Minor Financieel advies en ondersteuning Verzekeringen, week 1

1. Minor Financieel advies en ondersteuningVerzekeringen, week 1 W.H. Korthouwer w.h.korthouwer@hva.nl

2. Historie verzekeringen • 1e verzekering ontstaan rond 2100 v. Christus, soort transportverzekering • Uitvaartverzekeringen geïntroduceerd door de Romeinen • Vanaf 1347 1e echte verzekeringsovereenkomst voor particulieren, basis voor underwriters gelegd • In 1688 1e verzekeraar Lloyds of London • Vanaf 1756 1e levensverzekeringen, ontstaan van sterftetabel op basis van sterftecijfers afhankelijk van leeftijd en samengestelde interest

3. Historie verzekeringen • Vanaf 1871 ontstaan van herverzekeraars na grote brand in Chicago • Vanaf 1897 ontstaan van collectieve verzekeringen tegen ongelukken in de industrie • Begin 19e eeuw ontstaan van (collectieve) verzekeringen voor inkomen, zorg en pensioen. Meer regeringsbemoeienis m.b.t. zorgstelsel • Vanaf 1950 ontstaan van sociale verzekeringsstelsel gebaseerd op concept van de drie pijlers • In 1965 ontstaan van 1e direct writer FBTO • Vanaf 2006 privatisering zorgstelsel • Vanaf 2006 intrede WFT • Vanaf 2013 verbod op provisie complexe (verzekerings)producten

4. Waarom verzekeren? • Nederlanders betalen per inwoner vrijwel de meeste premie wereldwijd • Preventie; rol van maatschappijen en verzekerden • Welke risico’s en in welke mate verzeker je wel of niet? Oorspronkelijke karakter verzekeren, risicospreiding, steeds meer vervaagd • Verzekeren soms irrationeel. • Overbodige verzekeringen; garantieverzekering, reisverzekering, uitvaartverzekering, bruiloftverzekering, huisdierenverzekering

5. 80% van de Nederlanders is niet in staat om financieel risico en rendement reëel in te schatten • Winst en verlies wordt meestal niet op dezelfde wijze beoordeeld; de pijn en afkeer van verlies zijn groter dan winst. Emoties spelen een belangrijke rol. • Relatief kleine risico’s, bijv. voor de fiets of camera, kunnen vaak beter zelf gedragen worden. Mensen maken vooraf slechts weinig de afweging om besparing op premies op een spaarrekening weg te zetten. • Enkele verzekeringsparadoxen: Waarom een laag eigen risico bij een goed schadeverleden? Waarom mensen met een hoger besteedbaar inkomen zich bij aankoop vaak sneller verzekeren?

6. Betekenis verzekeringen • Betekenis verzekering; verzekerde schadeloos stellen na optreden van een onzeker voorval • Art. 7:925 BW omschrijft een verzekering als volgt: Verzekering is een overeenkomst waarbij de ene partij, de verzekeraar, zich tegen genot van premie jegens haar wederpartij, de verzekeringnemer, verbindt tot het doen van een of meer uitkeringen, en bij het sluiten der overeenkomst voor partijen geen zekerheid bestaat, dat, wanneer of tot welk bedrag enige uitkering moet worden gedaan, of ook hoe lang de overeengekomen premiebetaling zal duren. Zij is hetzij een schadeverzekering, hetzij een sommenverzekering. • Kansovereenkomst; onzeker element, verzekeraar calculeert het risico en ontvangt daarvoor een premie • Juridisch kader verzekeringsrecht in BW 7 • Wet van de grote aantallen

7. WETTEN/ JURISPUNDENTIE Eigen gebrek uitgesloten Regelend recht Eigen gebrek kan geheel of Gedeeltelijk terzijde worden gesteld Veel variaties mogelijk Polis- voorwaarden Verzekeringsrecht geregeld in BW, tot 2007 in Wetboek van Koophandel

8. Onderverdeling risico’s

9. soorten verzekeringen • Schadeverzekeringen: • materiële schade; schade aan bezittingen bijv. woonhuisverzekering, autoverzekering • Letselschade; aansprakelijkheidsverzekering, bijv. WA-dekking • Vermogensschade; rechtsbijstandverz., beroepsaansprakelijkheidverz. • Sommenverzekering; bijv. ongevallenverzekering • Persoonsverzekering; ziekte, arbeidsongeschiktheid en ongevallen 2. Levensverzekeringen

10. premieopbouw Elementen in de verzekeringspremie: • Risicopremie • Onvoorziene reserve • Bedrijfskosten verzekeraar • Provisie/Beloning intermediair/tussenpersoon • Polis-en incassokosten • Belasting • Winstopslag

