Obowiązki pracownika na gruncie kodeksu pracy

1. Obowiązki pracownika na gruncie kodeksu pracy Paulina Pakuła

2. Podstawowe źródła obowiązków pracownikaArt. 22 k.p. §1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

3. Podstawowe źródła obowiązków pracownikaArt. 100 k.p. §1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. §2. Pracownik jest obowiązany w szczególności: • 1. przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, • 2. przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, • 3. przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, • 4. dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachowywać w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, • 5. przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, • 6. przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

4. Podstawowe źródła obowiązków pracownikaustawy szczegółowe • Ustawa prawo o szkolnictwie wyższym(Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365)- art. 111 ust. 1 • Ustawa o pracownikach samorządowych(Dz. U. 2008 nr 223 poz. 1458)- art. 24 i nast. • Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej(Dz. U. 2011 nr 174 poz. 1039)- art. 12.

5. Podstawowe źródła obowiązków pracownikaRegulamin pracy • Art. 104 k.p. §1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. §2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w §1 obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.

6. Art. 22 k.p. Pracownik zobowiązuje się do: • osobistego wykonywania pracy: a)określonego rodzaju, b) na rzecz pracodawcy, c) pod kierownictwem pracodawcy, d)w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

7. Art. 22 k.p.Osobiste wykonywanie pracy • Osobiste świadczenie pracy odróżnia stosunek pracy od większości umów o charakterze cywilnoprawnym, • pracownik nie może wywiązać się z obowiązku świadczenia pracy poprzez osobę trzecią(wyrok SN z dn. 1 października 1969r. I PR 246/69, wyrok SN z dnia 21 kwietnia 1999 r. I PKN 33/99).

8. Art. 22 k.p.Wykonywanie pracy określonego rodzaju • Rodzaj pracy musi być określony w akcie będącym podstawą stosunku pracy(umowa o pracę, akt mianowania, powołania, wyboru, spółdzielcza umowa o pracę). Rodzaj pracy oznacza zespół czynności, które będą należały do obowiązków pracownika. Może to być więcej, niż jeden rodzaj pracy. • W razie wykonywania kilku rodzajów pracy na rzecz tego samego pracodawcy, domniemuje się, że strony łączy jeden stosunek pracy(wyrok SN z dn. 14 lutego 2002 r. I PKN 876/00).

9. Art. 22 k.p.Wykonywanie pracy określonego rodzaju • Rodzaj pracy może być określony w dwojaki sposób: - bezpośrednio(czynności), -pośrednio(stanowisko). • Pracownik jest obowiązny do wykonywania pracy innego rodzaju, gdy wynika to z przepisów prawa pracy, tj. np. art. 42§4 k.p. lub art. 81§3 k.p..

10. Art. 22 k.p.Wykonywanie pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy • Cecha specyficzna stosunku pracy, • Kierownictwo pracodawcy oznacza możliwość wydawania przez niego poleceń. • Obowiązek podporządkowania się poleceniom pracodawcy nie jest bezwzględny, • Wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy wiąże się z ponoszeniem przez pracodawcę ryzyka ekonomicznego, osobowego, socjalnego.

11. Art. 22 k. p.Wykonywanie pracy w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę • Ustalenie to następuje w umowie o pracę, • Zmiana miejsca lub czasu wykonywania pracy co do zasady powinna nastąpić w drodze wypowiedzenia zmieniającego- art. 42 k.p.. • odmowa podjęcia pracy przez pracownika w godzinach nadliczbowych może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę(uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 czerwca 1973 r. I PR 160/73).

12. Art. 100 k.p.Sumienne i staranne wykonywanie pracy • Staranne wykonywanie pracy oznacza dołożenie przez pracownika staranności ogólnie wymaganej stosownie do rodzaju pracy(obiektywizacja kryterium), • Sumienność oznacza zróżnicowanie wymagań w stosunku do pracowników w zależności od ich cech indywidualnych, na przykład kwalifikacji, doświadczenia zawodowego lub rozwoju umysłowego(subiektywizacja kryterium).

13. Art. 100 k.p.Stosowanie się do poleceń przełożonych • Obowiązek o charakterze względnym; polecenie musi: - być niesprzeczne z przepisami prawa i umowy o pracę, - dotyczyć pracy.

14. Art. 100 k.p.Możliwość odmowy wykonania polecenia • naruszenie warunków, o których mowa w art. 100§1 k.p., • wystąpienie sytuacji, o której mowa w art. 210 k.p..

15. Art. 100 k.p.Tezy z orzecznictwa • W braku zwrócenia uwagi na bezcelowość lub bezprawność polecenia pracodawcy, pracownik może narazić się na zarzut niesumiennego lub niestarannego wykonywania obowiązków pracowniczych(wyrok SN z dnia 10 września 1997 r. I PKN 244/97), • Bezkrytyczne wykonywanie poleceń przełożonego może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę(tamże), • bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia, zagrażająca istotnym interesom pracodawcy może stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia(wyrok SN z dnia 12 czerwca 1997 r. I PKN 211/97).

16. Art. 100 k.p.Obowiązki porządkowe pracownika • przestrzeganie czasu pracy ustalonego u danego pracodawcy, • przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego u pracodawcy porządku, • przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych.

17. Art. 100 k.p.Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy • zakres obowiązku zależy od pozycji pracownika w hierarchii struktury pracowniczej, • obowiązek nie jest tożsamy z koniecznością przedkładania swojego interesu nad interes pracodawcy.

18. Art. 100 k.p.Obowiązek przestrzegania tajemnicy • Dotyczy w znacznej mierze tajemnicy przedsiębiorstwa, • objęte tajemnicą są informacje niedostępne do wiadomości publicznej, o charakterze technicznym, technologicznym lub organizacyjnym co do których przedsiębiorca ma wolę, chociażby dorozumianą, aby utrzymać je w tajemnicy i ta wola jest dla innych rozpoznawalna(wyrok SN z dnia 3 października 2000 r., I CKN 304/00), • nie usprawiedliwia udostępnienia informacji publiczności fakt, że informacja ta byłą znana ograniczonemu gronu pracowników, zobowiązanych do dyskrecji.

19. Obowiązek przestrzegania tajemnicyUstawy szczególne • Ustawa z dnia 26 maja 1982 r.- prawo o adwokaturze(Dz. U. 2009 r. nr 146, poz. 1188), • Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych(Dz. U. 2010 r. nr 10, poz. 65), • Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty(Dz. U. 2008 r. nr 136, poz. 857), • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.- prawo bankowe(Dz. U. 2002 r. nr 72, poz. 665).

20. Art. 100 k.p.Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego • Zasady te mają charakter: - ogólny(zasady powszechnie akceptowane w społeczeństwie), - szczególny(zasady przyjmowane u danego pracodawcy).

21. Sankcje grożące pracownikowi z tytułu niewykonania obowiązków pracowniczych • odpowiedzialność materialna pracowników na gruncie art. 114 k.p. i nast. • odpowiedzialność porządkowa na gruncie art. 108 k.p. ­------------------------------------------------------------------ • podstawa wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę.

22. Dziękuję za uwagę. Paulina Pakuła