FAKULTET ZA MENADŽMENT HERCEG NOVI

1. FAKULTET ZA MENADŽMENT HERCEG NOVI FINANSIJSKO RAČUNOVODSTVO

2. Osnovna literatura FINANSIJSKO RAČUNOVODSTVO Kata Škarić – Jovanović Ekonomski fakultet, Beograd, 2010.

3. Osnovne aktivnosti • Prisustvo 5 • Seminarski rad 10 • Kolokvijumi – I i II 20+20 • Završni ispit 45

4. OSNOVNI PRINCIPI SISTEMA DVOJNOG KNJIGOVODSTVA • Osnove sistema dvojnog knjigovodstva • Računovodstvena načela • Uticaj ekonomskih promjena na imovinu preduzeća • Raščlanjivanje bilansa na račune • Globalna procedura u knjigovodstvu • Principi urednog knjigovodstva • Graške u knjigovodstvu • Kontni okvir.

5. Osnove sistema dvojnog knjigovodstva Upravljanje (odlučivanje) preduzećem treba zasnivati na blagovremenim, potpunim i adekvatnim informacijama. Računovodstvo pruža informativnu podršku menadžmentu – stoga se smatra podfunkcijom upravljačke funkcije.

6. Pojam i zadaci računovodstva RAČUNOVODSTVO predstavlja sve postupke či je zadatak količinsko i vrijednosno obuhvatanje i kontrola svih tokova novca i učinaka koji nastanu u preduzeću.

7. ZADACI računovodstva • Interni • Dokumentovanost i kontrola poslovanja • Pružanje upravljačkih informacija • Eksterni • Polaganje računa i informisanje o finansijskom i prinosnom položaju preduzeća (na osnovu zakonske obaveze ili dobrovoljno) – poreskim organima, kreditorima, akcionarima, zaposlenima...

8. STRUKTURA računovodstva: • Knjigovdstvo sa bilansom • Obračun troškova i rezultata • Računovodstvena analiza i planiranje • Računovodstveni nadzor. Ova računovodstvena područaja su međusobno povezana, dijelom koriste iste podatke, ali u različite svrhe.

9. Finansijsko računovodstvo – ispunjava informatine zahtjeve eksternih korisnika Upravljačko računovodstvo – zadovoljava potrebe za informacijama uprave preduzeća.

10. Pojam, ciljevi i zadaci knjigovodstva KNJIGOVODSTVO je računska osnova računovodstva – ono obezbjeđuje podatke koji se na različite načine primjenjuju u ostalim djelovima računovodstva.

11. CILJEVI knjigovodstva (izvode se iz ciljeva preduzeća) Osnovni: • Utvrđivanje rezultata poslovanja (dobitak/gubitak) za određeni period • Utvrđivanje stanja imovine, obaveza i sopstvenog kapitala na određeni dan Ostali: • Pružanje podataka za kontrolu rada lica koja rukuju pojedinim djelovima imovine • Pružanje podataka za planiranje razultata poslovanja, stanja imovine i priliva i odliva novca • Pružanje podataka za kontrolu izvršenjaplanskih veličina.

12. ZADACI knjigovodstva • Prikupljanje • Provjera • Klasifikacija (reklasifikacija) • Bilježenje (evidentiranje) • Čuvanje podataka • Izvještavanje o nastalim poslovnim događajima.

13. Predmet knjigovodstva PREDMET knjigovodstva je imovina preduzeća, odnosno promjene koje se na njoj događaju. Knjigovodstvo se bavi poslovnim događajima koji mijenjaju visinu i/ili strukturu imovine i kapitala preduzeća.

14. Imovinu preduzeća čine sva sredstva koja preduzeće koristi radi ostvarenja svojih ciljeva. Bruto = ukupna imovina preduzeća. Neto = imovina finansirana iz sopstvenog kapitala. Neto imovina = bruto imavina – obaveze.

15. Imovina – oblik u kom se javlja • Stvari, prava, novac Imovina – svrha u koju se koristi • Poslovna, neposlovna Poslovna imovina (N-R-P-R1-N1) • Osnovna ili stalna (oprema, objekti...) • Obrtna (zalihe, potraživanja, gotovina).

16. Kapital (izvori imovine) • Sopstveni kapital ili kapital vlasnika – trajno raspoloživ • Pozajmljeni kapital ili kapital povjerilaca – obaveza sa utvrđenim rokom dospijeća.

17. Imovina preduzeća

18. AKTIVA – imovina posmatrana prema obliku u kojem se javlja (stvari, prava, novac). PASIVA – imovina posmatrana prema vlasništvu tj. izvorima iz kojih potiče (sopstveni i pozajmljeni kapital).

19. Aktiva i pasiva predstavljaju dva aspekta posmatranja jedne te iste imovine preduzeća – stoga, između ukupne aktive i ukupne pasive mora postojati KVANTITATIVNA JEDNAKOST.

