Handel Ludźmi

1. Handel Ludźmi Małgorzata Kozłowska prokurator Departament do spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Łódź, 10 października 2011 Prokuratura Generalna

2. Uwagi ogólne prawo międzynarodowe • Konwencja o zwalczaniu handlu żywym towarem, Paryż 4 maja 1910r. (Dz. U. z 1922r. Nr 87, poz. 783) • werbowanie, uprowadzenie, uwiedzenie kobiety lub dziewczyny nieletniej, nawet za ich zgodą, za pomocą oszustw, gwałtu lub gróźb, użycia władzy lub środków przymusudla celów rozpusty • Porozumienie Niemiec, Belgii, Danii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Indii, Włoch, Holandii, Portugalii, Rosji, Szwecji i Norwegii, Szwajcarii, Polski z dnia 18 maja 1904 (Dz.U. jak wyżej) • ochrona kobiet i dziewcząt małoletnich przed zbrodniczym procederem handlu białemi • gromadzenie wszelkich wiadomości o werbowaniu kobiet i dziewcząt za granicę dla celów nierządu • zapewnienie im opieki i powrotu do kraju

3. Uwagi ogólne prawo międzynarodowe • Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi , Genewa 30 września 1921r. (Dz.U. z 1925r. Nr 125 poz. 893) • ściganie i karanie osobników, zajmujących się handlem dziećmi obu płci, w rozumieniu Konwencji o zwalczeniu handlu żywym towarem • Konwencja dotycząca zwalczania handlu kobietami pełnoletnimi, Genewa 11 października 1933 (Dz.U z 1938r. Nr 7, poz. 37) • werbunek, uprowadzenie lub uwiedzenie kobiety lub dziewczyny pełnoletniej, nawet za jej zgodą w celu uprawiania nierządu za granicą • Konwencja w sprawie handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji, Lake Success 21 marca 1950r. (Dz. U. z 1952r. Nr 41, poz. 278), • dostarczenie, zwabienie lub uprowadzenie innej osoby, nawet za jej zgodą • eksploatacja prostytucji dla zaspokojenia namiętności innej osoby • utrzymywanie lub prowadzenie domu publicznego, albo świadome wynajęcie pomieszczeń dla celów prostytucji

4. Uwagi ogólne Prawo międzynarodowe • Protokół przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 162) • Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii z dnia 25 maja 2000r. (Dz.U. z 2007r. Nr 76, poz. 494) • Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005r. (Dz.U. z 2009r. Nr 20, poz. 107) • Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE z 14 grudnia 2007r. C 303) • zakaz niewolnictwa, pracy przymusowej i handlu ludźmi (art. 5) • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar (Dz.U. U.E 15.4.2011) zastępująca decyzjęramową Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi (Dz.U. WE L 203 z dnia 1 sierpnia 2002r.)

5. Uwagi ogólne Prawo międzynarodowe Konwencja Narodów Zjednoczonych z dnia 15 listopada 2000r. przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 158), Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2005r. Nr 18, poz. 160),

6. Organizacje międzynarodowe • Organizacja Narodów Zjednoczonych • UNDOC (United Nation Office on Drugs and Crime • Rada Europy • Unia Europejska • OBWE • Departament Stanu USA

7. ONZ/UNDOC • pomoc krajom • Regulacje prawne • opracowanie strategii • pomoc w ich wdrażaniu • kampanie ogólnoświatowe • Blue heart campaigin

8. Rada Europy • GRETA (Group of Experts on Action Against Trafficking in Human Beings) • raporty ewaluacyjne – ocena implementacji Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi w 34 państwach europejskich • w toku pierwsza runda ewaluacji 10 państw, w tym publikacja pierwszych raportów na temat Cypru, Austrii i Słowacji (wrzesień 2011)

