KANSERDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ TANI

1. KANSERDE TEDAVİ YÖNTEMLERİTANI * Hastanın hekime müracaatı ile konur. * Erken tanı toplumun eğitim düzeyi ile yakından ilişkilidir. * Tümör görüntüleme yöntemlerinde olan gelişmeler ile erken tanı şansını arttırmıştır. http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi:

2. ÖYKÜ * Ailesel kanser hikayesi alınmalıdır. * Sosyal öykü dikkate alınmalıdır. * Kişisel alışkanlıklar gözden geçirilmelidir. * Evlilik ve seksüel yaşam araştırılmalıdır. * Meslek ve çalışma ortamı sorgulanmalıdır. * Özgeçmişte kanserojen ajanlara maruz kalma olup olmadığı araştırılmalıdır.

3. FİZİK MUAYENE * Dikkatli ve uygun şekilde Tüm sistemler incelenmelidir.

4. TANI YÖNTEMLERİ Görüntüleme yöntemleri * Metastaz tarama * Primer odak araştırılması

5. * Gögüs radyografisi * Baryumlu Lavman grafileri * Gastrointestinal seri grafileri * Anjiografi - Lenfanjiografi * Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRG) * Ultrasonografi * Radyoizotop tarama yöntemleri (sintigrafi) * Radyoimmunosintigrafi * Endoskopi

6. Diğer yöntemler * Sitoloji Jinekolojik Maligniteler GİS Solunum Yolları * Biyopsi * Kemik iliği incelemesi

7. Tümör Belirleyicileri a) Daha önce pozitif olan test hastalığın yinelenmesiyle tekrar pozitifleşebilir b) Tedavinin etkisini belirlemede c) Prognozu tahminde d) Hastalığın yaygınlığının gösterilmesinde e) Toksinler veya sitotoksik ilaçlarla bağlanarak yeni tedavi yöntemlerinin doğmasında yardımcı olabilir.

8. CEA= GİS, akciğer,meme CA FP = Primer kc.tümörleri, testis tümörleri HCG= Koriyokarsinom, testisin embriyonel karsinomu CA 15-3= Meme Ca CA 19-9= Pankreas başı adeno Ca CA 125= Over Ca PSA= Prostat Ca

9. - Evreleme çalışması uluslar arası kabul görmeli - Metod basit olmalı - Evrelendirme sonucu elde edilen tedaviye cevap karşılaştırmada kullanılabilir olmalıdır. - Sıklıkla (Tümör) N (Nod) M (Metastaz) evrelendirme sistemi kullanılmaktadır. - Ayrıca elde edilen patolojik bulgulara göre patolojik evrelendirme yapılmaktadır.

10. EvrelemeHastalığın yaygınlığının belirlenmesi Evrelendirme EvreTanımlama 0 İnsitu kanser I Lokalizasyon metastaz yok II Sınırlı lokal hastalık III Ekstensif lokal invazyon, Nodal tutulum IV Lokal ilerlemiş tümörler veya metastaz yapmış tümörler

11. Tümör hücre differansiyasyon derecesine göre Gx = Farklılaşması belirtilmemiş G1 = İyi farklılaşmış G2 = Orta derecede farklılaşmamış G3 = Az farklılaşmış G4 = FarklılaşmamışTümörler

12. Hastanın performans durum ölçeği ECOG = Eastern Cooperative Oncology Group 0 = Normal Aktivite 1 = Semptomlu fakat ayakta 2 = Vaktinin % 50’ den azını ayaktageçirir. 3 = Vaktinin % 50’ den fazlasını yatakta geçirir. 4 = Yatağa bağımlı

13. Tedavi ilkeleri * Kanser tedavisi “multidisipliner” ekip yaklaşımı ile tedavi edilmelidir. * Farklı klinikler kollektif ekip çalışması yapmalıdır. * Cerrahi ve Radyoterapi ile küratif olunamayan olgularda Adjuvant kemoterapi ile sürvival uzatılabilinmekte veya küratif sonuçlar elde edilmesi mümkün olmaktadır.

14. * Tedavi planlaması oluşturulan multidisipliner ekipçe tartışılarak yapılmalıdır. Her branş kendi ilgili olduğu saha ile ilgili tedavi tedavi yapmalı ve bunun sorumluluğun almalıdır. * Ekiple ilgili cerrahi branş, Medikal Onkolog, Radyoterapist, Patolog, Radyolog yer almalıdır.