20. BILANS stanja – finansijski izvještaj u kojem se prikazuje imovina preduzeća na određeni dan sa aspekta oblika i izvora.

21. II. Računovodstvena načela • Načelo dvostranog obuhvatanja poslovnih promjena • Načelo poslovne jedinice • Načelo kontinuiteta poslovanja • Načelo novčanog mjerila • Načalo istorijskog troška • Načelo uzročnosti • Načelo opreznosti.

22. RAČUNOVODSTVENA NAČELA su pravila razvijena od strane računovodstvene teorije i prakse sračunata na jasno definisanje računovodstvenih kategorija. Računovodstvene kategorije • Imovina • Obaveze • Kapital • Rashodi • Prihodi.

23. Načelo dvostranog obuhvatanja poslovnih promjena Svaka ekonomska promjena tangira dva osamostaljena imovinska dijela – i stoga se DVA PUTA BILJEŽI. Dvojno knjigovodstvo – uvažava dualnost u obuhvatanju ekonomskih promjena.

24. Ekonomske promjene s obzirom na njihovo djelovanje na cjelinu imovine preduzeća: • Uzrokuju povećanje nekog ekonomskog oblika (aktive) i povećanje u istom iznosu nekog od izvora sredstava (pasive) • Uzrokuju smanjenje nekog od oblika aktive i smanjenje u istom iznosu nekog od izvora sredstava • Uzrokuju povećanje jednog i smanjenje drugog oblika sredstava za isti iznos • Uzrokuju povećanje jednog i smanjenje drugog izvora sredstava za isti iznos.

25. Načelo poslovne jedinice NAČELO POSLOVNE JEDINICE je zahtijev da se imovina uložena u poslovanje obuhvata odvojeno od ostale imovine vlasnika i povjerilaca i da se uspješnost upravljanja tom imovinom kontroliše putem rezultata.

26. Računovodstvene cjeline se formiraju radi kontrole uspješnosti upravljanja poslovanjem. Preduzeće može biti jedna računovodstvena cjelina ili se u okviru njega mogu formirati i uže računovodstvene cjeline (što obično zavisi od veličine i složenosti njegovog poslovanja).

27. Kao uže računovodstvene cjeline u okviru jednog preduzeća se mogu formirati: • Mjesta troškova – formiraju se sa ciljem kontrole troškova • Profitni centri – formiraju se od relativno samostalnih organizaciono i tehnološki zaokruženih djelova preduzeća – mjera uspješnosti: visina ostvarenog profita • Investicioni centri – mjera uspješnosti: stopa prinosa na uloženi kapital.

28. Načelo kontinuiteta poslovanja Preduzeća nastoje kontinuirano poslovati – going concern princip (izuzev onih osnovanih za jednokratan posao). Kontinuirano poslovanje i potreba kontrole poslovanja su nametnuli potrebu utvrđivanja periodičnog rezultata – kao dijela totalnog rezultata (na kraju postojanja).

29. Načelo novčanog mjerila NAČELO NOVČANOG MJERILA ili NAČELO NOVČANOG IZRAŽAVANJA je zahtjev da se sve računovodstvene kategorije i promjene na njima izražavaju u novcu. Korišćenje novca kao zajedničkog mjerila je uslovljeno heterogenošću oblika u kojima se imovina javlja i transakcija koje na njoj nastaju.

30. STABILNOST NOVCA je osnovna pretpostavka od koje knjigovodstvo polazi pri njegovom korišćenju kao zajedničke mjere. Ukoliko novčana jedinica, u kojoj se iskazuju računovodstvene kategorije, iz perioda u period nema istu kupovnu snagu – ISKAZNA MOĆ PODATAKA koje knjigovodstvo pruža se narušava (razvijeni su računovodstveni postupci koji ispravljaju monetarne poremećaje).

31. Načelo istorijskog troška NAČELO ISTORIJSKOG ili STVARNOG TROŠKA je zahtjev da se imovina u knjigovodstvu vodi i u bilansu iskazuje u visini novčanog izdatka učinjenog radi njenog sticanja. Stoga se imovina stečena kupovinom vodi po nabavnoj cijeni a sopstveni učinci po cijeni koštanja.

32. Osnovna vrijednost primjene stvarnog troška je objektivnost podataka. Iskazna moć knjigovodstvenih podataka se smanjuje ako ne postoji čvrsta veza između knjigovodstvene i tržišne vrijednosti imovine. Kada je dnevnu vrijednost – fer vrijednost moguće pouzdano utvrditi (hartije od vrijednosti kotirane na berzi) ona se koristi u računovodstvu.

33. Načelo uzročnosti NAČELO UZROČNOSTI zahtijeva da obračunskom periodu za koji se utvrđuje rezultat budu zaračunati svi prihodi i rashodi koji su u njemu nastali nezavisno od toga da li i kada su prihodi naplaćeni, a rashodi plaćeni. Smatra se da su prihodi i rashodi nastali u onom obračunskom periodu u kome su realizovani učinci preduzeća.

