Minor financieel advies en ondersteuning pensioen Week 3 scenario langleven

1. Minor financieel advies en ondersteuningpensioenWeek 3scenario langleven W.H. Korthouwer w.h.korthouwer@hva.nl

2. Huiswerk week 3 Scenario langleven Huiswerk: • Maken opgaven 1 t/m 6 H4 (uitgedeeld) • Bestuderen H5 uit reader Pensioen • Lezen stap 2 uit ‘Hoera een goed pensioen’ • Evt. invullen schema’s uit stap 2

3. bespreking opgaven • A; want hij is een alleenstaande zonder kind • A ; (€ 33.000 -/- € 18.738) x 0,012 = € 171,14 A x 11,75 = € 2.010,89 • A ; N.B. levensloopregeling is vervallen per 1 jan. 2012 • B ; (€ 50.000 -/- € 18.738) x 0,015 = € 468,93 A fiscale jaarruimte: (€ 53.000 -/- € 11.631) x 0,17 -/- (7,5 x € 468,93) = € 7.032,73 -/- € 3.516,98 = € 3.516 • B • a. Berekening CBI kan worden overgeslagen

4. Vervolg opgave 6 b. Pensioenopbouw Elmo: PS € 45.000 (pensioengevend salaris) Franchise € 18.738 PG € 26.262 (pensioengrondslag) A = € 26.262 x 0,02 = € 525,24 per jaar c. Pensioenopbouw Zoë: PS € 42.000 Franchise € 18.738 PG € 23.262 Beschikbare premie is € 42.000 x 0,03 = € 1.260 A = € 1.260 x 0,14 = € 176,40 per jaar

5. Vervolg opgave 6 c. Stel dat Zoë nu een auto van de zaak krijgt met een cataloguswaarde van € 35.000 en een bijtelling van 20%. Bij haar inkomen moet zij nu € 7.000 optellen. Haar pensioengevend salaris stijgt hierdoor naar € 49.000. De beschikbare premie bedraagt dan € 49.000 x 0,03 = € 1.470 Haar jaarlijkse aangroei (factor A) bedraagt dan € 205,80 d. De jaarruimte van Zoë bedraagt (€ 42.000 -/- € 11.631) x 0,17 -/- (7,5 x 176,40) = € 3.839,73 M.a.w. zij mag voor max. € 3.839,73 aan lijfrentepremie op haar belastbaar inkomen in mindering brengen. Dat bedrag wordt dus lager indien zij een auto van de zaak krijgt.

6. Vervolg opgave 6 e. CBI berekening valt buiten de lesstof. Factoren kunnen zijn: • Niet duidelijk is hoeveel de KEW (kap.verz. Eigen woning) zal opleveren voor aflossing. • De nieuwe hypotheekrente na het einde van de rentevaste periode kan hoger of lager zijn. • Voor de beschikbare premieregeling is niet duidelijk welk pensioen dit gaat opleveren. f. Alleen AOW g. Een nabestaandenlijfrenteverzekering of lijfrentespaarrekening in box 1. Of een risicoverzekering op twee levens in box 3

7. Stap 2 je pensioendoel bepalenblz. 28-39 Kan de klant zelf, rekening houdende met wensen en doelstellingen, zijn/haar pensioendoel bepalen? Stappenplan om juist in kaart te brengen en te informeren: • Bestedingspatroon; wijkt dit veel af van de gemiddelde Nibud budgeteringsschema’s? Zo ja, verander het uitgavenoverzicht voor het pensioendoel. • Vergelijk het pensioendoel (schatting toekomstige uitgaven) met het netto pensioen. Wanneer het pensioendoel lager is, dan is er een pensioentekort. • Het berekende pensioentekort oplossen afhankelijk van de bestedingsruimte en persoonlijke situatie van de klant.

8. Vervolg stap 2 • Indien je een pensioentekort hebt vastgesteld, dan moet er een zodanig bedrag op de einddatum beschikbaar zijn die gedurende voldoende jaren. Concreet moet je dus de hoogte van de uitkering berekenen op de pensioendatum (einddatum) uitrekenen. Stel dat je hebt vastgesteld: Pensioendoel € 3.000 p/m Totaal netto pensioen € 2.600 p/m -/- Netto pensioentekort € 400 p/m (blz. 31)

9. Vervolg stap 2 • Wanneer er al bestaande lijfrenten zijn, kijk je naar: • wat levert de lijfrente op? • met welk risico en rendement is de opbouw van het kapitaal? • welk verschil zit er tussen bruto en netto rendement? • is de lijfrente afgestemd op de situatie/wensen van de klant? • Wanneer er geen of een tekort aan lijfrente is, kijk je welk kapitaal nodig is voor de het tekort aan pensioen per jaar via: • 0,06 x totaal privé pensioen x rekenfactor bruto netto = netto pensioeninkomen per jaar • http://www.berekenhet.nl/modules/beleggen/uitkeringen-uit-lijfrentekapitaal.html

10. Scenario langleven Bij het scenario langleven gaan we uit van alle inkomsten bij leven vanaf de pensioendatum en bestaat uit: • AOW-uitkering (pijler 1) • Pensioeninkomen (pijler 2) • Lijfrente-inkomsten (pijler 3) • Inkomsten uit vermogen (pijler 3 of 4) Het langlevenrisico is het risico dat het pensioenvermogen tekort schiet in verband met het langer doorleven van de deelnemer dan actuarieel volgens de tabellen geprognosticeerd is. Het langlevenrisico ligt dan wel bij de werknemer / deelnemer dan wel bij de werkgever afhankelijk van de pensioen- of lijfrenteregeling.

