Bezwaar & beroep, geschikt voor Mediation?” 14 oktober 2010

1. Bezwaar & beroep, geschikt voor Mediation?” 14 oktober 2010

2. Gerard Hemmes Welkom Tussen droom en daad…

3. 13.50 uur: Welkom Gerard Hemmes • Tussen droom en daad • 14.00 uur: Jur Deckers • Mediationvaardigheden bij bezwarencommissies • 14.30 uur: Guus Bax • Landelijke ontwikkelingen • 15.00 uur: Pauze • 15.30 uur: Arnaud de Kwaasteniet • -Mediation bij bestuursrecht • 16.00 uur: Daan Keur • -Mediation in hoger beroep • 16.30 uur: Discussie en afronding • 17.00 uur: Napraten met drankje en hapje

4. Jur Deckers Mediationvaardigheden bij bezwarencommissies

5. Mediation leidt tot minder kwesties, (ook ingeval van conflicten met de overheid) mr. J.A.M. Deckers MDR, Leeuwarden, 14 oktober 2010

6. Kenmerken van de overheid • Machtsverschil, de ongelijksoortigheid van belangen • De overheid maakt aanspraak op de regie • Gebondenheid van de overheid aan wet- en regelgeving • Sterke en snelle juridisering • Frustratie bij de burger over anonieme en gevoelsarme conflictpartner • Standpunten, compromissen en strategische communicatie als deel van de cultuur bij de overheid • Verborgen gevoelens bij het overheidsorgaan

7. Macht en tegenmacht

8. Regie bij de overheid

9. Behoorlijkheid • Geen vooringenomenheid • Geen willekeur • Zorgvuldige voorbereiding • Gelijke behandeling Kortom: Vertrouwenwekkend handelen

10. Juridisering • Regels zijn regels • Juridisch vat bezwaarschriftencommissie • Alternatieven voor juridisch traject

11. Frustratie bij burger • Overheid juridiseert • Overheid stelt zich formeel op • Overheid is anoniem • Overheid is ongevoelig • Overheid is monopolist

12. Cultuur bij de overheid • Politicus wordt bestuurder • Wordt op standpunten afgerekend • Te weinig oog voor (gemeenschappelijke) belangen • Onbegrip bij burger

13. Communicatie • Emoties bij burger, met grote persoonlijke belangen • Voor ambtenaren en bestuur staat ratio voorop en is de kwestie slechts een van de vele dossiers

14. Bezwaar en beroep • Bezwaar en beroep is relatief duur; • Bezwaar ongegrond? frustratie bij burger (één pot nat) • Uitspraak bestuursrechter? winnaar en verliezer; • In het ongelijk gestelde burger blijft gefrustreerd

15. Alternatieven Pre-mediation • Win-win (en soms win-win-win) • Toekomstgericht • Vertrouwen

16. Alternatieven Mediation tijdens bezwaarschriftenprocedure • Schorsen procedure • Ruimte voor mediation • Mandaat • Overige haken en ogen • Wat levert het op?

17. Alternatieven Mediationtechnieken tijdens de hoorzitting • Toonzetting • Doorvragen • Heretiketteren • Strategische vragen • Reflectieve vragen

18. Feiten en cijfers Skarsterlân in 2009: • 40 bezwaarschriften behandeld • op bijna 3800 beschikkingen • slechts zo’n 1% tekent bezwaar aan en zet de procedure door bij de commissie

19. Feiten en cijfers Skarsterlân in 2009 Door pre-mediation 35 bezwaarschriften ingetrokken • Aan bezwaar wordt tegemoet gekomen: 14 • Uitleg besluit: 7 • Nieuw besluit na aanvullende informatie: 10 • Andere redenen: 4

20. Vragen?

21. Guus Bax Landelijke ontwikkelingen

22. bezwaar & beroepgeschikt voor mediation? “De toepassing van mediationvaardigheden vraagt om andere competenties binnen de overheid.”

