Zdalne nauczanie

1. Zdalne nauczanie wczoraj... ..dziś... ...i jutro

2. Początki wirtualnej komunikacji naukowej i edukacyjnej Idea zdalnego nauczania powstała wraz z upowszechnianiem form komunikacji elektronicznej między ośrodkami naukowo-badawczymi i akademickimi. Było to bezpośrednio związane z procesem komputeryzacji praktycznie wszystkich dziedzin nauki na wszystkich kierunkach edukacji na poziomie akademickim. Pierwsze próby takich projektów podejmowane były na przełomie lat 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku.

3. Pierwsze kroki... ...były bardziej formą nieśmiałej rozrywki intelektualnej niż współpracą w realizacji badań naukowych, lub inicjatyw konsultacyjno-szkoleniowych. Jednak bardzo szybko zaczęto wykorzystywać narzędzia komunikacji elektronicznej do realizowania wspólnych projektów badawczych, wirtualnych spotkań dyskusyjnych oraz wymiany doświadczeń.

4. Zanim pojawiły się strony WWW... Instytut Weizmanna i projekty MOO Pod koniec lat 80-tych globalna sieć komputerowa opierała się na stosunkowo skromnych możliwościach komunikacji tekstowej (telnet) jaką zapewniały takie protokoły, jak Gopher lub Veronica. Istotną rolę w rozwoju pierwszych form nauczania na odległość odegrał Instytut Weizmanna (Izrael), który stworzył bardzo rozbudowany wirtualny serwis badawczo-szkoleniowy z różnych dziedzin tematycznych, o ogólnej nazwie MOO. Jednym z nich był projekt obejmujący nauki biologiczne, znany pod nazwą BioMOO

5. Wygląd strony tytułowej (wejściowej) do projektu BioMOO poprzez protokół Gopher

6. BioMOO okazał się doskonałym miejscem wirtualnych spotkań, nawiązywania kontaktów i współpracy, dla badaczy reprezentujących takie dziedziny biologii jak: botanika, zoologia, ekologia, systematyka, biologia molekularna, biochemia, mikrobiologia i wiele innych. Ogromna popularność projektu doprowadziła do błyskawicznego powstania rozbudowanego wirtualnego kampusu akademickiego.

7. Mapa wirtualnego BioCentrum BioMOO (fragment)

8. Zadania serwisu BioMOO W swojej pierwszej wersji projekt BioMOO miał spełniać dość skromny zakres zadań: - umożliwianie wysyłania i pozostawiania wiadomości przez użytkowników - gromadzenie materiałów archiwalnych z ważniejszych wirtualnych spotkań wirtualnych, jakie odbywały się w ramach tego projektu.

9. Zadania serwisu BioMOO - Zakładanie i prowadzenie klubów użytkowników oraz autorów prac publikowanych w konkretnych czasopismach naukowych. - Organizowanie i prowadzenie seminariów naukowych, sesji posterowych, a nawet całych konferencji naukowych. - Spotkania z naukowcami z całego świata, reprezentującymi szeroką różnorodność specjalności. - Utworzenie centrum zasobów ogólnodostępnej informacji naukowej. - Zgromadzenie narzędzi do sporządzania elektronicznej wersji prezentacji, pokazów i materiałów szkoleniowych. - Dostarczanie bogatego asortymentu materiałów do przygotowania i realizacji zunifikowanego procesu nauczania, dla nauczycieli i słuchaczy zlokalizowanych w różnych częściach świata. - Spotkania z doświadczonymi programistami zajmującymi się tworzeniem narzędzi do prwadzenia wirtualnych kursów szkoleniowych, warsztatów i konferencji - Rozwój automatycznego systemu archiwizacji wirtualnych spotkań i konferencji - Umożliwienie kontynuacji dyskusji pokonferencyjnych dla osób zainteresowanych w czasie rzeczywistym, w specjalnie generowanych do tego celu "meeting rooms". - Udostępnienie posiadanych materiałów i zasobów dla innych systemów sieciowych (poza projektami MOO) w celu popularyzacji zdobytych osiągnięć i globalnego upublicznienia zgromadzonych archiwów.

10. Virtual School of Natural Sciences BioComputing Division, lato 1995 i 1996

11. Virtual School of Natural Sciences BioComputing Division, lato 1995 i 1996

12. Fragment zapisu wirtualnego spotkania seminaryjnego BioMOO

13. BioMOO i rozwój Internetu Okres największego rozwoju projektu BioMOO przypada na pierwszą połowę lat 90-tych ubiegłego stulecia. Wtedy zaczęły się pojawiać liczne projekty zdalnego nauczania, przewyższające możliwościami i wartością merytoryczną ten oryginalny projekt. Narzędzia, na których opierał się projekt BioMOO były przestarzałe i nowe możliwości prezentacji multimedialnej nie zawsze były możliwe do wykorzystania. W pierwszych latach obecnego stulecia projekt BioMOO został zamknięty i ustąpił miejsca nowym projektom zdalnego nauczania. BioMOO w wersji WWW. Widok strony anonimowego logowania się do jednej z sesji BioMOO