9. Unia Europejska • Karta Praw Postawowych • aktywność Komisji Europejskiej • grupa ekspertów do spraw handlu ludźmi wyznaczonych decyzją KE i współpracująca ściśle z KE, • Plan UE dotyczący najlepszych praktyk, standardów i procedur zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu (2005/C 311/01); • Program sztokholmski – otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli • Dyrektywa w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi (...) z 5 kwietnia 2011r. • Europol • Eurojust • ułatwienie realizacji międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych • wymiana informacji, także w sprawach o handel ludźmi

10. Międzynarodowa pomoc prawna • Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych (Dz.U. z 1999r. Nr 76, poz. 854) • Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej z 29 maja 2000r. (Dz.U. z 2007r. Nr 135, poz. 950) • Konwencja NZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej wraz z protokołami dodatkowymi (Dz.U. z 2005r. Nr 18 poz. 158, 160)

11. Wnioski o pomoc prawną • Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej uzupełnia m. in. Europejską Konwencję o pomocy prawnej w sprawach karnych • zasada bezpośredniości – art. 6 ust. 1 • możliwość przekazywania wniosków za pośrednictwem Interpolu • możliwość bezpośredniej komunikacji organu sądowego, policyjnego czy administracyjnego Uwaga na wyjątki – oświadczenia złożone w trybie art. 27 ust. 2 • podstawa do przekazywania informacji z własnej inicjatywy • Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych • zasada – wymiana wniosków za pośrednictwem organów centralnych,

12. Wnioski o pomoc prawną Konwencja ONZ i protokół dodatkowy Warunki: - przestępstwo konwencyjne - popełnione w ramach działalności zorganizowanej grupy przestępczej - o charakterze międzynarodowym (co najmniej 2 państwa) • pomoc prawna (art. 18 Konwencji) • ekstradycja (art. 16 jako podstawa wydania) • konfiskata (art. 13)

13. Konwencja ONZ i protokół dodatkowy • pomoc prawna (art. 18 Konwencji) • zebranie dowodów lub oświadczeń, • przeszukanie i zajęcie • oględziny, • uzyskanie opinii biegłego • zabezpieczenie dokumentów • doręczenia • identyfikacja i ujawnienie dowodów • przekazywanie informacji z postępowań karnych z zachowaniem wymogów poufności (z wyjątkiem dowodów niewinności oskarżonego)

14. Konwencja ONZ i protokół dodatkowyNarzędzia prawne • ekstradycja (art. 16 jako podstawa wydania) • wspólne postępowania przygotowawcze –porozumienia lub umowy • konfiskata (art. 13) • dochody uzyskane z przestępstw • przedmioty służące do popełnienia przestępstwa • specjalne techniki śledcze – dostawa niejawnie nadzorowana, inwigilacja, operacja pod przykryciem

15. Uwagi ogólnePrawo krajowe • art. 211 Kodeksu karnego z 1932r. • Wywiezienie za granicę osoby w celu uprawiania nierządu • art. IX przepisów wprowadzających Kodeks karny z 1969r. - dostarczenie, zwabienie lub uprowadzenie osoby w celu uprawiania nierządu, nawet za jej zgodą, • Uprawianie handlu kobietami i dziećmi • art. 253 § 1 kk z 1997r., rozdział XXXII „Przestępstwa p-ko porządkowi publicznemu” • art. 204 § 4 kk – zwabienie lub uprowadzenie innej osoby w celu uprawiania prostytucji za granicą

16. Uwagi ogólne prawo krajowe • Nowela z dnia 20 maja 2010r. ustaw – Kodeks karny, o Policji, Kodeks postępowania karnego oraz Przepisów wprowadzających Kodeks karny (Dz.U. Nr 98 poz. 626). • skreślenie art. 253 § 1 kk i art. 204 § 4 kk, • wprowadzenie definicji handlu ludźmi – art. 115 § 22 kk • wprowadzenie przestępstwa handlu ludźmi w art. 189a § 1 kk, w rozdziale XXIII – „Przestępstwa przeciwko wolności”, • wprowadzenie karalności przygotowania – art. 189a § 2 kk, • wprowadzenie karalności niepowiadomienia o przestępstwie handlu ludźmi – art. 240 kk, a także jego formach stadialnych przygotowania i usiłowania

