1 / 60

Biyolojik Risk Etmenleri

Biyolojik Risk Etmenleri. Konunun Genel Amacı. İş sağlığı ve güvenliğini olumsuz etkileyen biyolojik risk etmenlerini tartışmak ve bu etmenlere karşı korunma yöntemlerini planlamak. Öğrenme Hedefleri. Bu dersin sonunda katılımcılar;

quentin-lott
Download Presentation

Biyolojik Risk Etmenleri

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Biyolojik Risk Etmenleri

  2. Konunun Genel Amacı • İş sağlığı ve güvenliğini olumsuz etkileyen biyolojik risk etmenlerini tartışmak ve bu etmenlere karşı korunma yöntemlerini planlamak

  3. Öğrenme Hedefleri • Bu dersin sonunda katılımcılar; • Çalışma ortamında risk etmeni olarak karşılaşılabilecek bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitleri tanımlar • Çalışma ortamında risk etmeni olarak karşılaşılabilecek mikroorganizmaları risk düzeylerine göre sınıflandırır • Ve biyolojik risk etmenlerinden korunma yöntemlerini sıralar

  4. Oturum Planı • Biyolojik risk etmenlerinin tanım ve kapsamı • Biyolojik risk etmenleriyle karşılaşılabilecek çalışma ortamları • Biyolojik etmenlerinin risk düzeylerine göre gruplandırılması • Sağlık sektöründe çalışanların maruz kalacağı riskler • İlgili mevzuat

  5. Tanım • Biyolojik etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve insan endoparazitlerini ifade etmektedir • Hücre kültürü: Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in–vitro olarak geliştirilmesini ifade etmektedir • Mikroorganizma: Genetik materyalini çoğaltma veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda olmayan mikrobiyolojik varlığı ifade etmektedir

  6. SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü -1972 • Madde 64 - "Meslek Hastalıkları Listesi” 5 gurupta toplanmıştır

  7. D1 Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

  8. D2 Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

  9. D3 Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

  10. D4 Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

  11. İşyerlerinde biyolojik risk etmenlerine yönelik uygulamalar T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 15.06.2013’te yayınlanan 28678 sayılı «Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik» ile yeniden düzenlenmiştir. • 10 Haziran 2004’teki 5488 sayılı yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır. • Avrupa Birliğinin 18/9/2000 tarihli ve 2000/54/EC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.

  12. Biyolojik Risk Etmenleriyle Karşılaşılabilecek İş Ortamları • Gıda üretilen fabrikalar • Tarım faaliyetleri • Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma ortamları • Sağlık hizmetlerinin verildiği yerler, karantina dahil morglar • Mikrobiyolojik tanı laboratuvarları dışındaki klinikler, veterinerlik ve teşhis laboratuvarları • Atıkları yok eden fabrikalar • Kanalizasyon, arıtma tesisleri

  13. Biyolojik Risk Değerlendirme • Risk değerlendirmesinde, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı RG’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre risk değerlendirmesi yapılır: • Biyolojik etkenlere yönelik riski değerlendirmesinde; çalışanın maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi belirlenir. • Risk değerlendirmesi, çalışanın biyolojik etkenlere maruziyet koşullarını etkileyebilecek herhangi bir değişiklik olduğunda yenilenir.

  14. Biyolojik Risk Değerlendirmesinde; • İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenler sınıflandırılmalı, • Yönetmeliğe uygun olarak, çalışan sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması için öneriler geliştirilmeli, • Çalışanların yaptıkları işlerin sonucu olarak ortaya çıkabilecek hastalıklar, alerjik veya toksik etkilerle ilgili bilgiler derlenmeli, • Yapılan işle doğrudan bağlantılı hastalıklarla ilgili bilgiler kayıt altına alınmalıdır.

  15. Biyolojik etmenler, yönetmelikte enfeksiyon risk düzeyine göre 4 grupta sınıflandırılmaktadır*:

  16. Sağlık ve güvenlik yönünden risk saptanmışsa; • Risk değerlendirmesinin sonuçları, • Çalışanların biyolojik etkenlere maruziyetine neden olan işler, • Maruz kalan işçi sayısı, • İşyerinde İSG hizmeti sunan İGU, İH ve diğer sağlık personelinin adı, soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliği, • Çalışma şekli ve yöntemleri de dâhil olmak üzere alınan koruyucu ve önleyici tedbirler, • Grup 3 veya grup 4 biyolojik etkenlere maruziyetten korunmak için yapılan acil eylem planı. • İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona veya hastalığa sebep olabilecek herhangi bir kaza veya olayı derhal Bakanlığa ve Sağlık Bakanlığına bildirir.