15. Tedavinin planlaması 1- Verilerin elde edilmesi 2- Tedavinin özel amaçlarının belirlenmesi 3- Hastaya verilmesi düşünülen tedavi planını yayınlanmış sonuçlarının tartışılması, planların analizi 4- Hasta ve ailesine bilgi verilmesi ve tedavi uygulama olanaklarının belirlenmesi.

16. 1. BASAMAKVerilerin Toplanması A. Kesin histopatolojik tanı nedir ? B. Kanserin kesin evresi nedir ? C. Bu hastada hastalığın doğal gidişi hakkında beklentiler nelerdir ? D. Hastanın genel sağlık durumu nasıldır ?E. Hangi tedavi uygulanabilir ?

17. 2. BASAMAK Tedavi amacının belirlenmesi 1. Yaşam süresinin belirlenmesi 2. Semptomların kontrolü 3. Yaşam süresince en iyi yaşam kalitesinin sağlanması

18. 3. BASAMAKBir tedavi programının plan ve sonuçlarını analiz etmek 4. BASAMAK Hasta ve ailesine bilgi verdikten sonra tedaviye başlanır.

19. TEDAVİYE CEVAP KRİTERLERİ Tam cevap Bütün metastatik bölgeler dahil fizik muayene ve laboratuar ve görüntüleme metotlarıyla tümörün tamamen ortadan kaldırılması Kısmi Cevap Tümörün % 50’ den daha gerilemesi Sabit hastalık Ölçülebilir lezyonlarda remisyon dışında tanımlanan küçülme İlerleyici Hastalık Bilinen lezyon çapında herhangi bir büyüme veya yeni lezyon ortaya çıkması

20. CERRAHİ * Yüzyıllar boyunca kanser tedavisinin tek metodu idi Halen % 75- 80 olguda etkindir. * Tam tedavi edici cerrahi tümörün kökü aldığı doku ve lenf nodlarına snırlı kaldığında etkilidir. * Primer tümör doğrudan yayılımların geniş eksizyonu * Mümkün olduğunca bölgesel lenf nodlarının çıkarılması * Sarkomlar, meme, özafagus, GİS,cilt, baş-boyun, melanoma

21. İğne Biyopsisi Kitlelerde yapılan iğne aspirasyonları veya US veya CT eşliğinde true. Cut biyopsiler yapılır. Cerrahi Evreleme İşlemleri Özellikle Hodgking hastalığı, NHL, over karsinomları ve testiküler tümörlerde kullanılır.

22. Ekploratis (Araştırıcı) Laparotomi Abdominal problemli bir hastada maligniteyi ekarte etmek amacıyla yapılır. Laparoskopi Lokal anestezi ile göbek altı skopla batın içine girilerek yapılır.

23. Önleyici Cerrahi (Prevantif) * Deri, ağız,Serviksteki premalign insitu lezyonların tedavisinde kullanılır. * Kolonda premalign polipozislerin tedavisi * Tiroid, meme ademomları * GİS leimyomları * Parotis mixt tümörleri Tanısal Cerrahi * İnsizyonel veya Eksizyonel biyopsi * Tanı için yeterli doku örneği alınmalıdır. * Özellikle lenfoma tanısı için lenf nodunun tümü çıkartılmalıdır.

24. Tümör Yükünü Azaltıcı Cerrahi Sınırlı tümörlerde kemoterapi veya radyoterapi için daha etkin olmak amacıyla uygulanmaktadır. Tümör kitlesini azaltmak için uygulanan cerrahi yöntemdir.

25. Palyatif Cerrahi * Özellikle GİS’ de kanayan ve tıkanmaya neden olan lezyonların çıkartılması * Ağrılı ve kanamalı sarkomlarında ekstremitenin amputasyonu, * Radyoterapi ve kemoterapinin etkin olmadığı ülsere, memelerin çıkartılması * Hepatik, karotid arterler içine kemoterapötik ilaçların infüzyonunu sağlamak amacıyla bu damarların kateterizasyonu * Cerrahi acil durum olan spinal kord basılarında basıyı azaltmak amacıyla yapılır.

