RADYOLOJİK KEMİK PATERNLERİ VE AYIRICI TANI

1. RADYOLOJİK KEMİK PATERNLERİ VE AYIRICI TANI Dr. Deniz ÇOLAK

2. İnceleme Yöntemleri • Konvansiyonel direkt grafiler • Dijital grafiler • Ultrasonografi ve renkli doppler • Bilgisayarlı tomografi • MR görüntüleme • Anjiografi ve girişimsel yöntemler

3. Direkt Grafi • Erken bulgular; belirgin olmayan litik veya sklerotik alan • Kortikal harabiyet • Periosteal yeni kemik oluşumu • Yumuşak doku şişliği

4. Litik alanın grafide görülmesi için trabeküler kemikte %40-50 kayıp gerekir. • Kortikal harabiyet veya erozyon daha kolay farkedilir. • Vertebral metastazda korpus lezyonu değil, pedikül harabiyeti daha kolay farkedilir. • Okkült lezyonlarda kemik sintigrafisi ve/veya MR etkindir.

5. Direkt grafide lezyon saptandıktan sonra değerlendirmede; • Hastanın yaşı • Cinsiyet ( E>K ) • Etnik köken • Aile öyküsü (Ollier hastalığı) • Anamnez (primer tm.? metastaz?) • Multiplisite (Fibröz displazi, eozinofilik granülom, enkondroma, metastaz ve myeloma)

7. Direkt Grafiler • Pattern analizi yaklaşımı: • Hangi kemik tutulmuş • Kemikte hangi lokalizasyonda • Destrüksiyonun patterni • Varsa periost reaksiyonu patterni • Lezyonun matriks mineralizasyonu

8. Patern Analizi Yaklaşımıİskelet Lokalizasyonu • Tümörlerin büyük kısmı diz çevresi ve proksimal humerustadır (tanıda spesifik değil) • El ve ayakta izlenen kartilaj tümörleri benigndir. • Kordoma karakteristik olarak klivus veya sakrumdan köken alır • Genel olarak vertebra korpusunda malign, nöral arkusta benign tümörler yerleşir.

9. Kemikteki Lokalizasyon Korteks yerleşimli diafizer lezyonlar: Adamantinom, osteoid osteom Diafizyel intramedüller lezyonlar:Ewing sarkomu, lenfoma, myelomanın tercih ettiği lokalizasyon.Fibröz displazive enkondrom da sıktır Metafizyel intramedüller lezyonlar:Osteosarkom genellikle metafizyel yerleşimlidir.Kondrosarkom ve fibrosarkom metafizyel lezyonlar olarak prezente olur. Osteoblastom, enkondrom, fibröz displazi, basit kemik kisti ve anevrizmal kemik kisti de bu lokalizasyonda sıktır. Korteks yerleşimli metafizer lezyonlar:Non-ossifiye fibroma (NOF) için klasik lokalizasyon.Osteoid osteom sıktır. Epifizial lezyonlar:Kondroblastom (Ch) and Dev Hücreli Tümör (GCT).Kondroblastom açık büyüme plağı olan çocuk ve adolesanlarda nadir olarak görülür. GCT büyüme plağı kapanmış erişkinlerde görülen epifizyel tümör. GCT metafizyel uzanım da gösterebilir. Metafizyel ekzositoz:Osteokondrom

10. osteokondrom

11. Kemikte Yerleşim • Santral • Enkondrom • Ekzantrik • GCT, osteosarkom, kondromiksoid fibrom • Kortikal • Non-ossifiye fibrom, osteoid osteom • Parosteal • Parosteal osteosarkom, osteokondrom

13. Patern Analizi YaklaşımıYıkım Paterni • Radyomorfolojik özellikler • 1)kemik harabiyeti paterni • a)jeografik patern • b)benekli patern • c)permeativ patern • 2)lezyonun kenar özelliği • a)skleroz(+) • b)skleroz(-) • 3)internal yapı özelliği • a)kalsifikasyon • b)trabekülasyon • c)ekspansiyon • 4)periostal yanıt

14. Jeografik Patern • Benign ve yavaş büyüyen tümörler iyi sınırlıdır.kemik destrüksiyonunda sklerotik rimle birlikte geografik patern gösterirler. • Sklerotik rimin varlığı kemiğin tepki vermek için yeterli zamanı olduğunu gösterir. • Yapılan çalışmalar sklerotik rimin %95 olasılıkla benigniteyi gösterdiğini işaret ediyor

