Áskorun Atvinnulífsins

1. Áskorun Atvinnulífsins Hörður Arnarson

2. Ár frá hruninu • Tímabil sem hefur verið íslenskum fyrirtækjum og launþegum mjög erfitt • Stærstu vandamálin • Alþjóðleg kreppa • Hrun bankakerfisins • Gjaldeyrishöft • Háir vextir • Verðbólga v/gengislækkunar • Óvissa í eignarhaldi fjölmargra fyrirtækja • Afleiðingin, aukið atvinnuleysi • Áhrif af alþjóðlegri kreppu sem magnast gríðarlega á Íslandi vegna grundvallar veikleika gjaldmiðilsins og mistaka í stjórn peningamála

3. Tekist á við kreppuna • Of langan tíma hefur tekið að leysa brýn mál • Flókið/óþekkt verkefni • Þrjár ríkisstjórnir við völd • Hræðsla við að taka ákvarðanir • Engin einföld lausn til • Sveigjanlegur vinnumarkaður • Jafnvel enn sveigjanlegri en búist hafði verið við • Jákvæð áhrif á rekstrarumhverfi fyrirtækjanna • Veik króna bætir samkeppnistöðu bæði útflutningsfyrirtækja og fyrirtækja í samkeppni við innflutning • Þensla undanfarinna ára á vinnumarkaði horfin • Leysir viðvarandi viðskiptahalla • Rekstrarumhverfi útflutningsfyrirtækja betra en það hefur verið um árabil

4. Framtíðarhorfur • Efnahagskreppa um allan heim • Horfur í rekstri íslenskra fyrirtækja eru ekki eins slæmar og margir vilja af láta • Voru heldur ekki eins góðar og menn töldu fyrir nokkrum árum • Leysa þarf brýn séríslensk verkefni sem allra fyrst • Koma á fót virku bankakerfi • Lækka vexti þannig að þeir séu sambærilegir og í Evrópu • Koma á virkum gjaldeyrismarkaði • Skýra þarf eignarhald fjölmargra fyrirtækja, breyta skuldum í hlutafé og oft að afskrifa skuldir • Breytir í flestum tilvikum ekki eðli eða samkeppnisstöðu fyrirtækjanna

5. Áhrif kreppunnar • Áhrif efnahagshrunsins á atvinnulífið hefur enn sem komið er mest verið í pappírs hagkerfinu en ekki í raun hagkerfinu • Við eigum enn allar okkar auðlindir sem ráða miklu um samkeppnishæfni okkar • Mannauðurinn • Fiskurinn • Orkan • Náttúran • Þegar við höfum leyst séríslensku vandamálin, þá mun öflugt atvinnulíf rísa mjög hratt

6. Við þurfum erlent fjármagn • Af hverju? • Borga erlendar skuldir • Fjármagna innflutning • Hægt að fá fjármagn inn í landið á þrennan hátt • Útflutningur • Erlend lántaka • Fjárfestingar erlendra aðila • Takmarkaðir möguleikar á erlendri lántöku • Hefur verið ofnotað undanfarin ár • Þurfum að leggja megin áherslu á útflutning • Reynsla annarra landa • Fjárfestingar erlendra aðila einnig jákvæðar • Takmarkaðir möguleikar vegna heimskreppu og orðstírs Íslands

7. Þurfum skýra framtíðarsýn Skýr markmið Aðgerðir til að ná fram markmiðum Bæði skammtíma og langtíma aðgerðir

8. Megin markmið • Skapa viðvarandi góð lífskjör á Íslandi • Skýra þarf: • Hvernig skilgreinum við lífskjör • Hvernig tryggjum við ásættanlega skiptingu lífskjara í þjóðfélaginu