14. W pierwszych latach drugiej połowy lat 90-tych pracownicy z Birkbeck College Uniwersytetu Londyńskiego zorganizowali pierwszy regularny dwusemestralny kurs internetowy "The Principles of Protein Structure" Kurs kończył się sprawdzianem egzaminacyjnym i wykonaniem pracy zaliczeniowej na jeden z podanych tematów. Na podstawie pozytywnie ocenionej pracy oraz zdanego egzaminu końcowego przyznawano dyplom równoznaczny stopniowi B.Sc. (Bachelor of Science)

15. Strona tytułowa internetowego kursu "The Principles of Protein Structure" z roku 1997

16. Internetowy kurs "The Principles of Protein Structure" otrzymał bardzo wysokie recenzje. Poziom merytoryczny był imponujący, koszty zarówno studiowania jak i organizowania kursu były niewspółmiernie niskie w porównaniu z konwencjonalnym systemem edukacji.

17. Materiał kursu "The Principles of Protein Structure" z roku 1997

18. Inicjatywa zdalnej edukacji przez Internet umożliwiła stosowanie szeregu opcji niemożliwych do zrealizowania w klasycznej formie nauczania, jak np. wirtualne spotkania seminaryjne w czasie rzeczywistym z udziałem wybitnych naukowców z najlepszych ośrodków naukowych na świecie, laureatów Nagrody Nobla i in. Koszt opracowania i przeprowadzenia kursu był taki sam niezależnie od liczby uczestników korzystających z niego.

19. Istotną przewagą formy zdalnej nauczania była możliwość obsługi wielu tysięcy studentów z wielu krajów jednocześnie. Taki zasięg liczbowy słuchaczy nigdy wcześniej nie był możliwy na największej nawet uczelni.

20. Kolejną istotną zaletą kursu internetowego była bieżąca aktualizacja przekazywanych wiadomości, co było szczególnie cenne w młodych, intensywnie rozwijających się dziedzinach nauki.

21. W trzecim roku realizacji projektu zdalnego nauczania Birkbeck College Uniwersytetu Londyńskiego, opracował i udostępnił kolejny kurs przedmiotowy - z zakresu krystalografii. Ukończenie dwóch zaawansowanych kursów dwusemestralnych i pomyślne zdanie egzaminu końcowego honorowane było przyznaniem stopnia Master of Science (M.Sc) tej uczelni. Jest to tytuł równoznaczny z tytułem jaki uzyskują absolwenci tej uczelni realizujący program studiów w sposób konwencjonalny.

22. Obecnie Birkbeck College Uniwersytetu Londyńskiego posiada w swojej ofercie 12 kursów przedmiotowych na poziomie podstawowym (undergraduate) oraz 6 kursów zaawansowanych (postgraduate)

23. Rozwój sieciowej infrastruktury jak np. centra superkomputerowe o bardzo dużych mocach obliczeniowych, lub komputerowe sieci rozproszone, wydajne techniki audiowizualne (wykorzystywane np. przez Akademicką Telewizję Naukową, ATVN) sprzyjają dalszemu intensywnemu rozwojowi metod zdalnego nauczania

24. Akademicka Telewizja Naukowa - ATVN

25. Akademicka Telewizja Naukowa - ATVN Efektywność zdalnego nauczaniaStatystyka oglądalności wykładów

26. Polskie zasoby w dziedzinie zdalnego nauczania Akademicka Telewizja Naukowa Festiwale Nauki

27. Polskie zasoby w dziedzinie zdalnego nauczania Kursy internetowe Materiały szkoleniowe i edukacyjne strony WWW

28. Multimedialne wspomaganie edukacji zdalnej Postępujący wciąż rozwój komputerowych technik graficznych odgrywa szczególnie ważną rolę w opracowaniu przejrzystych i przyjaznych prezentacji dla odbiorców o bardzo zróżnicowanym początkowym poziomie wykształcenia. Kluczową pozycję zajmują animowane prezentacje graficzne.

29. Perspektywy dalszego rozwoju zdalnej edukacji W ostatnich latach przyznawane są coraz większe środki na badania dotyczące możliwości wykorzystania zdalnego nauczania w szkolnictwie wyższym. Istnieje szereg inicjatyw europejskich (takich jak plan działania eEurope 2005), funkcjonują liczne programy krajowe (np. Wirtualny Kampus w Szwajcarii), istnieje bardzo wiele indywidualnych zespołów projektowych działających w obrębie uniwersytetów.

30. Słowo kończące... Obecny rozwój nowoczesnych technologii ma wpływ na wiele dziedzin życia, w tym także na edukację. Rosnące wciąż zainteresowanie różnorodnymi formami kształcenia na odległość sprawia, że metody te coraz wyraźniej prowadzą do fundamentalnych zmian w sposobie nauczania w szkolnictwie wyższym. Powoli przejmują one priorytetową, dominującą rolę w globalnym systemie edukacji krajowej i międzynarodowej.

31. Dziękuję za uwagę Jacek Leluk