TÜRKİYE’DE BÖLGESEL GELİŞME POLİTİKASININ DÖNÜŞÜMÜ

1. TÜRKİYE’DE BÖLGESEL GELİŞME POLİTİKASININ DÖNÜŞÜMÜ Ahmet YAMAN Müsteşar Yard. 5. İzmir İktisat Kongresi 1 Kasım 2013

2. İÇERİK Bölgesel Gelişmeyi Etkileyen Eğilimler Bölgesel Gelişme Ulusal Kalkınma İlişkisi Yeni Bölgesel Gelişme ve Getirdikleri Atılacak adımlar

3. Bölgesel Gelişme: Küresel Eğilimler Gelişen bilgi ve iletişim kanalları Küreselleşen üretim örgütlenmesi Büyüyen uluslararası yatırımlar ve ticaret • Dünyada hızı ve miktarı giderek artan işgücü ve sermaye hareketleri • Bölgelerin ve şehirlerin doğrudan birer küresel aktör konumuna gelmesi • Bölgesel-kentsel rekabet

4. Yeniden Şekillenen Küresel Ekonomik Coğrafya Kaynak: McKinsey Global Institute

5. Yeni Ekonomik Coğrafya = Yeni Bölgeler, Şehirler Kaynak: McKinsey Global Institute

6. Bölgesel Gelişme: Ulusal Kalkınma İlişkisi Kalkınma ve büyüme için bütün bölgelerin verimlilik temelinde aktif olması, üretim gücüne katılması Sürdürülebilir rekabet gücünün mikro bileşenleri için uygun müdahale düzeyi Kapsayıcı ve sürdürülebilir kalkınma için yerel ve bölgesel düzeyde politika ve uygulama Makro istikrara destek Potansiyel hasılaya erişim

7. Bölgesel Gelişme: Özel Sektör Dinamikleri Kamunun kolaylaştırıcı ve ortam sağlayıcı rolü Özel sektör dinamizmini en üst düzeyde harekete geçirme Teşvik ve sübvansiyonları sadece geçici olarak kullanma Kentsel-Bölgesel ekosistemle bütünleşmiş dinamik ve rekabetçi işbirlikleri KOBİ ağ yapılanmaları, esnek üretim modelleri kümelenmeler, girişimci destekleri, yenilik sistemleri zengin finansal araç ve hizmetler vs.

8. Türkiye: Yeni Bölgesel Gelişme

9. YENİ BÖLGESEL GELİŞME TEMEL AMAÇLAR Geleneksel ve devam eden hedef: Gelir düzeyi düşük bölgelere odaklanarak gelişmişlik farklarını azaltmak Yeni hedef: Potansiyelini değerlendirmek suretiyle her bölgenin kalkınma seviyesini yükseltmek, ulusal kalkınma ve rekabetçilik katkısını en üst düzeye çıkarmak

10. Yeni Bölgesel Gelişme: Ne Getirdi? Somut sonuçlar ve model uygulamalar Yakınsamayı, rekabetçiliği ve ulusal kalkınmayı dengeleme gayretindeki kapsamlı stratejik çerçeve Bütçesi ve öncelikleri net olarak belirlenmiş bölgesel kalkınma programları (AB eş finansmanı) Programların öğrenme etkisi ve temel kapasite oluşumu Kalkınma ajansları: Yeni Bölgesel Gelişmenin Temel Unsuru Plan, strateji, politika geliştirme, Program yönetimi, Proje geliştirme, Koordinasyon, işbirliği, ortak akıl Finansal imkânlara erişim, Yerindenliğinve yerel kapasitenin güçlendirilmesi

11. Yeni Bölgesel Gelişme: Ne Getirdi? KÖYDES, BELDES, SUKAP ve SODES gibi yenilikçi programlar Program yönetiminde yerel düzeye, sivil topluma, özel sektöre ve şahıslara birincil sorumluluk Bölgesel gelişme ve kentleşme ilişkisinin yönlendirilmesi(CazibeMerkezlerinin DesteklenmesiProgramı) Bölge planlarının uygulama gücünün artırılması: kamu yatırımlarında bölgesel eylem planları yaklaşımı GAP Eylem Planı, DAP, DOKAP ve KOP idarelerinin kuruluşu Yeni eylem planı hazırlıkları Yatırım teşvik sisteminde bölgesel derinliğin ve çeşitliliğin artırılması, araçların zenginleştirilmesi ve güçlendirilmesi Kalkınma ajansları: yatırım destek ve tanıtım faaliyetlerinin yaygınlaştırılması Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu , Bölgesel Gelişme Komitesi

12. YENİ BÖLGESEL GELİŞMENİN ÇERÇEVESİ: Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014 – 2023) Ulusal kalkınma ve bölgesel gelişme hedeflerini uyumlaştırma Mekânsal gelişme ve sosyo-ekonomik kalkınma politikaları arasındaki ilişkiyi güçlendirme Bölgesel plan ve stratejilere genel çerçeve oluşturma, vizyon seçenekleri sunma 2013 yılı içerisinde sonuçlandırılması öngörülmektedir.

13. YENİ BÖLGESEL GELİŞMENİN ÇERÇEVESİ: Yeni Bölge Planları (2014-2023) Sosyo-ekonomik gelişme eğilimlerinin ve yerleşmelerin gelişme potansiyelinin belirlenmesi İlgili tarafların katılımıyla mahallinde hazırlanması Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliği ve koordinasyonun geliştirilmesi Bölgesel program ve projelere temel oluşturulması

14. KALKINMA AJANSLARI: Faaliyetler ve Çıktılar Planlama ve Analiz Çalışmaları 26 bölge planı 287 sektörel analiz 159 il ve ilçe raporu 138 bölgesel strateji 108 yatırım ortamı analizi 45 adet sosyal yapı analizi Teknik destekler, eğitim ve bilgilendirmeler Yatırım tanıtım ve destek

15. KALKINMA AJANSLARI-Faaliyetler ve Çıktılar Mali Destek Programları (2008-2013) (1) 2012 yılı içerisinde ilan edilen 2013 yılı proje teklif çağrılarını kapsamaktadır. (2) İki kalkınma ajansı tarafından ilan edilen tutarlar olup süreç devam etmektedir.

16. Kurumsallaşmanın güçlendirilmesi (BGYK, BGK, Ajanslar, Mahalli İdareler…) İşbirliği ve koordinasyon mekanizmaları (merkez, yerel, karma) Yerelde ortak proje ve program geliştirmenin teşviki Bölgesel/yerel program ve projelere tanımlı kaynak tahsisi Kalkınma ve mekânsal gelişme uyumunun artırılması (ulusal altyapı planı?) Sektörel politika ve uygulamaların mekânsal hassasiyetinin artırılması Mekânsal veri ve bilgi üretiminin geliştirilmesi (idari kayıtlar, mekânsal kodlama sistemleri) YENİ BÖLGESEL GELİŞME: YAPILACAKLAR

17. TEŞEKKÜRLER… ahmet.yaman@kalkinma.gov.tr ayaman@dpt.gov.tr