11. Polisredactie Rangorde bepalingen en dekkingen op een polis: • Evt. wettelijk verplichte dekkingen op grond van bijv. WAM, ZvW • Evt. verdragen bijv. Internationale leveringsvoorwaarden bijv., Incoterms 2012 • Polisblad • Polisvoorwaarden (indien niet in strijd met bovenstaande), zie ook www.polisvoorwaardenonline.nl • Clausules

12. Betrokken partijen • Verzekeringnemer, ook wel eigenaar van de polis • Verzekerde(n) • Begunstigde of uitkeringsgerechtigde Vaak is verzekeringnemer tevens de verzekerde en begunstigde. Bij een overlijdensrisicoverzekering op twee levens kan de polis kruislinks zijn gesloten ter voorkoming van successierecht (“sterfbelasting”) bij overlijden. Er mag dan geen premie aan de erflater zijn onttrokken waardoor. De man betaald de premie voor zijn vrouw en de vrouw voor haar man. Voor de tenaamstelling idem bij verz.nemer.

13. Acceptatie en sancties bij schade • Voorlopige dekking • Mededelingsplicht; controle schadeverleden via Fish (centrale database) vanuit verzekeraar, Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Strafrechtelijk verleden • Verzekerde heeft informatie achtergehouden? Verschillende sancties voor- of na de schade. • Vooraf; opzegging, aanpassing premie en/of voorwaarden • Achteraf; bij opzettelijke misleiding contract met terugwerkende kracht ontbinden of schade (deels) uitkeren met evt bijbetaling van extra premie. Van belang is of er een causaal verband is

14. Regels rondom afsluiten, opzeggen verzekeringen • Opzeggen, verschillen bij: • particulier, zakelijk, of zakelijk contract met particulier risico • lopende of nieuwe contracten • Gedragscode: nieuwe regels per 1/1/2010 voor particuliere schadeverzekeringen, per 1/7/2010 voor part.inkomensverzekeringen, per 1/7/2011 voor zakelijke contracten • Particulier;geldt niet voor zorgverz. en natura uitvaartverz, nieuwe contracten max. 1 jaar, indien langer toestemming van klant, opzegtermijn 1 maand, geïnformeerde verlenging • Lopende contracten per contractsvervaldatum

15. Zakelijke contracten; vanaf 1/7/2011 max. 3 jaar, verlenging stilzwijgend 1 jaar, indien langer geïnformeerd, opzegtermijn 1 maand

16. Aanbieders en distributiekanalen • Herverzekeraars Verzekeraars herverzekeren deels haar risico’s bij een herverzekeraar zoals bij Swiss Re • Directe distributie verzekeraars consument, zoals FBTO of Ohra • Indirecte distributie verzekeraars intermediair/tussenpersonen Hypotheker consument • Indirecte distributie verzekeraars volmachtpartijen zoals VKG, Nedasco, Voogd en Voogd intermediair/tussenpersonen consument

17. Hoe zoekt de consument financieel advies? • Ongeveer 60% via adviseur voor schadeverzekering en 90% voor levensverzekeringen. • Ongeveer de helft kiest voor de bank, de andere helft voor het intermediair • Voorkeur voor standaardproduct tegen lage prijs, kwaliteit belangrijk • Jongeren oriënteren meer via de bank, familie, vrienden, etc • Hoger opgeleiden oriënteren meer via internet • Consument wil vooral effect van product weten en niet de werking van het product (voorwaarden, etc)

18. Men is over het algemeen tevreden over de adviseur • Waardering onderverdeeld in twee dimensies; vertrouwen en verkoopaspect. Hogere score bij intermediair op vertrouwen • Meer voorkeur boven provisiesysteem dan directe beloning bij lager opgeleiden en lagere inkomens

21. Voorwaarden verkoop via internet • Elektronisch verzekeren en opzeggen gebonden aan voorwaarden. • Voorwaarden digitaal afsluiten: • Juiste informatie op de website, begrijpelijk en niet misleidend. Voldoende bedrijfsinformatie. • Voorwaarden vooraf beschikbaar voor klant • Instemming klant vooraf • Klant moet polis kunnen opslaan en reproduceren • Polis moet zijn voorzien van elektronische handtekening

22. Internet als distributiekanaal of oriëntatiekanaal? • Verzekeringsbranche loopt voorop qua internetmarketing • Toename online omzet van verzekeraars • Keuze sterk afhankelijk van complexiteit product of mate van impact, mede door wetgeving AFM • Verschuift rol van banken en intermediair meer richting advies? Distributiekanaalconflicten.

23. Oefeningen / praktijkcases • Vragen verzekeraars en distributiekanalen • Inventariseren (en analyseren risico’s) particulier; diverse cases in groepsverband, antwoorden en vragen rouleren.