17. Znamiona przestępstwa • podmiot - przestępstwo powszechne • popełnione z winy umyślnej • z zamiarem bezpośrednim kierunkowym, • sprawca działa w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą, w sytuacjach szczególnych, które mogą stanowić realizację odrębnych czynów zabronionych (żebractwo, niewolnictwo), bądź też stanowić normalną aktywność człowieka (praca) • przestępstwo o charakterze formalnym • wieloczynnościowe • przedmiot ochrony – wolność i godność człowieka, prawo do jego samostanowienia

18. Znamiona czynnościowe • werbowanie – nakłanianie, prowadzenie zaciągu, rekrutacji, • transport – przemieszczanie ludzi, ładunków na pewną odległość, z zastosowaniem środków lokomocji, • dostarczanie – spowodowanie, by inna osoba znalazła się w określonym miejscu, • przekazywanie – dawanie czegoś innej osobie do dalszego dysponowania • przechowywanie – trzymanie czegoś gdzieś, składowanie, magazynowanie, przetrzymywanie czegoś w ukryciu, • przyjmowanie – branie czegoś co jest dawane, branie kogoś do siebie, zapewnianie schronienia,

19. Modus operandi • przemoc • groźba bezprawna • podstęp • wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, nadużycie stosunku zależności • wykorzystanie krytycznego położenia lub stanu bezradności • udzielenie lub przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej nadzór lub opiekę nad inną osobą Nie muszą zostać zastosowane w przypadku popełnienia przestępstwa HL na szkodę małoletniego

20. Strona podmiotowa, określenie działania sprawcy • związane z przemysłem usług seksualnych – prostytucja, pornografia i inne formy wykorzystania seksualnego, • praca lub usługi o charakterze przymusowym, • żebractwo, • niewolnictwo lub inne formy wykorzystania poniżające godność jednostki, • pozyskanie komórek, tkanek lub narządów

21. Formy wykorzystania - prostytucja • Relacje przestępstw z art. 203 kk i art. 189a § 1 k • art. 203 kk – zmuszenie innej osoby do prostytucji następuje przy wykorzystaniu groźby bezprawnej, podstępu, stosunku zależności • art. 189a § 1 kk znamiona strony przedmiotowej następują na etapie werbunku, transportu (…), w celu doprowadzenia innej osoby do prostytucji • Możliwość realnego zbiegu przestępstw art. 189a §1 kk i art. 203 kk

22. Relacje przestępstw z art. 189a §kk i art. 203kk • sprawa z okręgu PA Wrocław • czyn 1. sprzedaż Bułgarki w celu uprawiania prostytucji – zarzut o przestępstwo art. 189a§ 1 kk • czyn 2. czerpanie korzyści z cudzego nierządu, groźby bezprawnego zamachu na życie i zdrowie, bicie, uszkodzenie ciała i doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem – systematyczne oddawanie pieniędzy zarobionych w wyniku świadczenia usług seksualnych zarzut o przestępstwo z art. 282 kk i art. 204 § 2 kk, art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk pytanie jaki był cel przemocy i gróźb – świadczenie prostytucji czy uzyskanie korzyści majątkowych z jej uprawiania

23. Relacje przestępstw z art. 189a §kk, art. 203 kk i art. 204 § 2 kk • PO Szczecin • werbunek pod pozorem pracy w barze w Niemczech, • przekazanie do klubu nocnego w celu uprawiania prostytucji (2-3 dni) • czerpanie korzyści z nierządu • zmuszenie do świadczenia usług seksualnych – przemoc, zabór telefonu komórkowego, dowodu osobistego, a także pozbawia wolności (zamknięcie klubu nocnego) • pokrzywdzona ucieka przyjęte kwalifikacje: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 204 § 2 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 65 § 1 kk