34. Tokovi rentabiliteta (rashodi i prihodi) se ne podudaraju sa novčanim tokovima (isplate i naplate) – vremenski a time i kvantitativno. Primanja i izdaci koji se dogode u jednom obračunskom periodu, mogu se odnositi na taj, predhodni ili budući obračunski period.

35. Načelo opreznosti NAČELO OPREZNOSTI zahtjeva da se imovina preduzeća i obračunati periodični rezultat oprezno odmjere, tj. treba izbjeći precjenjivanje imovine i iskazivanje precijenjenog periodičnog rezultata.

36. Da bi se obezbijedilo oprezno odmjeravanje imovine preduzeća princip opreznosti nalaže pravila: • Aktiva, djelovi imovine preduzeća, može se procjenjivati najviše po nabavnoj vrijednosti, odnosno cijeni koštanja • Pasiva, odnosno obaveze moraju se procijeniti najmanje u visini nabavne vrijednosti.

37. Precjenjivanje periodičnog rezultata treba biti onemogućeno poštovanjem: • Principa realizacije – preduzeće može prikazati samo rezultate koji su potvrđeni kroz realizaciju na tržištu • Principa impariteta – gubici moraju biti priznati ako su nastali bez obzira na to što nijesu tržišno verifikovani(realizovani) Oprezno odmjereni rezultati obuhvataju = samo realizovane dobitke – realizovane i nastale a nerealizovne gubitke.

38. III. Uticaj ekonomskih promjena na imovinu preduzeća Ekonomske promjene – bilansne promjene = poslovni događaji koji mijenjaju visinu i/ili sastav imovine preduzeća.

39. OSNOVNE grupe ekonovmskih promjena (s obzirom na djelovanje na cjelinu imovine preduzeća): • Povećavaju aktivu i pasivu za isti iznos • Smanjuju aktivu i pasivu za isti iznos • Mijenjaju sastav aktive • Mijenjaju sastav pasive.

40. Povećanje aktive i pasive za isti iznos može nastati usled: • Povećanja uloga vlasnika (+ novac + sopstveni kapital) • Zaduženja kod povjerilaca (+ novac + obaveze) • Prihoda – sva povaćanja imovine (aktive) proistekla iz poslovanja a bez obaveze vraćanja (+ novac + sopstveni kapital).

41. Smanjenje aktive i pasive za isti iznos može nastati usled: • Snanjena uloga vlasnika (- novac – sopstveni kapital) • Razduženja kod povjerilaca (- novac – obaveze) • Rashoda – sva smanjenja aktive proistekla iz poslovanja bez mogućnosti naknade (- novac – sopstveni kapital).

42. Promjena sastava (strukture) aktive – njena visina ostaje ista, a pasiva nije tangirana, (jedan oblik imovine se pretvara u drugi) napr: • Kupovina zaliha za gotovo (+ zalihe – novac) • Naplata potraživanja od kupaca (+ novac – potraživanja) • Završentak proizvodnje gotovih proizvoda (+ gotovi proizvodi – proizvodnja u toku)

43. Promjena sastava (strukture) pasive – njena visina ostaje ista a aktiva nije tangirana (smanjuje se jedna vrsta obaveza a povećava druga za isti iznos) napr: • Pretvaranje kratkoročnog kredita u dugoročni (+ dugoročni kredit – kratkorčni kredit)

44. IV. Raščlanjivanje bilansa na račune RAČUN je dvostrani pregled u kojem se obuhvataju sve ekonomske promjene koje se odnose na jednu bilansnu poziciju i to tako da se povećanja obuhvataju odvojeno od smanjena.

45. GLAVNA KNJIGA – sistematska evidencija ekonomskih promjena – bilans u kretanju – sastoji se od računa stanja i računa uspjeha.

46. AKTIVNI I PASIVNI RAČUNI (računi stanja, stalni računi, realni računi) – čine pozicije bilansa stanja – nastaju njegovim raščlanjivanjem – evidentiraju imovinu po oblicima i izvorima – postoje dok i postoji i preduzeće • RAČUNI PRIHODA I RASHODA (računi uspjeha, obračunski računi, nominalni računi) – predstavljaju pozicije bilansa uspjeha – nastaju otvaranjem kod pojave prihoda i rashoda (nemaju početno stanje) – namjenjeni su utvrđivanju rezultata poslovanja za određeni obračunski period, posle čega se gase.

47. Jednostrani račun

48. Račun u obliku slova “T”

49. RAŠČLANJIVANJE bilansa na račune se vrši pretvaranjem svake bilansne pozicije u jedan račun. Aktivni računi – nastaju raščlanjivanjem aktive (stanje i promjene različitih oblika imovine) Pasivni računi – nastaju raščlanjivanjem pasive (stanje i promjene sopstvenog kapitala i obaveza).