15. Jeografik Patern • Bazı tümörler daha hızlı büyürler.Geçiş zonu keskindir ancak sklerotik rim yoktur • Devamlı büyüme kemikte ekspansiyona neden olur. • Bazı vakalarda periost ekspanse kemiği çevreler • Bu patern lokal agresif, düşük grade malignensilerde görülür

16. Non-ossifiye Fibrom

17. Anevrizmal kemik kisti

18. PRİMER KEMİK TÜMÖRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

19. Güve yeniği paterni • Geçiş zonu düzensizdir • Hızlı büyüyen tümörleri işaret eder ( özellikle malignensileri)

20. Multıple myelom

21. Güve yeniği paterni Myelom Metastaz Lenfoma Ewing sarkom

22. Permeatif patern Kemik trabeküllerinin arasında ince radyolüsensi görünüm Geniş geçiş zonu Agresif malignensileri işaret eder.

23. Permeatif patern Lenfoma ,lösemi Ewing’s sarkom Myelom Nöroblastom

24. lösemi

25. Periost reaksiyonları Periost kemiğin dış korteksini çevreler radyolüsendir Tümoral, enfeksiyöz, travmatik nedenlerle yeni kemik yapımın zorlandığı durumlarda ortaya çıkar

26. Periost reaksiyonları Benign a)yok b)solid Şiddetli agresif veya malign 1)lameller veya soğan zarı 2)ışınsal 3)codman üçgeni

28. Solid tip periost reaksiyonu Altta yatan korteks intakt olabilir veya bütünlüğü kaybolabilir. İnce, kalın,düz veya lamelli olabilir Kalın periost reaksiyonu büyük olasılıkla benign lezyonları işaret eder.

29. Kronik osteomyelit

30. Solid periost reaksiyonu kortikal kalınlaşma veya kortikal hiperostozis olarak görülebilir

31. Lameller tip Malign tümörler (osteosarkom, ewing sarkom vb) Bazı benign tümörler(pulmoner hipertrofik osteoartropati, osteomyelit gibi)

33. Işınsal Periostu kemiğe bağlayan Sharpey lifler ossifiye olur ve ışın tarzı görüntüyü oluşturur. Mineralizasyon kortekse dik yerleşir. Osteosarkoma, Ewing gibi malign lezyonlar Menenjioma, hemanjioma, talassemi gibi benign durumlarda görülebilir Spiküller malign hastalıklarda uzun ve ince benign hastalıklarda kısa ve kalın

35. Codman üçgeni Tümör dokusu veya rezorpsiyonun hızlı oluşu nedeniyle sharpey lifleri ossifiye olamaz Osteomiyelit, osteosarkom, kondrosarkom, fibrosarkom, lenfoma, lösemi ve kemik metastazları nda görülebilir.

37. Matriks • Radyoopak matriks; osteoid veya kondroid yeni kemik oluşumu ile ortaya çıkar. • Osteoid doku solid, bulut şeklinde veya yoğun olabilir. Kartilaj doku noktalı, flokülan, halka veya ark, ya da patlamış mısır gibi olabilir.

38. Enkondrom Matriks ornekleri Kondrosarkom

39. Osteosarkom Ewing tm

40. TÜMÖR MATRİKSİ 1)Osteoblastik 2)Kartilajenöz

41. Kemik Tümör Matriksi

42. Bilgisayarlı Tomografi • Kemik tümöründe matriksin değerlendirilmesi, • Tümörün uzanımının saptanması • Tümörün kortikal harabiyetinin gösterilmesi, • Osteoid osteomun tipik özelliği olan nidusun tanısında, lokalizasyonunun belirtilmesinde

43. BT • Kortikal kesinti, yumuşak doku komponenti, zayıf mineralizasyonu direkt grafiden daha iyi gösterir. • Özellikle pelvis ve spinal kolon gibi kalın kısımlarda başarılıdır. • Yağ ve sıvı ayırımını, sıvı-sıvı seviyelerini gösterir. • Evrelemede yardımcıdır.

44. Anevrizmal kemik kisti Sıvı sıvı sev

45. MR • Multiplanar özelliği, üstün yumuşak doku rezolüsyonu mevcuttur. • Tümörün kemik iliğindeki yayılımını, kemik iliğinde ödemi, skip lezyonları, vaskülaritesini iyi gösterir. • Çok planlı yapılabilir.

46. Manyetik Rezonans Görüntüleme • İnternal sinyal özelliği • Lezyonun sinyal özelliği • Lezyonun yakınındaki anormal sinyal yoğunluğu • Komşu dokuların katılımı

47. osteosarkom

48. Anjiografi • Tümör vaskülaritesinin gösterilmesi ve embolizasyon amaçlı kullanılır.