BÖLGE PLANLAMA POLİTİKASI

1. BÖLGE PLANLAMA POLİTİKASI

2. Bölge kavramı • Bir ülkenin doğal özellikleri, nüfus yapısı, kaynakları, çıkarları açısından türdeşlik gösteren, bir bütün ol. Planlanmasında yarar görülen bölümü.

3. Bölge Planlaması • Bir kentten daha geniş ama ülkeden daha küçük bir alan için başlıca iktisadi etkinliklerin mekanda rasyonel biçimde dağılımlarını sağlamak üzere, bunlara uygun bir yerleşme yapısı oluşturmak, aralarındaki iletişimi kurmak ve gerekli açık ve yeşil alanları bırakmak amacıyla, kent işlevleriyle iktisadi etkinliklerin uzun dönemli planlara konu yapılmasını içeren eylem türü

4. BP’nın İçeriği • Kentten daha geniş kapsamlılık(Kalk. Plan.>BP>İP) • İktisadi etkinliklerin mekanda dağılımı • Etkinliklerin birbiriyle irtibatının kurulması (yan yana olması gerekenler/uzak olması gerekenler) • Bölgede yaşayacak ve çalışacak insanların açık ve yeşil alan ihtiyaçlarına da cevap verecek nitelikte olması • Kalk. Plan. Süresi>BP Süresi>İP Süresi

5. BP’nın Dayandığı Nedenler • 1. İnsan doğasının çeşitliliği • 2. Ülke üzerinde doğal farklılıklar: Doğa ve çevre potansiyelinin farklılığı=Bölgeler arası dengesizlikler

6. Bölge Planı Türleri • Metropoliten Plan • Azgelişmiş Bölge Planı • Kaynakları Zengin Böl. İçin Haz. Pl.

7. Metropoliten Planlama • Metropol/anakent/büyükşehir=bir ülkenin ya da bölgenin, çevresindeki tüm kentsel ve kırsal topluluklara iktisadi ve toplumsal yönlerden egemen bulunan ve gen. Ülkenin başka ülkelerle olan her türlü ilişkilerinin sağlandığı en büyük kenti.

8. Metropolün Özellikleri • 2 boyutlu: • - Çevredeki tüm kentsel ve kırsal toplumlara hem ikt. Hem de toplumsal açıdan egemenlik kurulması(iç boyut) • -İçinde yer aldığı daha geniş bütünün (ülkenin) dış dünyayla irtibatını sağlaması (dış boyut)

9. Her ülkede sınırlı sayıda metropol olması • Metropoller arası hiyerarşi (Newyork=ABD, Londra=İng. İstanbul=Türkiye) • İstanbul ve Türkiye=Nüfusun %20’si. • Ankara, İzmir, Bursa, Adana, Diyarbakır, Antalya, Samsun, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Konya, Kocaeli, Kayseri, …. • Denizli, Mardin….bölgesel merkezler

10. Metropol plan. Kentlerin planl. Farklıdır. Kent daha mütevazı, metropol daha çok boyutlu hedeflere göre (iç-dış din.) planlanır. • Metropol Planlama = metropollerin kentsel işlevlerini daha iyi görebilmeleri, bulundukları ülkenin gelişmesine daha çok katkıda bulunabilmeleri, buna karşılık ona her yönden daha az yük olması için toprak kull, iktisadi ve toplumsal etkinliklerin belirli süreler için planlara konu yapılmasıdır.

11. Azgelişmiş BP • Gelişmişlik nedir? Eğitim, sağlık, ulaşım, adalet, çevre standartları, istihdam olanakları vd. • Kapitalist modelde kentler ve bölgeler arası gelişme farkları bulunur. • Nedeni: Girişimcilerin kar maksimizasyonu ve bunun için üretim maliyetlerini oluşturan ulaşım, hammadde, işgücü gibi faktörlerin elverişliliği ve bölgelerin bu elverişliliğe göre tercihi. • Bölgeler arası gel. Fark. Çeşitli ülkelerde geçerlidir: İtalya, Türkiye, Rusya, ABD, Belçika.

12. Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar • DPT’nin çalışmasına göre ilçeler arası gelişmişlik farkları. • DPT’nin gelişmişlik ölçütleri için bkz. (Kentli Hakları ve Türkiye). • Azgelişmiş Bölge Planı= ülkenin değişik bölgeleri kalkınma ölçütleri bakımından kıyaslandığında görece daha düşük değerlere sahip bir bölgenin gelişmiş bölgelerle farkını kapatmasına yönelik tedbirleri içeren plan. • İstihdamı geliştirmek, konut yapımını, okullaşmayı artıracak tedbirler, sağlık hizmetlerinde iyileşme vd. politikalar.

