Balanci ACIDO-BAZIK

1. Balanci ACIDO-BAZIK Infermieristike

2. Jonet e Hidrogjenit • Jane vitale per jeten • Njihen ne formen e pH • Qarkullojne ne trup ne dy forma • Te lire si acid carbonik • Te lidhursi acid organik

3. Acidet • Acidetjaneproduktetperfundimtaretemetabolizmit • Acidipermbanjonehidrogjen • Acidetjane donor tejonevetehidrogjenitqe do tethoteqeacidetjapinjonin e hidrogjenit per teneutralizuarosereduktuarfortesine e njeacidioseformetedobetbaze • Fortesia e njeacidivaretnganumriijonevete H⁺ qepermban • Numriijonevete H⁺ ne lengjettruporedeterminonaciditetin, alkalinitetinoseneutralitetin. • Mushkeriteekskretojne 13,000-30,000mEq tejonevete lira te H ne dite ne formen e aciditcarbonik CO₂. • Veshkatekskretojne 50 mEqacidetelidhura ne dite.

4. Bazat • Bazatnukpermbajnejonehidrogjeni • Bazatjanepranuestejonevete H⁺. Atopranojnejonet e H⁺ ngaacidet per teneutralizuatosedobesuarnjëbazëose per tedobesuaracidin.

5. Natyra e aciditdhebazes • Acideshtenje substance qeleshonjonet e H⁺ kurtretet ne uje • Bazeeshtenje substance qeqe do temarrejonet e H⁺ kurtretet ne uje

6. Sistemitruporkimikibaferit • Njebaferparandalonndryshimetmadhore ne ECF duheleshuarosemarrejonet e H⁺. • Baferetkimikekryesoreqegjenden ne trupjane: sistemibaferiaciditbikarbonik-karboni, sistemibaferifosfateve, sistemibaferiproteinave. • Baferetgjenden ne tegjithetrupinedhe ne kocke • Baferetkimikeveprojnebrendasekondave per teneutralizuaracidetdhebazat duke ruajturpH brendanormave. 7.35 – 7.45

7. Sistemirregullues per koncentrimin e jonevete H ⁺ ne gjak • Baferi • Baferieshtesistemirregullatorme ishpejte • Baferisiguronmbrojtjetemenjehershmekunderndryshimeveteperqendrimittejonevete H ⁺ ne ECF • Baferetjanereaktoreqefunksionojnevetem per tembajtur pH ne limitetnormalekur ne sistem ka shume acid osebaze. • Baferetleshojneosemarrinjone H ⁺ sipasnevojes • Baferetsherbejnesimekanizemtransportuesqetransporton H ⁺ e teperta ne mushkeri. • Nesesistemiibaferitvepronatokonsumohendhe e lenetrupin me pakteafte per teperballuarderisaatotezevendesohen.

8. Sistemiprimaribaferit ne ECF • Sistemii Hg • RBC permbajne Hg • Sistemiruanbalancinacido-bazik me aneteprocesitqequhettransferimiiChloridit • Chloridishkonbrendadhejashteqelizes ne pergjigjetenivelitte O₂ ne gjak. • Per cdojonChlqelargohetnga RBC, njebikarbonathyn. • Per cdojonChlqehyn ne RBC njebikarbonat del

9. Sistemiprimaribaferit ne ECF • Sistemiiproteinesplazmike • Sistemifunksionon se bashku me melçine per tendryshuarsasine e jonevete H ⁺ ne strukturenkimiketeproteines • Plazma e proteines ka aftesiteterheqeoseleshojejonet e H ⁺

10. Sistemiprimaribaferitte ECF • Sistemii acid karbonik-bibarbonat • Kysistem e ruan pH 7.4 ne masen 20 pjesebikarbonatdhe 1 pjese acid karbonik • Masa 20:1 percaktonkoncentrimin e jonevete H ⁺ ne lengjettrupore • Koncentrimiiaciditkarbonikkontrollohetnganxjerrja e CO₂ ngamushkerite. Shpejtesiadhethellesiarespiratorendryshon ne pergjigjetendryshimevete CO₂ • Veshkatkontrollojnekoncentrimin e bikarbonatevedhe ne menyresekretivembanosesekretonbikarbonate ne pergjigjetenevojavetrupore.

11. Sistemiprimaribaferitte ECF • Sistemiibaferifosfateve • Sistemiprezantohet ne qelizadhelengjettrupore • Sistemieshteaktiv ne veshka • Sistemifunksiononsiaiikarbonateve duke nxjerrejonet e lira te H ⁺

12. Mushkerite • Mushkeritejanelinja e dytembrojtesetruporeqendervepron me sistemin e baferit per teruajturbalancinacido-bazik • Ne acidoze pH ulet,shpejtesiadhethellesiarritet per teeleminuaracidin; acidikarbonikikrijuarngaveprimineutralizuesibikarbonatevemundteperballohetngamushkerite, kureduktohet ne CO₂ dheujedheexpirohet, keshtuqejonet e hidrogjenitjaneçaktivizuardheekskretuar. • Ne alkaloze pH rritetdheshpejtesiadhethellesiarespiratoreuletdhe C0₂ mbahet,acidikarbonikrritet per teneutralizuardhedobesuarbikarbonatet e shtuara.

13. Mushkerite • Veprimiimushkriverregullohet ne kontrolltedefiçititosesufiçitittejonevete H ⁺ • Mushkeritemundtembajnejonet e H⁺derisaterregullohetdeficitiosemundteçaktivojnejonet e H⁺, ndryshimiijoneve ne molekulaujimundteexpirohet se bashku me CO₂ duke rregulluartepricen. • Proçesiirregullimittedeficititmerr 10-30 sekonda per t’urregulluar • Mushkeritejaneteaftatecaktivizojnevetemjonet e H qetransportohenngaacidikarbonikproblemet e tjeraduhetterregullohenngaveshkat.

14. Veshkat • Rregullimiicrregullimittebalancitacido-bazikvaretngaveshkatedhepsesekretimiiaciditdhebazaveeshte me ingadalte. • Kompesimikerkondisa ore deridisadite. Si do qetejetekompesimieshte me isaktedheselektiv se sarregullatoret e tjere. • Ne acidoze pH uletdhesasia e jonevete H e kombinuar me bafer, sekretohet ne urine. • Ne alkaloze pH rritetdhejonet e bikarbonatitshkojne ne tuba dhetekombinuara me sodium sekretohen me anete urines.

15. Veshkat • Rregullimiselektivikarbonatevendodh ne veshka • Veshkatrregullojnebikarbonatin duke leshuarjonet e H dhembajturjonet e bikarbonatit • Jonetekstratehidrogjenitekskretohen ne urine ne formen e aciditfosforik • Disandryshimetedisaaminoacideve ne tubatrenalerezultojne me difuzionin e amonias ne veshkadheamonia e kombinuat me jonet e hidrogjenitekskretohet ne urine.

16. Potasiumiosekaliumi • Potasiumiluanrolexchage ne ruajtjenebalancitacido-bazik • Trupindryshonnivelin e potasiumit duke leshuarjonet e H ne qelizeosejashtesaj. • Niveliipotasiumitndryshon per cdondryshimteperqendrimittejonevete H • Ne acidozetrupimbronvetenngaacidi duke levizurjonet e H ne qelize, keshtuqepotasiumi del jashte per telene vend per jonet e H duke rriturnivelin e K • Ne alkalozaqelizatleshojnejonet e H ne gjak ne perpjekje per territuraciditetin e gjakutdheluftuaralkalinitetin. K futet ne qelizekeshtuqenivelii K ne serum ulet.