24. Formy wykorzystania - prostytucja • Relacje przestępstwa z art. 204 § 3 kk w formie stręczycielstwa i art. 189a § 1 kk • znamiona identyczne, przy czym w przypadku przestępstwa z art. 204 § 3 kk - konieczność wykazania celu osiągnięcia korzyści majątkowej • sprawca werbuje (nakłania) małoletniego i ma dwa cele działania – osiągnięcie korzyści majątkowej i doprowadzenie do wykorzystania w prostytucji • wyczerpanie znamion dwóch przepisów, przy czym skazanie na podstawie art. 189a § 1 kk

25. Formy wykorzystania - prostytucja • Relacje art. 204 § 3 kk w formie kuplerstwa i art. 189a § 1 kk • czerpanie korzyści majątkowych z prostytucji małoletniego • małoletni jest już pokrzywdzonym w przestępstwie handlu ludźmi, został zwerbowany w celu wykorzystania w prostytucji i sprawca czerpie z jego prostytucji korzyści majątkowe, • dwa odrębne czyny, pozostające w zbiegu realnym

26. Relacje przestępstw z art. 189a §kk, art. 203 i art. 204 § 2 i 3 kk • PO Szczecin • 16stolatka przebywająca w domu dziecka • nawiązanie kontaktu emocjonalnego i wyjazdy weekendowe z domu dziecka • zmuszanie do współżycia z kolegami oskarżonej, pod groźbą pobicia i czerpanie z tego korzyści majątkowych • zmuszenie do wyjazdu do Niemiec, fałszywy dokument tożsamości • świadczenie usług seksualnych • ucieczka pokrzywdzonej Przyjęta kwalifikacja: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 203 kk, w zb. z art. 204 § 2 i 3 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk

27. Relacje przestępstw z art. 189a §kk, art. 203 i art. 204 § 2 i 3 kk • PO Szczecin • podanie małoletniej środka odurzającego lub psychotropowego • użycie podstępu, że zostanie odwieziona do domu • wywóz do Niemiec do agencji towarzyskiej • pokrzywdzona informuje właścicieli agencji, że jest małoletnia i grozi że zawiadomi policję Przyjęte kwalifikacje: art. 189a § 1 kk w zb. z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 204 § 2 i 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

28. Formy wykorzystania – pornografiadefinicje • Doktryna • subiektywistyczno – moralistyczna: treść która ma służyć wywołaniu podniecenia seksualnego (zamiar sprawcy) • obiektywistyczno – moralistyczna: obiektywna ocena treści prezentowanych materiałów • Orzecznictwo – treści pornograficzne • Zawarte w utrwalonej (film, zdjęcia, obrazy) lub nie (pokazy na żywo) prezentacje czynności seksualnych człowieka, zwłaszcza ukazywanie organów płciowych człowieka w ich funkcjach seksualnych, i to zarówno w wymiarze niesprzecznym z ich biologicznym ukierunkowaniem, jak i czynności sprzecznych z przyjętymi w społeczeństwie wzorcami zachowań seksualnych Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2010r. sygn. IV KK 173/10

29. Formy wykorzystania – pornografiadefinicje • Prawo międzynarodowe • Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii (Dz.U. z 2007r. Nr 76 poz. 494), • pokazywanie za pomocą dowolnych środków dziecka uczestniczącego w rzeczywistych lub symulowanych ewidentnie czynnościach seksualnych lub jakiekolwiek pokazywanie organów płciowych w celach przede wszystkim seksualnych • Decyzja ramowa Rady 2004/68/WSiSW z dnia 22 grudnia 2003r. w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystania dzieci i pornografii dziecięcej (Dz.U. UE L 261 z 2004r.) • Każdy materiał o charakterze pornograficznym, który wizualizuje lub przedstawia dziecko (wizerunek prawdziwy lub wytworzony) uczestniczące biernie lub czynnie w zdarzeniu o wyraźnym charakterze seksualnym • Publiczne eksponowanie narządów płciowych dziecka, jeśli ma to charakter seksualny