  17. Bulaşıcı Hastalıklardan KorunmaKaynağa yönelik: • Hasta tarama-bulma çalışmaları, izolasyon ve erken tanı • Hasta hayvanların aranması ve tedavi gereken durumlarda itlafı, • Kaynağın bulunması, yeni bulaşların önlenmesi, kaynağa ve bulaşma yollarına yönelik önlemlerin alınması, • Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedaviye katkı sağlanması, • Hastalık bildirim sistemi ile, hastaların erken ve doğru tanının konmasını ve hastalığın yayılmasını önlemek,

  18. Bulaşma yollarına yönelik korunmaVektöre yönelik: • Öncelikle vektörlerin, üreme ve yaşama alanlarının saptanması, • Vektörlerin yaşama ve üreme alanlarına yönelik çevre sağlığı (barınma, atık, ve gıda hijyeni) önlemleri, • Fizikobiyolojik (kapan, tuzak, UV elektrikli lamba, larva yiyen bakteriler, kedi beslemek vb.) önlemler, • Toksik kimyasal maddeler (pestisitler) ile vektör mücadelesi,

  19. Bulaşma yollarına yönelik korunma Konakçıya giriş yoluna yönelik: • Sağlam insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla uzun kollu giysiler giymesi, kovucu kimyasallar, cibinlik vb kullanmak, • Sağlık eğitimi ile kişisel önlemlere duyarlık kazandırmak, Kaynaktan Çıkış Yoluna Yönelik: • Hasta insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla uzun kollu giysiler giymesi, kovucu kimyasallar, cibinlik vb kullanmak, • Hayvan barınaklarının ilaçlanması, vektörleri uzaklaştırıcı kimyasalların kullanılması

  20. Bulaşma yollarına yönelik korunmaKonakçı ve çevreye yönelik: • Bağışıklama ve kemoprofilaksi, • Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen önlemlerinin alınması, • biyolojik etkenlerle bulaşma riski bulunan alanlarda yeme- içmenin engellenmesi • Çalışanlara cilt antiseptikleri gibi uygun ve yeterli temizlik malzemesi ile yıkanma ve tuvalet olanakları • Sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyinin yükseltilmesi • Barınma, temiz su ve atık kontrolü • Yeterli ve dengeli beslenme,

  21. Hijyen ve kişisel korunma • Çalışanların, biyolojik etkenlerin bulaşma riskinin olduğu çalışma alanlarında yiyip içmeleri engellenir. • Çalışanlara uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi sağlanır. • Çalışanlara, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan yıkanma ve tuvalet imkanları sağlanır.

  22. Hijyen ve kişisel korunma • Gerekli koruyucu donanım ve ekipman, belirlenmiş bir yerde uygun olarak muhafaza edilir. Her kullanımdan sonra ve mümkünse kullanımdan önce kontrol edilip temizlenir. Koruyucu donanım ve ekipman, kullanımından önce bozuksa tamir edilir veya değiştirilir. • İnsan ve hayvan kaynaklı numunelerin alınması, işlem yapılması ve incelenmesi yöntemleri belirlenir.

  23. Hijyen ve kişisel korunma • Birinci fıkrada belirtilen koruyucu giysiler de dahil, biyolojik etkenlerle kirlenmiş olabilecek iş giysileri ve koruyucu ekipman, çalışma alanından ayrılmadan önce çıkarılır ve diğer giysilerden ayrı bir yerde muhafaza edilir. İşverence, kirlenmiş bu giysilerin ve koruyucu ekipmanın dekontaminasyonu ve temizliği sağlanır, gerektiğinde imha edilir. • Birinci ve ikinci fıkralara göre alınan önlemlerin maliyeti çalışanlara yansıtılmaz.

  24. Sağlık Gözetimi-Madde 16 • Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda işveren çalışanların, çalışmalara başlamadan önce ve işin devamı süresince düzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. • Yapılan risk değerlendirmesi, özel koruma önlemleri alınması gereken çalışanları tanımlar.

  25. Sağlık Gözetimi-Madde 16 • Maruz kaldıkları veya kalmış olabilecekleri biyolojik etkene karşı henüz bağışıklığı olmayan çalışanlar için gerektiğinde, SB nın işyerinin bulunduğu ildeki yetkili birimleri ile işbirliği içinde uygun aşılar yapılır. İşverenler, aşı bulundurduklarında Ek-VII’de belirtilen hususları dikkate alır. EK–VII

  26. KORUYUCU AŞI UYGULAMA KLAVUZU (EK-VII) • Biyolojik etkenlere maruz kalanlar, etkene karşı etkili bir aşı varsa aşılanacaktır. • Aşılama, ilgili mevzuat ve uygulamalara uygun yürütülecektir. Çalışanlar, aşılanmanın ve aşılanmamanın sakıncaları ve yararları hakkında bilgilendirilecektir. • Aşılama bedeli çalışana yüklenmeyecektir. • İstendiğinde yetkililere gösterilmek üzere, ilgili her çalışan için bir aşılama belgesi düzenlenecektir.

