie przeprowadzonow grupie 100chorych na RZS leczonych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej UM w Lublinie w latach 2005-2007 83 kobiety i 17 mężczyzn wiek: 54,0 ± 12,1 lat (zakres 20 - 90) czas trwania choroby: 11,3 ± 7,0 lat (zakres 1 - 35) DAS 28: 5,9 ± 1,1 (zakres 3,2-8,2)

7. Grupa badana Badania serologiczne: a-CCP: 88% chorych RFIgM: 58% chorych ANA: 43% chorych Epizody zakrzepicy żylnej w wywiadzie: 4 chorych Samoistne poronienia w wywiadzie: 2 chorych Pełnoobjawowy zespół antyfosfolipidowy (ZAF): 1 chory

8. Metody Przeciwciała antykardiolipinowei anty-β2-glikoproteinie I (w klasie IgM i IgG) były oznaczane w surowicy krwi chorych przy użyciu komercyjnych zestawów do oznaczeń metodą ELISA firmy Euroimmun oraz Hycor Biomedica Antykoagulant toczniowy oznaczany był w osoczu cytrynianowym metodą koagulometryczną Za wynik pozytywny przyjęto dla przeciwciał (IgM i IgG): antykardiolipinowych: 15 MPL lub GPL U/ml anty-β2-glikoproteinie I: 20 RU/ml

9. Wyniki Częstość występowania przeciwciał antyfosfolipidowych w grupie 100 chorych na RZS IgM IgM IgG IgG

10. Liczba pacjentów w grupie RZS n=100 w mianie wysokim > 80 IU/ml w mianie średnim 40 - 80 IU/ml w mianie niskim 15-39 IU/ml aCL 22 (22%) aCL IgM 12 (12%) 0 3 (3%) 9 (9%) aCL IgG 12 (12%) 0 1 (1%) 11 (11%) Liczba pacjentów w grupie RZS n=100 w mianie wysokim > 90 RU/ml w mianie średnim 40 - 89RU/ml w mianie niskim 20 – 39 RU/ml a-β2 GPI 12 (12%) a-β2 GPI IgM 12 (12%) 0 4 (4%) 8 (8%) a-β2 GPI IgG 0 0 0 0

11. Wyniki Liczba pacjentów z obecnymi przeciwciałami aCL + a-β2 GPI + LAC 1 Obecne dwa z trzech przeciwciał aCL + a-β2 GPI aCL + LAC a-β2 GPI + LAC 6 6 - - Co najmniej jedno przeciwciało aCL a-β2 GPI LAC 27 22 12 1

12. Wyniki Nie stwierdzono zależności pomiędzy obecnością różnych typów aPL a: wiekiem chorych czasem trwania choroby obecnością przeciwciał ANA Nie stwierdzono zależności pomiędzy obecnością aPL a klinicznymi objawami ZAF

13. p=0,8221

14. p=0,11937

15. p=0,8831

16. p=0,8027

17. Wyniki Wartość p<0,05 Wartość współczynnika Fi Yula aCL & a-CCP p=0,00078 Fi Yula = 0,43725 a- β2 GPI IgM & a-CCP p=0,01588 Fi Yula = - 0,3139 • Stwierdzono istotną statystyczniedodatnią zależność pomiędzy obecnością a-CCPa obecnością aCl (p=0,00078; Fi Yula =0,43725) • Występowała również istotna statystycznie ujemna zależność między obecnością a-CCPa obecnością a-β2 GPI klasie IgM (p=0,01588; Fi Yula =-0,3139)

18. Wnioski • Istotnie podwyższone miana przeciwciał antyfosfolipidowych stwierdza się u ponad ¼ chorych na reumatoidalne zapalenie stawów • Obserwuje się istotne zależności pomiędzy występowaniem markerowychprzeciwciał antyfosfolipidowych a obecnością przeciwciałprzeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi • Brak jest istotnych zależności między aktywnością reumatoidalnego zapalenia stawów a występowaniem przeciwciał antyfosfolipidowych