Wmo aanbestedingen: de inhoud

1. Wmo aanbestedingen: de inhoud Significant B.V. Prof.dr. Jan Telgen 5 oktober 2010

2. Achtergrond Wmo aanbestedingen • We hebben het over Wmo als we Hulp bij het Huishouden (HH) bedoelen; • Wmo is meer dan HH • Hier wordt Wmo als synoniem voor HH gebruikt • Beoogd wordt om HH als voorbeeld te laten gelden ook voor andere prestatievelden in de Wmo

3. Agenda • Achtergrond • De inhoud van een Wmo aanbesteding • Fouten en blunders

4. Achtergrond de verwarring en de uitweg

5. Achtergrond De verwarring • ’ www.invoeringwmo.nl en VWS: Wmo moet aanbesteed worden • Maar: • Weerstand groeit bij aanbieders en cliënten en politiek • ‘Eigen procedures’ bedacht • Plus: • Wetsvoorstel Kant (SP): schrap aanbestedingsplicht voor Wmo • EU Commissie: ook voor Wmo gelden aanbestedingsregels (BAO) • EU Parlement: aanbestedingsplicht in sociale sector is doorgeschoten

6. Achtergrond Wat is er aan de hand? “The inconvenienttruth”: • Gemeente koopt Wmo diensten in • Gemeente is aanbestedende dienst • Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten boven drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (BAO) • Wmo diensten zitten boven drempelwaarde • Dus moeten Wmo diensten aanbesteed worden

7. Achtergrond Een analyse “The truth and nothingbut the truth”: • Maar voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes: • 2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime • 2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt regime • En voor mengvormen moet je naar de waarde van de afzonderlijke diensten kijken • Wat is HH voor een dienst? • Huishoudelijk werk (schoonmaken, de was doen, bed opmaken, etc.) • in gezinnen/leefsituaties waar dat nodig is • En voor HH2 ook een deel regelen van het huishouden • Qua waarde (uren x tarief) voornamelijk huishoudelijk werk

8. Achtergrond De situatie en de ruimte • HH is een nieuwe naam voor Huishoudelijke Verzorging (HV) • Definitie van de inhoud van HH is door veel gemeenten gekopieerd vanuit HV • (Gemeenten spelen ook anderszins vaak AWBZ’tje) Maar dat hoeft niet: • Wmo vraagt compensatie van beperkingen die voorkomen • Kan met hulp bij het huishouden • Maar kan ook anders • En het hele veld mag ook anders georganiseerd worden Kortom: gemeenten kunnen zelf HH definiëren

9. Achtergrond De richting • Door een eigen invulling aan Wmo (inhoudelijke beleidskeuzes) kunnen gemeenten eigen inhoud aan de Wmo aanbesteding geven • Dan moeten ze zelf HH definiëren • En dat kan best ‘maatschappelijker’ zijn dan de oude HV • Deze inhoud is cruciaal • Het feit dat er dan als ‘bonus’ ook nog een andere dienst (2B) uitkomt, die anders aanbesteed mag worden, is een mooie extra

10. Achtergrond De inrichting van een aanbesteding • Een aanbesteding van een 2B dienst is vormvrij (onderhandelen mag) • Als je het maar eerlijk en netjes doet (basisprincipes) • Je moet wel het resultaat publiceren Twistpunt: publicatie vooraf (om meedoen mogelijk te maken): • Moet in TED als er mogelijk buitenlandse belangstelling is • ‘Passende mate van openbaarheid’ is algemeen geaccepteerd • Lijkt voor Wmo altijd zinvol (‘baat het niet, dan schaadt het niet’)

11. De inhoud van een Wmo aanbesteding

12. De inhoud van een Wmo aanbesteding De afbakening van de opdracht • Wat hoort er wel bij en wat niet? • Wel of niet in percelen? En hoe dan? • Hoe zijn de diensten omschreven? Gigantisch belangrijke beslissing: • Bepaalt de markt waarop je opereert • en daarmee de marktverhoudingen (oligopolisten) • En de beïnvloedingsmogelijkheden • En dus de kosten • Maar ook de ontwikkeling van de markt zelf • Etc.

13. De inhoud van een Wmo aanbesteding Enkele mogelijkheden • Splitsen schoonmaken – maatschappelijk werk (?) • Verhouding individuele voorzieningen - collectieve voorzieningen herzien: • Maaltijdvoorziening • Ramen wassen • De was doen • Integreren met indicatie • Regisseursrol echt invullen vanuit individuele voorziening • Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracteren • Integreren met andere prestatievelden

14. De inhoud van een Wmo aanbesteding Welk model? • Er zijn vele verschillende modellen: 25 mogelijkheden in “Sociaal overwogen aanbesteden”. • Tientallen varianten in gebruik: • Zeeuws model (o.a. Zeeland) • Catalogus model (o.a. Amersfoort, Assen, Woerden) • Veiling model (o.a. Spijkenisse) • Dynamisch Selectie Model (o.a. Leidse regio) • EMVI (o.a. Haarlem, Uden, Alkmaar) • Convenanten (o.a. Raalte) • En er zijn nog veel meer mogelijkheden …….