  27. Sağlık Gözetimi-Madde 16 • Bir çalışanın, maruziyete bağlı olduğundan kuşkulanılan bir enfeksiyona ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi, benzer biçimde maruz kalmış diğer çalışanların da aynı şekilde sağlık gözetimine tabi tutulmasını sağlar. Bu durumda maruziyet riski yeniden değerlendirilir. • İşyeri hekimi her bir çalışan için alınması gerekli koruyucu ve önleyici tedbirler ile ilgili olarak önerilerde bulunur.

  28. Sağlık Gözetimi-Madde 16 • Maruziyetin sona ermesinden sonra yapılacak herhangi bir sağlık gözetimi ile ilgili olarak çalışanlara gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir. • Çalışanlar, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları hakkında bilgi edinebilir ve ilgili çalışanlar veya işveren, sağlık gözetimi sonuçlarının gözden geçirilmesini isteyebilir. • Biyolojik etkenlere mesleki maruziyet sonucu meydana gelen her hastalık veya ölüm vakaları Bakanlığa bildirilir.

  29. Çalışanların Sağlık Gözetimi • Biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların sağlık gözetiminden sorumlu olan işyeri hekimi, çalışanların sağlık durumlarını ve maruziyet koşullarını bilmelidir.

  30. Çalışanların Sağlık Gözetimi • Çalışanların sağlık gözetimi, işyeri hekimliğinin uygulama ve prensiplerine uygun olarak yürütülmeli ve aşağıdaki önlemleri içermelidir: • Çalışanların mesleki ve tıbbi özgeçmişleri ile ilgili kayıtlarının tutulması, • Çalışanların kişisel sağlık durumunun değerlendirilmesi, • Uygun ise, erken ve geri dönüşü olan etkilerin saptanmasının yanı sıra biyolojik ölçümleme.

  31. Çalışanların Sağlık Gözetimi • Sağlık gözetimi yapılırken, her çalışan için, işyeri hekimliğinde ulaşılabilen son bilgiler ışığında, konu ile ilgili daha ileri testler yapılmasına karar verilebilir

  32. Sağlık Kayıtları • Sağlık gözetiminin yapıldığı bu durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 15 yıl süre ile saklanır

  33. MADDE 13 • İşverenler, grup 3 ve/veya grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesini, yapılan işin türünü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları, bilinen son maruziyetten sonra en az kırk yıl boyunca saklar

  34. MADDE 13 a) Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyet b) Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet c) Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet

  35. MADDE 13 ç) Tedaviye rağmen uzun süreler boyunca tekrarlayan hastalıklarla sonuçlanan biyolojik etkenlere maruziyet d) Uzun süreli ciddi hasar bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet (3) İşyerinde görevli işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı veya bu konuyla ilgili diğer sorumlu kişilerin birinci fıkrada belirtilen listeye ulaşabilmeleri sağlanır

  36. Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması MADDE 14 – (1) İşveren, bu Yönetmelikte belirtilen konularda 6331 sayılı Kanunun 18 inci maddesine uygun olarak, çalışanların ve/veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar

  37. Tanı laboratuvarları dışında kalan insan sağlığı ve veterinerlikle ilgili hizmetler • (1) Tanı laboratuvarları dışında kalan, insan sağlığı ve veterinerlik hizmeti verilen işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılırken, aşağıdaki hususlara özellikle dikkat edilir: • a) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan alınan maddelerde ve örneklerde biyolojik etkenlerin varlığı hakkındaki belirsizlikler. • b) Hasta insanlarda veya hayvanlarda ve onlardan alınan maddelerde ve örneklerde var olduğu bilinen veya var olduğundan şüphe edilen biyolojik etkenlerin oluşturduğu tehlike. • c) İşin doğasından kaynaklanan riskler.

  38. Tanı laboratuvarları dışında kalan insan sağlığı ve veterinerlikle ilgili hizmetler • (2) Çalışanları sağlık ve güvenlik yönünden korumak için aşağıdaki hususları da içeren uygun önlemler alınır: • a) Uygun dekontaminasyon ve dezenfeksiyon yöntemlerinin belirlenmesi. • b) Biyolojik etkenlerin bulaştığı atıkların risksiz bir şekilde işlenmesini ve ortadan kaldırılmasını sağlayacak uygun yöntemlerin kullanılması. • (3) Grup 3 veya grup 4 biyolojik etkenlerle enfekte olan veya olduğundan şüphelenilen hasta insanların veya hayvanların bulunduğu izolasyon yerlerinde, enfeksiyon riskini en aza indirmek için, Ek-V’in (A) sütununda belirtilen önlemler alınır.