11. Risico bij langleven en beleggen U = Pensioenuitvoerder W = Werknemer Uitkeringsovereenkomst: eind-of middelloonregeling. Kapitaalovereenkomst: alleen de hoogte van het kapitaal staat vast, op de pensioendatum wordt tegen de dan geldende tarieven een periodieke uitkering aangekocht Premieovereenkomst/premieregeling: beschikbare premieregeling

12. Verdieping aow • Opbouw 2% per jaar tussen 15 en 65 jaar mits voor wie woont of werkt in Nederland • Tot 1 januari 50% partnertoeslag voor 65 jarigen met jongere partner afhankelijk van soort en hoogte inkomen partner • Geen partnertoeslag meer voor degenen die na 1 januari 2015 met pensioen recht op AOW heeft • Geen partnertoeslag voor degenen die een partner hebben die 10 jaar jonger is (regel vanaf 2011) • Beperking AOW uitkering bij emigratie op grond van Wet beperking export uitkeringen • AOW tekort kan tot 10 jaar na vertrek uit NL vrijwillig worden voortgezet bij SVB en is alleen aantrekkelijk bij een laag (of geen) inkomen. Bereken hier de premie bij het SVB

13. AOW in de toekomst • Pensioenakkoord. Verhoging AOW leeftijd tot 67 jaar voor iedereen geboren na 1960, tot 66 jaar voor iedereen geboren na 1 januari 1955. Tevens flexibilisering AOW leeftijd. • Omslagstelsel ter discussie • Ouderen geboren vanaf 1946 betalen mee aan de AOW, de houdbaarheidstoeslag of zgn. Bosbelasting, door • Verlaging AOW-toeslag, wetsvoorstel akkoord op 14 juli 2011 • Gepensioneerden met een hoger inkomen minder AOW? • Plannen politieke partijen omtrent AOW wisselend

14. Wet aanpassing fiscale behandeling VUT- en prepensioenregelingen en introductie levensloopregeling (Wet VPL) De wet VPL die op 1 januari 2006 is ingevoerd zorgt ervoor dat vroegpensioen niet langer meer fiscaal wordt gefaciliteerd. Belangrijkste uitgangspunten/consequenties: • Werknemers stoppen vanaf 65 jaar met werken • De overheid stimuleert mensen tussen 55 en 65 jaar om te blijven werken door vroegpensioen financieel onaantrekkelijk te maken • VUT en prepensioen regelingen zijn vanaf 1 januari 2006 niet meer fiscaal ondersteund, overgangsrecht tot 1 januari 2007 • De afgeschafte levensloopregeling moest onbetaald verlof stimuleren • Opgebouwd kapitaal tot 1 januari 2006 uit reeds lopende lijfrenteverzekeringen kunnen nog worden benut voor aankoop van een overbruggingslijfrente.

15. Verzekeringstechnische opbouw van ouderdomspensioen Ouderdomspensioen is een levenslange pensioenuitkering bij leven vanaf pensioendatum. Twee soorten pensioenverzekeringen: • Op kapitaalbasis; met het bereikte kapitaal (=doelvermogen) op de einddatum (=pensioendatum) worden periodieke pensioenuitkeringen gedaan. Het gaat in de praktijk dan meestal om een beschikbare premieregeling • Op rentebasis; de werknemer bouwt op rentebasis een gegarandeerd pensioen op. Vooraf is duidelijk waar de werknemer recht op heeft. Het gaat in de praktijk dan meestal om een middelloon regeling en soms een eindloonregeling

16. Verschillen tussen beide soorten pensioenverzekeringen

17. 100% norm (max. 100% pensioen) Fiscaal mag niet meer dan 100% aan pensioen worden uitgekeerd op het moment van: • Het moment waarop rechten op pensioenaanspraken zijn • De pensioeningangsdatum c.q. aanspraak op pensioenuitkeringen • Emigratie van de werknemer Uitzonderingen: • Bij variabele pensioenuitkeringen, de zgn ‘pensioenknip’ waarbij de eerste jaren een hoger pensioen mag worden uitgekeerd, mits binnen de verhouding 100 : 75 • Uitruilen van OP en NP, m.a.w. de pensioengerechtigde kan met goedkeuring van de partner ervoor kiezen om minder of meer nabestaandenpensioen (NP) ten gunste of ten koste van zijn eigen ouderdomspensioen (OP) te laten uitkeren

18. vervolg • Aanpassing van pensioenen aan de loon- en prijsontwikkeling • Overdracht van pensioen van de oude naar de nieuwe pensioenuitvoerder

19. Toeslagverlening ofwel indexatie van pensioen Soorten toeslagen (indexatie): • Waardevaste indexatie; consumentenprijzen volgend • Welvaartsvaste indexatie; loonprijzen volgend Moment van toeslag: • Voorindexatie; pensioen stijgt voor de pensioendatum (niet bij eindloonregeling en beschikbare premieregeling) • Na-indexatie; pensioen stijgt na de pensioendatum Maximale indexatie is 3%

20. Volgende week 4 scenario vroegtijdig overlijden Huiswerk lezen H6 en maken vragen achterin het hoofdstuk