30. Formy wykorzystania – pornografia, prawo wewnętrzne • Produkcja, utrwalanie (…) treści pornograficznych z udziałem małoletniego albo treści pornograficznych związanych z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem (art. 202 § 3 kk) • Utrwalanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej lat 15 (art. 202 § 4b kk) • Produkcja treści pornograficznych przedstawiających wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej (art. 202 § 4 kk)

31. Inne formy wykorzystania seksualnego • Art. 191a § 1 kk – utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej • utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej • przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub przemocy • art. 200a kk – tzw. grooming • podmiot – osoba poniżej lat 15 • nawiązanie kontaktu w sieci (werbowanie, nakłanianie) i wprowadzenie w błąd w celu doprowadzenia do spotkania i w konsekwencji wykorzystania seksualnego, ale przez inną osobę

32. Formy wykorzystania – praca lub usługi o charakterze przymusowym • definicja - Konwencja nr 29 Międzynarodowej Organizacji Pracy dot. pracy przymusowej lub obowiązkowej „Praca przymusowa lub obowiązkowa oznacza wszelką pracę lub usługi wymagane od jakiejś osoby pod groźbą jakiejkolwiek kary i do których dana osoba nie zgłosiła się dobrowolnie”. • art. 22 Kodeksu pracy – praca to umowa przyjmująca postać dobrowolnego zobowiązania pracownika do świadczenia pracy pod kierownictwem pracodawcy oraz zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem

33. Formy wykorzystania – praca (…) • naruszenie katalogu praw pracowniczych – art. 218 i 219 Kodeksu pracy, w tym: • prawo do godziwego wynagrodzenia (art. 13, 78-91 kp) • prawo do wypoczynku, w szczególności prawo do dni wolnych od pracy, gwarantowanego maksymalnego czasu pracy, prawo do urlopu wypoczynkowego (art. 14 kp) • prawo do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 15 kp) • prawo do poszanowania godności i innych dóbr osobistych (art. 11’ kp)

34. Formy wykorzystania - praca cudzoziemców • ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008r. Nr 69 poz. 415 ze zmianami) • powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy (art. 120 ust. 1) • doprowadzenie cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub zdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania (art. 120 ust. 3) • nielegalna praca cudzoziemca (art. 120 ust. 2)

35. Formy wykorzystania - praca • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie obywateli państw trzecich (Dz.Urz. UE L. 168 z 2009r.) • projekt ustawy o sankcjach dla podmiotów gospodarczych zatrudniających obywateli państw trzecich przebywających na terytorium RP • zatrudnianie w warunkach pracy powodujących szczególny wyzysk • zatrudnianie ofiary handlu ludźmi • zatrudnianie małoletniego obywatela państwa trzeciego

36. Formy wykorzystania - praca • postępowanie PA Gdańsk • handel ludźmi w celu pracy przymusowej – świadczenie usług budowlanych • werbunek – ogłoszenia w lokalnych gazetach o pracy w sektorze budowlanym w Wielkiej Brytanii • transport autobusowy i zlecenie zrobienia zakupów • koszmarne warunki socjalno – bytowe, nocleg w remontowanych domach, • brak świadczeń pieniężnych w tym wynagrodzenia • profil pokrzywdzonych – nie wykształceni, nie znający języka, brak umiejętności poruszania się w obcym kraju • interwencja Konsulatu RP • postępowanie PA Gdańsk • handel ludźmi w celu pracy przymusowej (czyszczenie kadłubów statków) (art. 189a § 1 kk oraz z art. 120 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – doprowadzenie cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy)

37. Formy wykorzystania - żebractwo • Dyrektywa w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi • forma przymusowej pracy lub usług (definicja Konwencji MOP nr 29) • art. 58 Kodeksu wykroczeń • powtarzające się zachowanie polegające na proszeniu o jałmużnę, darowiznę w naturze lub darowiznę pieniężną • czynienie tego w miejscu publicznym • w sytuacji posiadania środków na utrzymanie lub możliwości podjęcia pracy zarobkowej • postępowania postępowania kwalifikacje – o przestępstwa z art. 191 § 1 kk