23. Amerika • Mediation is in de USA op zijn retour • Mediation ontwikkelt door en breidt uit Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

24. Europa • EU mediation-richtlijn wordt in 2011 ingevoerd • EU mediation-richtlijn blijft gespreksonderwerp Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

25. Nederland • De regering wil dat gemeenten horizontaal gaan besturen in plaats van verticaal Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

26. Nederland • Nederlandse code voor goed openbaar bestuur ingevoerd Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

27. Nederland • De Algemene wet bestuursrecht wordt aangepast Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

28. Nederland • Het regeerakkoord zegt: een kleine dienstverlenende overheid Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

29. Bezwaarschriften commissie • Bedoeld voor horen en heroverwegen om problemen op te lossen Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

30. Bezwaarschriften commissie • Rechtmatigheid? • Belangenafweging? • Probleemoplossen? Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

31. Bezwaarschrift • de Andere Aanpak • Bellen • Keukentafelgesprek • Informeel gesprek • Informeel gesprek olv een derde • Mediation (pool versus extern) • Bezwaarschriftencommissie Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

32. Van besluit tot beschikking • bij afwijzing persoonlijk: • uitleggen wat het besluit is, hoe daartoe is gekomen en wat daarbij heeft meegewogen • nagaan of betrokkene vindt dat alle relevante informatie is meegenomen Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

33. Van aanvraag tot besluit • Actief luisteren en open vragen stellen • Doorvragen en samenvatten • Onderscheiden van inhoud, intentie en emotie • Standpunten en belangen herkennen • Hoor en wederhoor Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

34. Zo vroeg mogelijk beginnen! • Inzet mediationvaardigheden binnen de vakafdelingen • Inzet mediationvaardigheden tussen besluit en beschikking • Bezwaarschriften beperken en afdoening met “de Andere Aanpak” vergroten Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

35. Zo veel mogelijk zelf doen! • Gebruik maken van eigen medewerkers • Inzet pool van NMI mediators in dienst van aangesloten gemeenten • Inzet externe mediators beperken tot … Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

36. Begin ergens! • De hele organisatie • Een enkele afdeling • Een cluster binnen een afdeling • Een team van medewerkers • Een enthousiaste medewerker Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

37. Beschikbare documenten • VNG: • Mediation & mediationvaardigheden • Ministerie van VROM: • Aan tafel! • Ministerie van BiZa: Beginselen van deugdelijk overheids- bestuur Een luisterend oor Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

38. Beschikbare documenten • De Rechtspraak: • Rechters in gesprek met burger en bestuur • Op maat beslecht • WODC: • Mediation Monitor 2005-2008 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

39. Prettig contact met de overheid • Practischehandreiking voor het inzetten van mediationvaardigheden • Eindrapportage pioniertraject mediationvaardigheden • Telefoonkaart Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

40. De cijfers • 70% van de bezwaarmakers kiest voor “de Andere Aanpak” • daarvan is 60% tevreden/trekt bezwaar in • >10% gaat in beroep • variërend van 2% Belastingen-14% Bijstandsverlening • Afhandelingstermijnloopt terug van 20 naar 5 weken bij “de Andere Aanpak” Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

41. Burgertevredenheid stijgt met 20% bij inzet van mediationvaardigheden /”de Andere Aanpak” • Burgers hebben 23% tijdsbesparing bij inzet van mediationvaardigheden /”de Andere Aanpak” • Overheidskosten bezwaarprocedures nemen met 27% af • Ambtenarentevredenheid stijgt met 20% Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

42. conclusies • Een informele aanpak werkt conflictoplossend • Inzet van mediationvaardigheden loont • Sleutel tot succes ligt bij de medewerker • Invoering vraagt aanzienlijke inspanning van de organisatie • Mediationvaardigheden kunnen op alle domeinen worden ingezet Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

43. Vragen? Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

44. Pauze

45. Arnaud de Kwaasteniet Mediation bij bestuursrecht

46. Sector bestuursrecht rechtbank Leeuwarden Mediation 2010

47. Korte historie • Vanaf 2005 stimuleringsbijdrage • Mediation in bestuursrecht bij rechtbanken komt verder tot ontwikkeling • Rechters gaan naar verwijzingscursus • Mediationfunctionarissen • Centrale selectie mediators • Goede resultaten op veel terreinen • SB Leeuwarden blijft iets achter

48. De procedure / verwijzingen • Ter zitting • Direct bij binnenkomst van het beroep • In de voorfase na inhoudelijke beoordeling

49. 2010 SB Leeuwarden • Wel incidentele verwijzingen ter zitting • Start project voor WOZ zaken door hbo-er • Via brieven in de voorfase • Een derde doet mee • Daarvan 75% succesvol • Goed resultaat! • Vervolg voorzichtig

50. ontwikkelingen • Per 1/1/2011 vervallen kosteloosheid eerste twee en een half uur: afwachten • Nieuwe werkwijze bij de sectoren bestuursrecht: differentiatie en finale geschilsbeslechting