26. Tekrarlayan Hastalıkta Cerrahi * Primer tümör cerrahisinde sonra uzak metastaz yoksa bu olgularda lenf nod diseksiyonu uygulanır. * Yumuşak doku sarkomlarında, GIS kanserlerinde baş-boyun tümörlerinde cerrahi uygulanır. * Soliter beyin metastazlarında cerrahiye verilir. * “Second Look” operaqsyonlar uygulanır.

27. Radyasyon Tedavisi * 1930’ lu yıllarda Radyumun kanser tedavisinde kullanımı ile başladı. * 1950’ li yıllarda Cobalt 60 ve Sezyum 137 kullanıma girdi. * Tedavi etkinliği yüksek fotonlar (elektromagnetik dalgalar) kullanıma girdi. * Brakiterapi uygulanımları başlandı. Radyasyon dozu Gray olarak 1 Gray = 1 joule / kg = 100 rad

28. Radyoizotoplar Beta ve gamma ışını yayan fosfor-32,Iyot-131 bu amaçla kullanılmaktadır. Ağır Parçacıklarla Tedavi Bu uygulamada normal dokular korunurken tümör bölgesine yüksek doz radyoterapi verilmektedir. Hipoksik hücrelerde bu uygulama ile radyo rezistans azaltılmaktadır.

29. Radyasyon DNA’ da kırıklara yol açar. Ayrıca kimyasal radikaller oluşturarak etkilerler. Bu radikaller elektronların suyu iyonize etmesiyle ortaya çıkar. Serbest radikaller glutatyon peroksidaz ve polimeraz gibi enzimlerle önlenebilir. Radyasyona en duyarlı faz G2 M, En dirençli faz ise geç S fazıdır.

30. * Damarlarda endotelyum hasarı intravasküler trombozlar oluşur. Geş dönemde yara iyileşmesini kötü yönde etkiler * Radyoterapi günlük 2 Gray fraksiyonlar halinde uygulanır. Haftada 5 günlük verilir. * Brakiterapi yakında veya doku için yapılan tedavilerdir. * Tümör küçülmesi radyoterapiden sonra birkaç hafta veya ay sonra ortaya çıkar Bu nedenle etki için beklenmelidir.

31. Radyasyona bağlı erken ve geç deri reaksiyonu erken-geç dönemde meydana gelir. Erken dönemde eritem kan akımının artması, geç dönemde deepitelizasyon doku kaybı gelişir. Yüzeyel talenjiektaziler oluşur.

32. * Radyasyon doku oksijenizasyonunun artırılması ile etkinliği arttırılır. Misonidozole, primidin anologları radyasyon duyarlaştırıcı ajanlardır. * Bazı kanserler özellikle erken evre meme kanserlerinin tedavisinde cerrahi ile kombine kullanıldığında sınırlı cerrahi uygulanmasına imkan tanımaktır.

33. Lenfatik Işınlama Hodgkin hastalığı, NHL tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca transplantasyonlara hazırlıkta kullanılmaktadır. Tüm Vücut Işınlama Kemik iliği trasplantasyonuna hazırlanırken kullanılmakta Kısa sürede 1000-1400 rad uygulanmaktadır.

34. Sistemik Tedavi Sitotastik, sitositik ilaçlar, hormonal ajanlar, biyolojik cevap değiştiriciler ve immunoterapiden oluşan ilaç tedavisidir.Burada kuıllanılan ilaçlara kemoterapötik ajanlar denmektedir. İlk kemoterapötik ajan 1940’ lı yıllarda Nitrojen Mustard tedavide kullanılması ile olmuştur.

35. Kemoterapi Türleri * Adjuvan kemoterapi : Bölgesel hastalık ve klinik bulgu vermeden uygulanan tedavidir. * Nodjuvant Tedavi : Tümör küçültücü tedavi olup cevap radyoterapiden önce verilen tedavi şeklidir.

36. Kombine Kemoterapi * Etki mekanizmaları farklı ilaçlar kullanılmalı * İlaçların toksik etkileri benzer olmamalı * İlaçlar klasik uygulanım dozlarında verilmeli * Tek başlarına etkisiz olan ajanlar kombinasyonlarda kullanılmamalıdır. Yüksek Doz Kemoterapi * MDR rezistansını aşmak * Daha etkin sitotoksite sağlamak * KİT hazırlamada kullanılır.