38. Formy wykorzystania – niewolnictwo • art. 115 § 22 kk – definicja niewolnictwa • stan zależności, w którym człowiek traktowany jest jak przedmiot własności • art. 8 Przepisów wprowadzających Kodeks karny • oddawanie innej osoby w stan niewolnictwa • uprawianie handlu niewolnikami • utrzymywanie osoby w stanie niewolnictwa

39. Formy wykorzystania – pozyskiwanie komórek, tkanek lub narządów • ustawa z dnia 1lipca 2005r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz. 1411) • definicje • ściganie – art. 44 ust. 1 • działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej • nabycie lub zbycie cudzej komórki, tkanki, narządu • pośrednictwo w nabyciu lub zbyciu lub udział w przeszczepianiu lub udostępnianiu • werbunek – rozpowszechnianie ogłoszenia o odpłatnym zbyciu, nabyciu lub o pośredniczeniu w takich czynnościach w celu przeszczepu • brak penalizacji nielegalnego przeszczepianie embrionu • Dyrektywa - hl w celu pobrania organu

40. Inne formy wykorzystania • w celu popełniania przestępstw – preambuła Dyrektywy w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi – • wykorzystanie osoby do popełniania, m.in.: kradzieży sklepowej, kieszonkowej, handlu narkotykami oraz innych podobnych działań podlegającym karom i przynoszącym korzyść majątkową • postępowania PA w Gdańsku i PA w Poznaniu • handel ludźmi w celu popełniania przestępstw - wyłudzenia świadczeń socjalnych • postępowanie PO we Wrocławiu V Ds 100/09 • handel ludźmi w celu popełniania kradzieży sklepowych zarzuty: art. 258 § 1 i 3 kk, art. 189a § 1 kk (art. 18 § 3 kk), art. 278 § 1 kk (art. 18 § 2 kk)

41. Uprawnienia pokrzywdzonego • standardowy katalog • prawo do świadczeń socjalnych • art. 5 i 5a ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362) • interwencja kryzysowa dla ofiar handlu ludźmi – schronienie, posiłek, niezbędne ubranie i zasiłek celowy • powiadomienie służb pomocy społecznej oraz do rozważenia – wszczęcie odrębnego postępowania w ramach Pa oraz • pomoc Krajowego Centrum Interwencyjno – Konsultacyjnego dla ofiar handlu ludźmi (KCIK) prowadzonego przez MSWiA

42. Uprawnienia pokrzywdzonegozadośćuczynienie (…) • art. 46 § 1 i 2 kk - zadośćuczynienie, obowiązek naprawienia szkody lub nawiązka • wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej • skazanie • związek przyczynowy pomiędzy szkodą/krzywdą a przestępstwem handlu ludźmi • złożenie wniosku do czasu zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej (art. 49a kpk)

43. Uprawnienia pokrzywdzonego kompensata • ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. z 2005r. Nr 169, poz. 1415 ze zm.) • przestępstwo popełnione na terytorium RP, na szkodę obywatela UE • postępowanie w sprawie o przestępstwo, którego skutkiem jest śmierć lub naruszenie czynności ciała lub rozstroju ciała art. 156 § 1 kk lub w art. 157 § 1 kk • uprawniony – pokrzywdzony lub osoba mu najbliższa • brak możliwości uzyskania kompensaty od sprawcy • kompensata obejmuje • utracone zarobki lub inne środki utrzymania • koszty związane z leczeniem i rehabilitacją • koszty pogrzebu

44. Uprawnienia pokrzywdzonego kompensata • przesłanki negatywne • brak skutku postaci uszkodzenia ciała (…) • umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt. 1, 2, 3, 7 i 9 kpk • wydanie wyroku uniewinniającego • upływ 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa • właściwy do rozpoznania – sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania pokrzywdzonego lub osoby mu najbliższej