  39. Endüstriyel işlemler, laboratuvarlar ve hayvan barınakları için özel önlemler • MADDE 18 – (1) Teşhis laboratuvarları da dahil, grup 2, 3 ve 4 biyolojik etkenlerle bilhassa enfekte edilmiş veya bunları taşıyan veya taşıdıklarından şüphe edilen laboratuvar hayvanlarının barınaklarında aşağıdaki önlemler alınır: • a) Araştırma, geliştirme, öğretim veya tanı amacıyla grup 2, 3 ve 4 biyolojik etkenlerle çalışmaların yürütüldüğü laboratuvarlarda, enfeksiyon riskini asgariye indirmek için Ek-V’te belirtilen önlemler alınır.

  40. Endüstriyel işlemler, laboratuvarlar ve hayvan barınakları için özel önlemler • b) Risk değerlendirmesini takiben biyolojik etkenin risk derecesine göre fiziksel koruma düzeyi tespit edilir ve Ek-V’te belirtilen önlemler alınır. Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerle çalışmalar; • 1) Grup 2 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 2, • 2) Grup 3 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 3, • 3) Grup 4 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 4

  41. Endüstriyel işlemler, laboratuvarlar ve hayvan barınakları için özel önlemler • c) İnsanda hastalığa yol açabilecek fakat asıl amaçları kültür veya onların konsantre halinde bulunmaları gibi biyolojik etkenlerle çalışmak olmayan, biyolojik etkenleri içerip içermediği belirsiz olan maddelerle yapılan laboratuvar çalışmalarında koruma düzeyi en az 2 olan önlemler uygulanır. • Bakanlıkça daha alt düzeydeki koruma önlemlerinin yeterli olduğu belirtilmedikçe, gerekli olduğu bilinen ya da şüphelenilen durumlarda koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler uygulanır.

  42. Endüstriyel işlemler, laboratuvarlar ve hayvan barınakları için özel önlemler • (2) Grup 2, 3 veya 4’te yer alan biyolojik etkenlerin kullanıldığı sanayi proseslerinde aşağıdaki önlemler alınır; • a) Birinci fıkranın (b) bendinde tanımlanan koruma ilkeleri, Ek-VI’ya göre uygulanır. • b) Grup 2, 3 veya 4’te yer alan biyolojik etkenlerin kullanılması ile ilgili risk değerlendirmesine göre, bu etkenlerin sanayide kullanılmasında alınması gereken önlemlerin neler olduğuna karar vermeye Bakanlık yetkilidir. • (3) Çalışanlar için ciddi sağlık riski oluşturabilecek, ancak kesin bir değerlendirme yapılamayan biyolojik etkenlerle çalışmaların yapıldığı tüm işyerlerinde koruma düzeyi en az 3 olan önlemler alınır.

  43. EK–V • Grup 2,3,4 için bakanlığa 30 gün önceden bildirimde bulunmak gerekiyor. Grup 1 için bildirime gerek yok. • KORUMA DÜZEYLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER İLE İLGİLİ GÖSTERGELER • Bu ekte yer alan önlemler, işçilere yönelik risk değerlendirmesine, etkinliklerin ve ilgili biyolojik etkenin doğasına göre uygulanacaktır.

  44. EK–VI   ENDÜSTRİYEL İŞLEMLERDE ALINACAK ÖNLEMLER Grup 1 biyolojik etkenler: Canlı zayıflatılmış (attenüe) aşılar dahil Grup 1 biyolojik etkenlerle çalışmalar için genel mesleki güvenlik ve hijyen ilkelerine uyulacaktır. Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenler: İşlemin bir bölümü veya belirli bir yöntemle ilgili risk değerlendirmesi sonucuna göre aşağıdaki farklı kategorilere karşılık gelen alınacak önlemleri seçip bir arada uygulamak mümkündür.

  45. Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri • Hastanelerdeki mevcut/olası tehlike ve riskler, sağlık çalışanlarının meslek hastalıkları, iş kazaları, işe bağlı sağlık sorunlarını, sakatlık ve iş görmezlik durumlarını artırmaktadır* *Aiken, Clarke ve Sloane, 2002; Bach, 2000; Holden, 2005; ILO, 1999; ILO, 2002; Ostry ve Spiegel, 2004; Rogers, Hwang, Scott ve ark., 2004

More Related