15. De inhoud van een Wmo aanbesteding Frequentie modelgebruik • Uit een onderzoek van Significant voor VWS:

16. De inhoud van een Wmo aanbesteding Waar zet ik wat? • Een aanbesteding bestaat uit: • Programma van Eisen • Selectiecriteria (gaan over leverancier) • Gunningscriteria (gaan over offerte) • En bij raamovereenkomst: verdelingsmechanisme cliënten De vraag is waar je wat zet: • Ervaringseisen • Opleiding / capaciteiten • Resultaten klanttevredenheidsmeting • Etc.

17. De inhoud van een Wmo aanbesteding Specificeren • Met name in Programma van Eisen staan veel specificaties. • Die kunnen op 2 manieren vastgelegd worden: • Technisch: wij willen dat jij precies dit en dat zus en zo doet • Functioneel: je mag zelf weten hoe je het doet als het maar een goed resultaat heeft Technische specificaties: • Vereisen veel inhoudelijke kennis van de gemeente • Beperken de ruimte voor de aanbieder om met eigen oplossingen en werkwijzen te komen • Maken offertes makkelijker vergelijkbaar (?) • Ik beveel functionele specificaties aan

18. De inhoud van een Wmo aanbesteding Enkele hints • “Een goede aanbesteding past op een vel A4” • In de meeste staat erg veel onnodige info • Beperk je in de selectiecriteria (leveranciers): • Er wordt veel onnodig gevraagd (opleiding?; financieel, etc) • Dat beperkt het aanbod • En daarmee schiet je jezelf in de voet - op veel prestatievelden is eerder sprake van te weinig aanbod dan van te veel • Beperk de contractduur : • Dan zit je markt niet zo lang op slot • En wordt het voor andere aanbieders interessanter om (op termijn) ook mee te doen

19. De inhoud van een Wmo aanbesteding Conclusie • Bij een aanbesteding moet je dus goed nadenken over de inhoud Rare volgorde, maar …. • Nadenken over de inhoudelijke invulling van de Wmo is goed voor het beleid • En dus voor de cliënten !

20. Fouten en blunders "Hoe herken je een prutser?"

21. Fouten en blunders Aanbesteden van periodes • Aanbesteden van dienstverlening van 1-1-20xx tot 31-12-20yy • Gebeurt veel: volgens Significant onderzoek in >50% van de gemeenten • Wat dan als een zittende aanbieder geen nieuw contract krijgt? • Dan heb je zelf een ramp voor de gemeente georganiseerd • Honderden cliënten tegelijk overzetten per 1-1-20xx • Ook een drama voor de nieuwe dienstverlener

22. Fouten en blunders Periodes en trajecten • Periodes • Trajecten 1-1 1-1

23. Fouten en blunders Dubbel genaaid houdt niet beter …….. • In poging om kwaliteit echt zwaarder te laten tellen dan prijs: • Gewichten 60:40 voor kwaliteit • En bovendien tenminste 6 scoren op kwaliteit Gevolg: • Kwaliteitscore kan variëren van 6-10 • Bij 60% gewicht • varieert bijdrage van kwaliteit aan totaalscore van 3,6 tot 6 • Tussen beste en slechtste zit dus 2,4 verschil • Prijsscore zit tussen 0-10 • Bij 40% gewicht zit tussen beste en slechtste 4 verschil • Dus prijs telt bijna 2 keer zo zwaar!

24. Fouten en blunders Relatief beoordelen is uit den boze • Relatief beoordelen is score t.o.v. beste offerte. • Voorbeeld: • Beste prijs krijgt 10 punten • Slechtste prijs krijgt 0 punten • Rest er tussen in (lineair) Maakt geheel afhankelijk van toevallig binnenkomende offertes Situatie A: beste prijs is € 18, slechtste € 20 • € 1 hogere prijs kost 5 punten Situatie B: beste prijs is € 18, slechtste € 28 • € 1 hogere prijs kost 1 punt Bij een kwaliteitsverschil van 3 punten krijg je een andere winnaar (rank reversal)

25. Fouten en blunders Relatief beoordelen - overall • Basisfout in inkoop/aanbesteding: • Kan leiden tot rank reversal: andere winnaar • Afhankelijk van toevallige omstandigheden – tombola (BB) • Beleidsmatige rariteit: • Wat is het verschil waard? Afhankelijk van toeval • Kan nooit beleid zijn • Toonbeeld van onkunde: ik ken de markt niet • Dus ik scoor maar afhankelijk van wat ik (dan pas) zie • Ook aanbieders weten niet wat je prefereert • Zij kunnen namelijk ook kiezen wat aan te bieden • Je krijgt mogelijk niet hun beste bod • Juridisch aanvechtbaar: • goed geïnformeerde aanbieder moet kunnen inschatten wat zijn aanbieding oplevert

26. Fouten en blunders Vragen om omvang inzet per aanbieder • Alle inschrijvers wordt gevraagd om aan te geven hoeveel inzet zij kunnen/willen leveren • (gebeurt formeel om te kunnen bepalen of er voldoende capaciteit geleverd kan worden) Is redelijk dom in oligopolie: • Zet de deur open voor manipulatie door oligopolist • Die kan aangeven maar heel weinig te leveren • Waardoor de totale vraag niet gedekt kan worden • Dus aanbesteding mislukt • En onderhandelingstraject starten • Vanuit machtsbasis

27. Contactgegevens Prof.dr. Jan Telgen Universiteit Twente J.telgen@utwente.nl 06 53 18 69 58 Significant Jan.telgen@significant.nl 0342 – 40 52 40