45. Uprawnienia pokrzywdzonego • prawo do reprezentacji, w tym prawo do żądania ustanowienia pełnomocnika z urzędu • warunek – wykazanie niemożności ponoszenia kosztów reprezentacji • pełnomocnik z urzędu (art. 87 § 1 kpk w zw. z art. 88 § 1 kpk i art. 78 § 1 kpk) • art. 12 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE • ochrona świadka/pokrzywdzonego • art. 12 ust. 3 Dyrektywy – zapewnienie dostępu do programów ochrony świadków lub innych podobnych programów, na podstawie indywidualnej oceny ryzyka • projekt Dyrektywy ustanawiającej minimalne standardy praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw

46. Uprawnienia pokrzywdzonegopokrzywdzony cudzoziemski • prawo do ubiegania się o legalizację pobytu w RP – na podstawie ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.) • art. 53a ust. 2 pkr. 4 – zezwolenie na czas oznaczony, nie dłuższy niż 3 miesiące • wojewoda na podstawie zaświadczenia organu wł. do prowadzenia postęp. • art. 53 ust. 1 pkt. 15 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt. 4 – zezwolenie na zamieszkanie • okres do 6 miesięcy • pobyt na terytorium RP • podjęcie współpracy z organami wymiaru sprawiedliwości • zerwanie kontaktu z osobami podejrzanymi o popełnienie czynów zabronionych dot. handlu ludźmi • prawo do udziału w Programie wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi

47. Przesłuchanie pokrzywdzonego • wniosek o przesłuchanie w trybie art. 316 § 3 kpk lub osobiste przesłuchanie przez prokuratora • art. 191 § 3 kpk – zastrzeżenie danych adresowych • przesłuchanie z udziałem psychologa • okazanie z ukrycia lub z zastosowaniem środków umożliwiających przesłuchanie na odległość (art. 177 § 1 a kpk)

48. Odmowa przesłuchania w trybie art. 316 § 3 kpk • konieczność dobrego umotywowania wniosku • porozumienie z La Stradą i stosowny dokument? • Odmowa odebrania zeznań przed sądem • brak niebezpieczeństwa, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie • pokrzywdzona Bułgarka zobowiązała się przed sądem, że stawi się na każde wezwania

49. Zalecenia dot. przesłuchania pokrzywdzonego • art. 12 ust. 4 Dyrektywy – unikanie: • zbędnego powtarzania przesłuchań • kontaktu wzrokowego pokrzywdzonego z oskarżonym, w tym w czasie składania zeznań i okazania • przesłuchań krzyżowych – konfrontacji • składanie zeznań na posiedzeniach jawnych • zbędnych pytań dotyczących życia prywatnego

50. Przesłuchanie pokrzywdzonego • ustalenie okoliczności pierwszego kontaktu pokrzywdzonego z osobą proponującą pracę, organizującą wyjazd, czy też składającą ofertę (telefon, email, ogłoszenie o pracę, polecenie przez znajomego, rodzinę) i jego dalszy przebieg, • warunki oferty, przykładowo: miejsce wykonywania pracy, warunki wyżywienia i akomodacji, wynagrodzenie i forma płatności, zapewnienie opieki na miejscu, czy została na tą okoliczność sporządzona umowa lub oferta w formie pisemnej, • koszty dojazdu na miejsce i uzyskania niezbędnych dokumentów (paszport, wiza, zezwolenie na pracę), • czy pokrzywdzony przekazywał sprawcy/sprawcom dane na temat rodziny, miejsca zamieszkania, sposobu kontaktu, jak uzasadniono konieczność posiadania takich informacji, • sposób przekroczenia granicy państwowej, • kto dysponował dokumentem tożsamości pokrzywdzonego, jeśli była to inna osoba, jakie było uzasadnienie jego przekazania, na jaki okres,