9. Aðgerðir • Leysa séríslensku vandamálin • Bankar, vextir, gjaldeyrismarkaður • Auka áherslu á útflutning • Fyrirtæki í samkeppni við innflutning • Áhersla á þekkingaruppbygginu og fyrirtæki sem byggja á nýsköpun • Menntun • Áhersla á nýtingu náttúruauðlinda • Tryggja stöðug góð starfskilyrði á alþjóðlegan mælikvarða • Aðild að ESB

10. Aukin áhersla á útflutning • Aukin útflutningur næstu 3-5 árin þarf að koma frá núverandi atvinnugreinum og fyrirtækjum • Útflutningsfyrirtækin eru þó að fást við alþjóðlega kreppu • Getum aukið verðmætasköpun útflutningsgreina a Íslandi í öllum greinum • Fiskvinnslu • Iðnaði • Ferðaþjónustu • Orkufrekum iðnaði • Með sértækum aðgerðum í samráði við útflutningsgreinarnar • Stuðningur í gegnum skattkerfi og fjárfestingar • Mikilvægt að koma í veg fyrir að við missum okkur helstu útflutningsfyrirtæki úr landi. • Sérstök hætta með útflutningsfyrirtæki sem ekki eru tengd nýtingu náttúruauðlinda

11. Áhersla á þekkingaruppbyggingu • Mikilvægt að leggja áherslu á menntun og rannsóknir • Lykilatriði til að tryggja samkeppnishæfni til lengri tíma • Beina fólki frá atvinnuleysi til menntunar • Stuðningur við stofnun nýrra fyrirtækja og áhersla á stofnun sprotafyrirtækja nauðsynlegur en mun þó ekki hafa áhrif á útflutningstekjur fyrr en eftir 5 ár • Þau tækifæri sem við náum ekki að grípa á næstu árum vegna kreppunnar gætu orðið mesta varanlega tjónið í íslenska hagkerfinu

12. Nýsköpun í alþjóðlegu samkeppnisumhverfi • Yfirleitt fá margir sömu hugmyndina á svipuðum tíma • Þarf að bregðast skjótt við • Gluggi opnast • Framþróun í grunntækni skapar nýjar forsendur • Breyttar þarfir viðskiptavina kalla á nýja tækni • Gluggi lokast • Sá sem er fyrstur á svæðið nýtur ákveðins forskots • Nýsköpun varin með einkaleyfum • Reynsla hefur mikið að segja við vöruþróun • Hér á landi býrnú kynslóð manna með mikla reynslu í vöruþróun og alþjóðlegri markaðssetningu • Mikilvægt að vera fljótur að skynja nýja strauma • Forsenda stórra breytinga • Drifið áfram af tækni • Reynsla getur verið hindrun

13. Nýting orkuauðlindanna • Eigum einstaka endurnýjanlega græna orku • Þó ekki ótakmarkaða • Skapar okkur varanlegt samkeppnisforskot við uppbyggingu orkufreks iðnaðar • Eftirspurn eftir grænni orku mun án efa verða meiri en framboð á komandi árum • Mun leiða til hærra verðs og aukinnar arðsemi orkufyrirtækja • Þarf að skapa yfirsýn og sátt um virkjunarkosti með rammaáætlun • Nýjar virkjanaframkvæmdir eru þó erfiðar um þessar mundir vegna takmarkaðs aðgangs að lánsfé og umfangsmikilla framkvæmda undanfarinna ára

14. Samantekt • Við þurfum að trúa því að við getum náð árangri • Að við getum uppfyllt sameiginlega framtíðarsýn • Sjá tækifæri úr ógnunum • Við þurfum að hafa jákvæðan viðskiptajöfnuð í langan tíma • Aukinn útflutningur • Við þurfum að þora að taka ákvarðanir sérstaklega stjórnvöld • Fjölmiðlar og almenningur þurfa að styðja ákvarðanir • Atvinnulífið þarfnast þess að stjórnmálamenn í öllum flokkum leggi pólitík til hliðar og fari að stjórna landinu

15. Takk fyrir