37. Maliyn hastalarda güncel hormon tedavileriTümör yeri Tedavi tipi Ablatif Hormonlar Additif Diğerleri işlem hormon Prostat Orşiektomi Östrojenler steroid inhi- LHRH bitörleri agonistler Progestojenler Antiandrojenler Meme Ooferektomi Progestojenler Antiöstrojenler LHRH (Adrenalektomi) Androjenler Steroid inhi- agonistler Hipofizektomi Kortikosteroidler bitörleri Endometriyum - Progestojenler - - Over - Progestojenler - - Tiroid - Tiroid hormonları - - Lösemi - Kortikosteroidler - - Lenfoma - Kortikosteroidler - -

38. Kemoterapötiklerin izlem gerektiren yan etkileri Hedef organ Toksisite ilgili ilaç Kemik iliği Lökopeni Steroid hariç çoğu ilaçlar Trombositopeni Bleomysin, L- asparajinaz Gastrointestinal sistem Stomatit Adriamycin, bleomycin, Metotreksat, 5- florourasil, aktinomisin Diyare Metotreksat, 5-florourasil Paralitik ileus Vinkristin Deri Hiperpigmentasyon Bleomycin, Busulfan Alopesi Adriamycin, siklofosfamid, aktinomisin-D Sinir sistemi Parestezi, Vinkristin, Vinblastin Periferik nöropati Sis-platin sağırlık, Letarji L-asprajinaz Kalp Kalp yetmezliği Adriamycin,daunomisin (geç;uzun süreli) Akciğer Fibrozis (geç) Bleomycin,busulfan,metotreksat, siklofosfamid Pankreas Pankreatit L-asparajinaz Uterus Uterin kanama Östrojenler Karaciğer Karaciğer fonksiyonlarında bozulma L-asparajinaz,mitramisin Böbrek Böbrek fonksiyonlarında bozulma Metotreksat,sis-platinum,mitramisin

39. Tablo 6.Kemoterapiye cevap veren maliynensillerTam iyileşme mümkün Yaşam süresince belirgin olan tümörlera uzama mümkün olan tümörlerb Koriokarsinomlar Meme karsinomu Çocuklarda akut lenfoblastik lösemi Kronik miyeloid lösemi Hodgkin hastalığı Kronik lenfositik lösemi Maliyn lenfoma(belli tip) Maliyn lenfoma (belli tip) Testis kanseri,germ hücreli tip Multipl miyeloma Over kanseri Akciğer karsinomu,küçük hücreli tip Wilms Tümörü Endometriyum karsinomu Embriyonel rabdomiyosarkom Prostat kanseri Ewing sarkomu Nöroblastom Erişkin tip miyeloid lösemi Baş-boyun kanserleri a Yıllık tüm kanser ölümlerinin % 10’ unu oluşturur. b Yıllık tüm kanser ölümlerinin % 30’ unu oluşturur.

40. Tablo 1.Antitümör ilaç geliştirilmesi Deneysel faz : Yeni bileşiklerin bulunması Tarama testleri Üretim ve formülasyon Kllinik faz* Faz I, II, III, IV İlacın tıbbi kullanım için tescil ______________________________________________ *Klinik fazlar,“klinik Çalışmalar”bölümünde anlatılmıştır.

41. Biyolojik Cevap Değiştiriciler İmmun cevabın arttırılarak, tümör gerilemesine yol açma düşüncesine dayanır. Vucudun doğal savunma mekanizmasını arttırmaya dayanmaktadır.

42. İnterferon (,,y) *Hücre yüzey proteinlerinin ekspresyonunu düzenler *T hücre, natural killer cell, makrofajların sitotoksisitesini arttırır. *Angiogenezisi inhbe eder. *Hairy cell Lösemi, KML, T hücreli lenfoma, Multiple Myeloma, Renal cell Ca, Malign Melonomada etkindir. IL-2 *T hücre proliferasyon ve yayılımını uyarak etki gösterir. *LAK hücre gelişimine yol açar.

43. Tablo 4. İlaç dirençliliği mekanizmalar 1. İlacın hücre içine alımının azalması 5.Hedef protein ve kofaktör düzeylerinde değişiklik 2. İlaç akümülasyonunun azalması 6.Tamir mekanizma ları değişiklikleri 3. İlaç aktivasyonunun azalması 7.Hedef protein düzeylerde artma 4. İlaç aktivasyonunun artması 8.Hücre metabolizma sında değişiklikler.

44. http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi: