1 / 65

Heilsuvernd barna

Heilsuvernd barna. Katrín Davíðsdóttir barnalæknir Þroska- og hegðunarstöð Nám í barnasjúkdómafræðum 5. mars 2012. Heilsuvernd barna. Sagan Hlutverk og markmið heilsuverndar barna Ung- og smábarnavernd Skólaheilsugæsla Sérstök verkefni Þroska- og hegðunarstöð.

myron
Download Presentation

Heilsuvernd barna

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Heilsuvernd barna Katrín Davíðsdóttir barnalæknir Þroska- og hegðunarstöð Nám í barnasjúkdómafræðum 5. mars 2012

  2. Heilsuvernd barna • Sagan • Hlutverk og markmið heilsuverndar barna • Ung- og smábarnavernd • Skólaheilsugæsla • Sérstök verkefni • Þroska- og hegðunarstöð

  3. Heilsuvernd barna á Íslandisögulegt yfirlit • 1909 Skólaeftirlit, síðar skólaheilsugæsla í Rvk • 1927 Upphaf ungbarnaverndar í Rvk • Hjúkrunarfélagið Líkn, Katrín Thoroddsen • 1950 Lög um ónæmisaðgerðir • 1953 Barnadeild Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur • 1973 Lög um heilsugæslustöðvar • 2000 Miðstöð heilsuverndar barna (MHB) • 2009 Þróunarstofa Heilsugæslu Höfuðborgarsvæðisins

  4. Þróunarstofa HH hlutverk • Faglegur bakhjarl við heilsugæsluna um heilsuvernd barna • Þróun og samræming á þjónustu í ung- og smábarnavernd og í skólaheilsugæslu • Fagleg stefnumótun um heilsuvernd barna í samvinnu við Landlæknisembættið • Rannsóknir, kennsla, útgáfa fræðsluefnis, söfnun upplýsinga • Miðlæg þjónusta um ýmis sérverkefni • Sérhæfð ung- og smábarnavernd • Eftirfylgd lítilla fyrirbura

  5. Hjúkrunarfélagið Líkn

  6. Heilsuverndarstöðin

  7. Heilsuvernd barnatilgangur og markmið • Fylgjast reglulega með heilsu og þroska barna, líkamlegum, andlegum og félagslegum. • Styðja við fjölskylduna og stuðla að því að börnum séu búin bestu möguleg uppvaxtarskilyrði á hverjum tíma. • Finna frávik hvað varðar heilsufar, vöxt, þroska, hegðun, líðan o.fl. og hlutast til um úrræði. • Góð samvinna foreldra, lækna, hjúkrunarfræðinga og annars fagfólks er mikilvæg.

  8. Kostir ung- og smábarnaverndar • Getur skapað jákvæð tengsl fjölskyldna við heilbrigðiskerfið • Gefur tækifæri til fræðslu og leiðsagnar fyrir foreldra um ýmislegt sem snýr að heilsu, vexti, þroska, hegðun, líðan, forvörnum o.fl • Er sveigjanlegt kerfi eftirlits og ráðgjafar • Minnkar hættu á að vissar fjölskyldur í þörf fyrir þjónustu gleymist • Skapar ramma utan um bólusetningar

  9. 16-17 ára (9402) 0-5 ára (27939) 12-15 ára (17587) 80417 6-11 ára (25489) Börn á Íslandi eftir aldri1. janúar 2011 Heimild: Hagstofa Íslands

  10. 400 350 300 Ungbarnadauði 250 Nýburadauði Dauðsföll (‰) 200 150 100 50 0 Ártal (10-ára tímabil) Ungbarnadauði á Íslandi1771-2000 Sex prestaköll

  11. Ungbarnadauði OECD 2008

  12. Ung- og smábarnaverndhefðbundin verksvið • Vöxtur og næring • Þroski og hegðun • Ónæmisaðgerðir • Finna frávik (líkamleg, þroski, hegðun, félagsleg), koma vandamálum í farveg og fylgja þeim eftir. • Fræðsla og leiðbeiningar • Rannsóknir • Smálækningar

  13. Aldur Hjúkr.fr. Læknir Bólusetn. Fræðsla <6 vikur Heimavitjanir Stuðningur 6 vikna 9 vikna (Heimavitjun) Vöxtur 3 mán DTaP,Hib,IPV,PnC Þroski DTaP,Hib,IPV,PnC 5 mán 6 mán Heyrn, Sjón 8 mán 10 mán Hegðun 12 mán DTaP,Hib,IPV,PnC Líðan MMR 18 mán 2 1/2 árs Aðbúnaður dTaP 4 ára Ung- og smábarnavernd MnC MnC

  14. Skólaheilsugæsla • Fer fram í skólum • Skólahjúkrunarfræðingar og læknar • Skimanir • Hæð, þyngd (6, 9 og 12 og 14 ára) • Sjón (6, 9, 12 og 14 ára) • Heyrn (6 ára) • Bólusetningar • MMR 12 ára, • barnaveiki, kíkhósti, stífkrampi og mænusótt 14 ára • HPV 13 og 14 ára • Fræðsla og forvarnarstarf • 6H heilsunnar www.6h.is • Skráning - Ísskrá

  15. Heilsuvernd barna • Handbók um ung- og smábarnavernd • Handbók um skólahjúkrun • Vefsíður • www.heilsugaeslan.is • www.6h.is • www.landlaeknir.is • www.slysavarnahusid.is • www.oecd.org/els/social/family/database

  16. Vöxtur • Vaxtarlínurit • þyngd/lengd/höfuðummál • Þumalfingurregla um frávik í lengd og þyngd: • Fyrsta aldursárið • 1 SF á 3 mán • Eftir annað aldursárið • ½ SF á einu ári

  17. Næring ungbarna • Brjóstamjólk fyrstu 6 mánuðina (eingöngu) • Þurrmjólk (ef ekki bm) fyrsta árið • Föst fæða, grautar, mauk frá (4-) 6 mán. aldri • Byrja hægt, ein tegund í einu • Auka fjölbreytni hægt og bítandi, gefa úr öllum fæðuflokkum • Stoðmjólk/mjólkurafurðir, frá 6 mán. aldri • Gæta þess að mjólk og mjólkurafurðir verði ekki meginuppistaðan

  18. Næring ungbarna • Hafa í huga • Öll börn (og reyndar allir) þurfa D-vítamín • Ráðlagður dagskammtur 400 IE • Járnþörf og járnbúskap • Ofnæmi/óþol • Passa upp á að barnið fái öll nærigarefni ef takmörkuð eða fábreytt fæðuinntaka vegna ofnæmis/óþols

  19. Þroski • Fylgjast með þroskaáföngum • samhverfar hreyfingar, heldur höfði, veltir sér, situr, skríður, togar sig upp í standandi stöðu, gengur án stuðnings. hleypur, hoppar, fer í stiga • opnar lófa, skoðar hendur, grípur í leikfang, flytur milli handa, tangargrip, krotar, borðar með skeið og gaffli

  20. Þroski frh. • myndar augnsamband, brosir, sýnir áhuga • hjalar, bablar, skilur einstaka orð, fyrstu orðin, tengir saman orð, skilur einföld fyrirmæli • klappar saman lófum, vinkar, notar bendingar markvisst, bendir á líkamshluta, sækir hlut sem er beðið um • sjálfsbjörg • þrifaþjálfun

  21. Grunur um frávik í hreyfiþroska • Ósamhverfar hreyfingar • Heldur ekki höfði 5 mánaða • Krepptir lófar eftir 3 mánaða • Aukinn tonus • Nýburaviðbrögðin hverfa ekki eftir 6 mánaða aldur • Varnarviðbrögðin ekki komin við 6-8 mánaða aldur • Önnur höndin ríkjandi fyrir 18 mánaða aldur • Viðvarandi táfótarstaða eftir að barnið er farið að ganga

  22. Þróun hreyfinga og viðbragða

  23. Ef seinkaður málþroski • Mismunagreiningar • Málþroskaröskun, ef barnið þroskast eðlilega að öðru leyti • Heyrnarskerðing • Þroskahömlun • Einhverfa • Vanörvun • Kjörþögli (hjá eldri börnum)

  24. Áhættuþættir fyrir einhverfu • Ekkert babl, bendingar eða annað látbragð við 12 mánaða aldur • Einstök orð ekki komin við 16 mánaða aldur • Tveggja orða tengingar ekki komnar við 24 mánaða aldur • Ef barnið tapar orðum sem það var farið að nota eða missir aðra færni • Systkini með einhverfurófsröskun • Áhyggjur foreldra eða heilbrigðisstarfsmanns af þroska og hegðun

  25. Sérstakt þroskamat • Lykilaldursskoðanir • 6 vikna, 3, 6 og 10 mánaða • 18 mánaða • PEDS • 2 ½ árs og 4 ára • PEDS • Brigance • Ef grunur um frávik • Vísa í viðeigandi athugun og úrræði

  26. Ónæmisaðgerðir • Verja einstaklinginn • Verja þjóðfélagið - hjarðónæmi • Þátttaka allra mikilvæg - þekjun • Grunnbólusetning • Styrking (booster) • Hvernig gefið • Frábendingar

  27. Nálar og stungur Í vöðva eða djúpt undir húð: minnst 5/8” (25G)

  28. Infanrix Polio Hib Barnaveiki, stífkrampi, kikhósti, Haemophilus influensae hjúpgerð b og mænusótt • Aldur • 3, 5 og 12 mánaða • Framkvæmd • 0,5 ml djúpt í vöðva

  29. Synflorix Pneumokokkar, 10 hjúpgerðir, 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, • Aldur • 3, 5 og 12 mánaða • Framkvæmd • 0,5 ml djúpt í vöðva, ATH! Ekki sama læri og Infanrix Polio Hib

  30. BoostrixBarnaveiki, stífkrampi og kikhósti • Aldur • 4 ára • Framkvæmd • 0,5 ml djúpt í vöðva

  31. Boostrix-polioBarnaveiki, stífkrampi,kikhósti og mænusótt • Aldur • 14 ára • Framkvæmd • 0,5 ml djúpt í vöðva

  32. NeisVac-CHeilahimnuhimnubólga vegna meningokokka af gerð C • Aldur • 6 og 8 mán • Framkvæmd • 0,5 ml í vöðva

  33. MMR/PriorixMislingar, hettusótt og rauðir hundar • Aldur • 18 mánaða og 12 ára • Framkvæmd • 0,5 ml djúpt undir húð

  34. Kikhósti • 1927: Í fyrsta sinn reynd bólusetning með bóluefni framleitt á Rannsóknarstofu Háskólans • 1950: Lög um ónæmisaðgerðir (nr. 36/1950). Ungbörnum boðin bólusetning gegn kikhósta • 1959 almennar bólusetningar hefjast • 2000 tekið upp acellulert bóluefni í stað whole cell • 2000 ákveðið að endurbóluetja 5 ára börn, nú 4 ára 1950 1959

  35. Barnaveiki • Bólusetning reynd í fyrsta sinn árið 1935. Talin hafa komið í veg fyrir faraldur • 1950: Lög um ónæmisaðgerðir (nr. 36/1950). Ungbörnum boðin bólusetning gegn barnaveiki 1935

  36. Mænusótt /lömunarveiki • 1956 Bólusetning gegn mænusótt hafin • 1960 Síðustu mænusóttartilfellin með lömunum greind á Íslandi • 1963 Síðasta mænusóttartilfellið greint á Íslandi (erlent barn) 1956

  37. Mislingar Stílfært frá ARI News, No. 28, April-July 1994

  38. Mislingar • Bólusetningar gegn mislingum hefjast á Íslandi upp úr 1960 • 1976 Bólusetningin tekin upp við 2 ára aldur • 1989 Bólusetning tekin upp með bólusetningu gegn rauðum hundum og hettusótt við 18 mánaða aldur • 1994 Ákveðið að endurbólusetja við 9 ára aldur, breytt 2001 í 12 ára 1976

  39. Hettusótt • 1989 Bólusetning hafin meðal 18 mánaða gamall barna (ásamt bólusetningu gegn mislingum og rauðum hundum) • 1994 Endurbólusetning 9 ára barna, breytt 2001 í 12 ára 1989

  40. Rauðir Hundar • 1979 Bólusetning hafin meðal næmra 12 ára stúlkna • 1989 Bólusetning hafin meðal 18 mánaða gamall barna (ásamt bólusetningu gegn mislingum og hettusótt) • 1994 Endurbólusetning 9 ára barna, breytt 2001 í 12 ára 1979 1989

  41. Þróun bólusetninga ogvaxandi áhyggjur um öryggi þeirra Frá RT Chen, CDC, Atlanta, USA

  42. Sérstök verkefni á Þróunarstofu • Eftirfylgd lítilla fyrirbura • Meðgöngulengd < 32 vikur • Fæðingarþyngd < 1500 g • Langtímaeftirfylgd í samvinnu við lækna og hjúkrunarfræðinga vökudeildar og við lækna og hjúkrunarfræðinga í ung- og smábarnavernd heilsugæslunnar

More Related