13. Kaynakları Zengin Böl. İçin Haz. Pl. • Zengin kayn. Olmakla birlikte bunları kullanamamış bölgelerin kalkındırılması için haz. BP. • Büyük nehirlerin enerji ve sulama olanaklarından yararlanarak, nehir havzasının gelişmesini sağlama ya da onu çevreleyen azgelişmiş bir bölgeyi kalkındırmaya yönelmiş plan. • Türkiye’de Keban Bölgesi (Elazıg, Malatya, Bingöl, Malatya, Tunceli için ) P. • Sulama olanakları için yapılmakla birlikte,i bölgedeki büyük kent sorunl. Yönelik olan Çukurova Bölge P. • Güneydoğunun tarımsal gel. Sağla. Yönelik GAP

14. Türkiye’de Bölgesel Kalkınma • Sakıncalı sözcük: “Bölge”. • 1960 öncesi: Umumi Müfettişlik (47 fiilen, 52 resmen lağvedildi). • Muadili: Yöre (1960:DPT) • AB süreci: önce “Bölge Kalkınma Ajansları” sonra “Kalkınma Ajansları”: OKA • 1960 sonrası: Planlı Kalkınma

15. 1960’tan bu yana Bölgesel Gelişme Araçları • 1. Bölge planları • -Doğu Marmara Planlama Projesi • -Antalya Projesi • -Çukurova Bölgesi Projesi • -Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) • -Zonguldak-Bartın-Karabük Bölgesel Gelişme Projesi • -Doğu Anadolu Projesi (DAP) • Doğu Karadeniz bölgesel Gelişme Planı (DOKAP)

16. 2. KÖY • Mali önlemler yeterli gelmediğinden (-). • 3. BYKP döneminde gündeme geldi. • Gelişmiş illere göre geri illerin bazı ayrıcalıklardan yararalanması esasına dayalı. • Siyasi iktidarlara göre bu iller değişmiş be çoğalmıştır. • Özellikle doğu ve G.doğu böl. Uygulamalarında bir iyileşme sağlamadığı görülmüştür.

17. 3. İl Gelişme Planları • Mali kısıtlar yüzünden sınırlı sayıda ilde uygulanabildi. Yeterli kaynak ve zaman boyutu planlaması yapılamadığından

18. 4. Diğer Kalkınma Pol. Bölgesel Boyutu • OSB’ler • KOBİ’ler • Her ile üniversite kurulması • Komşularla sıfır problem politikası

19. Kalkınma Ajansları • AB, üye olmak isteyen ülkelerde istatistik toplama işini standartlara bağlamıştır. • Buna göre her ülkede 5 düzeyli istatistiksel bölge tanımlanmaktadır (2001 yılında yasayla bu bizde de vardır) • Düzey II ol. Belirlenmiş olan alanlarda Kalkınma Ajansları oluşturulmuştur. • 2006 yılında kabul edilen kanunla ülkede 26 adet kalkınma ajansı kuruldu. • KA Amacı= Kamu kesimi, özel kesim ve STO arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kal. Planı ve prog. Öngörülen ilkel ve pol. Uyumlu olarak, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliği sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak.

20. Büyükşehirler İçin Planlama ve Yönetim

21. BŞ Nedenleri • Hızlı kentleşme • BŞ çevresinde yer alan küçük yerleşmeler • Bunlar için; • -Hizmet gerekleri • -Yasal düzenlemeler (yetki ve görevler) • 1971’de BK Kararı: Hizmetlerin çeşitli belediyeler ve , bl. Şubeleri araında bölünmesi nedeniyle, ortak hizmetlerin sunulmasında karşılaşılan güçlükler • Bu nedenle Ankara, İstanbul, İzmir vb. Bölgelerde metropol idarelerin kurulması

22. 2561 Say. Yasa • 1980’de Sıkıyönetim Böl.de bazı belediye ve köylerin bağlanmasında tek biçimlik sağlanması amacı • Amaç: «Enerji, içme ve kull. Suyu, kanaliz., ulaşım, toplu taşıma ve imar gibi temel bel. Hizm. Birbirleriyle uyumlu ve bütünleştirici bir planlama içinde, yeterli ölçüde ve verimli biç. De yerine get. Sağlamak» • Yasa uygulaması ile İst. 31 bel.nin 23 ‘ü kaldırıldı.

23. Nüfusu 300 bini geçen bel. Çevresindeki bel. Ve köyler • ÖLÇÜTLER: • 1.uzaklık 2. Olanaklar 3. Hizmet götürme olanağı 4. birleşebilme kolaylığı • 1984’teki BŞ’e yönelik yeni düzenleme ile kalktı.

24. İSKİ • 1981’de İstanbul’da kuruldu. • BŞ Yönetim modellerinden biri olan «özel amaçlı öegütlere» örnektir. • Bağımsız bütçeli ve kamu tüz. Kişiliğine sahip bir öz. Amaç. Kur. • Hizmet alanı iatanbul Bel. Sınırları ile sınırlıdır. • Başlıca görevleri (kitapta).

25. Boğaziçi Alanında Planlama Görevi • 1983’te 2960 say. Boğaziçi Yasası • Yasa, Boğaziçi alanında koruma ve planlama görevini İB’ne değil, Boğaziçi İmar Müd.ne. • Boğaziçi alan.da imar uygulamaları ile onay ve denetim amacıyla Boğaziçi İmar Yüksek Kurulu, Boğaziçi İmar Müd. Ve Boğaziçi İmar Yön. Kurulu oluşmuştur. • bu uygulama da özel amaçlı bir BŞ model örneğidir.