Langtíma hagvaxtarferill í litlu opnu hagkerfi með veiðigeira

1. Langtíma hagvaxtarferill í litlu opnu hagkerfi með veiðigeira 21. október 2004 Lúðvík Elíasson Hagfræðingur á rannsóknardeild Hagfræðisviðs Seðlabanka Íslands

2. Innri vöxtur og endurnýjanleg auðlind • Efri mörk á stærð náttúruauðlindar • Oft farið framhjá því með því að tala um gæði umhverfisins (e. environmental quality) • Eiginvöxtur auðlindar háður stofnstærð • Auðlindin ekki skilyrði fyrir hagvöxt • Framleiðsla möguleg án sóknar • Ráðstöfun framleiðsluþátta milli geira ræðst í líkaninu

3. Þrjú einföld líkön • A. • Vinnuafl eini framleiðsluþátturinn í auðlindargeiranum • Auðlindin í einkaeign • Jafnvægi vel skilgreint • Hægt að nota til að skoða viðbrögð við skellum • B. • Frjáls og óheftur aðgangur að auðlindinni • Ríkið nauðsynlegt til að ná fram jafnvægi • C. • Fjármunir eini framleiðsluþátturinn • Hægt að nota til að rannsaka langtímaþróun jafnvægis

4. Líkan A • Tveir geirar • Y • AK tækni • Fer í neyslu eða fjárfestingu • X • Afli • Fer í útflutning • Skipt fyrir neysluvöru • Vinnuafl er eini framleiðsluþátturinn

5. Auðlindargeiri • Framleiðslufall (aflafall) • Eiginvöxtur • Vöxtur stofnsins • Ráðstöfun afurðar • Jafnstöðulausn

6. Vaxtargeiri • Framleiðslufall • Heildarframleiðsla • Fjármunasöfnun • Vinnuafl skiptist milli geiranna: • 1 = LX+ LY

7. Hámörkunarvandamál • Representative agent • Hámarkar núvirt notagildi að gefnum skorðum • Y framleidd og notuð heima • X (fiskur) er seldur úr landi í skiptum fyrir neysluvöru CZ

8. Fyrstu gráðu skilyrði

9. Jafnvægi í hagkerfinu • Framleiðsla Y, neysla hennar CY, og fjármunir Kvaxa á sama hraða í jafnvægi • Auðlindargeirinn vex ekki í jafnvægi

10. Jafnvægislausn

11. Minni þolinmæði (hærra r)

12. Samband auðlindarstofns og hagvaxtar • Því stærri sem auðlindin er, því minni er jafnvægisvöxturinn • Meira vinnuafl í auðlindargeira, minna í vaxtargeira • Auðlindin skapar hlutfallslega yfirburði • Leiðir til viðskipta • Eykur fjölbreytni í neyslu • Kostnaðurinn við það er lægra vaxtarstig

13. Samantekt • Jafnvægi þar sem hagkerfið vex og auðlindargeirinn er í jafnvægi er til ef • skiptateygni milli tímabila er ekki of lág • eðlislægur vöxtur auðlindarstofnsins er nægjanlega mikill • Líkanið má nota til að greina áhrif auðlindaskella • til langs tíma með því að líta á jafnvægislausnir LY, c, S • til skemmri tíma með því að líta á línulega nálgun hreyfijafna kringum jafnvægið • Breytingar í afurðaverði hafa aðeins áhrif á neyslu innfluttrar vöru • Breytingar í stofnstærð hafa tímabundin áhrif • Breytingar í framleiðni hafa áhrif á jafnvægislausnina

14. Líkan B • Hvað með frjálsan aðgang? • Ef aðgangur er frjáls þá er m = 0 • Ekkert tillit er tekið til þróunar auðlindarstofnsins

15. Jafnvægislausn með frjálsan aðgang • Jafnvægi þar sem • Vaxtargeiri fylgir jafnvægum vaxtarferli (e. balanced growth path) • Auðlindargeiri erí jafnstöðu (e. steady state) • Ekkert tillit tekið til auðlindarstofns, cLXog vaxtarhraði hagkerfisins eru alltaf í jafnvægisstöðu • Auðlindarstofninn stefnir annað hvort í jafnvægi eða hann hverfur (fer eftir jafnvægisgildi LX) • Ríkið getur haft áhrif á jafnvægið, og hvort það næst

16. Áhrif stjórntækja á jafnvægi

17. Jafnvægi með frjálsan aðgang • Þrenns konar óhagkvæmni • Of mikið vinnuafl í auðlindargeira • Of lítið vinnuafl í vaxtargeira • Of stór auðlind • Jafnvægisstofn sem er minni en SMSY er óstöðugur • Ef jafnvægi myndast er stofninn því stærri en SMSY

18. Hagkvæmasta jafnvægi • Stofninnn er minni en SMSY • Afli í jafnvægi er minni en við frjálsan aðgang • Þarf að draga úr framleiðni vinnuafls í auðlindargeira með innflutningstolli eða veiðigjaldi • Fyrst þarf að auka veiði tímabundið • Fyrst þarf því að auka tekjuskatt, síðan afnema hann eða lækka og setja á toll eða veiðigjald

19. Samantekt • Frjáls aðgangur • Viðbótar óhagkvæmni • Ólíklegra að jafnvægi myndist • Ef jafnægi næst þá er kerfið alltaf í jafnvægi • Ríkið getur neytt fram hagkvæmustu lausn • Til þess þarf tveggja þrepa hagstjórn

20. Líkan C • Fjármunir í aflafalli • Framleiðslufall endanlegrar vöru • Fjárfesting • Notagildi

21. Fyrstu gráðu skilyrði