UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS FAKULTETI I GJEOLOGJISE DHE I MINIERAVE

1. UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËSFAKULTETI I GJEOLOGJISE DHE I MINIERAVE TEKNOLOGJITË MODERNE PËR SHFRYTËZIMIN INTEGRAL DHE KASKADË TË ENERGJISË GJEOTERMALE NË SHQIPËRI Leksion i hapur Prof. Dr. Alfred FRASHERI Tiranë, 2013

2. 1. Energjia gjeotermale në bilancin botëror energjetik Nxehtësia e Tokës mund të shfrytëzohet me dy rrugë, sipas situacionit gjeotermik e hidrogjeologjik: • Nga shkëmbinjtë e nxehtë, • Nga uji dhe avulli që del nga burime, gejzerë ose puse.

3. Vlerësimi botëror i energjisë gjeotermale (2005) …

4. Bilanci vjetor botëror i energjisë gjeotermale e përdorur drejtpersëdrejti gjatë vitit 2005 ….…

5. Kapaciteti i instaluar dhestruktura e energjis kapaciteti i instaluar dhe energjia gjeotermale e përdorur drejtpërdrejtë gjatë vitit 2005 …

6. Ngrohja dhe freskimi i godinave me sistemin burim nxehtesie trualli -pus-këmbyes vertikal nxehtësie-pompë gjeotermale nxehtësieKapaciteti i instaluar, energjia e përftuar dhe numri i instalimeve të sistemit ngrohes gjeotermal në disa shtete …….

7. 1 1 )Konsiderata ekonomike: Kosto specifike totale vjetore për energjinë ngrohëse është 5.12 Euro/m2 për sistemin gjeotermal, për sistemin me kondicionerë 9.49 Euro/m2, ndërsa 22,07 Euro/m2 për sistement me naftë. 2)Konsiderata mjedisore. 3) Mbështetje qeveritare. Qeveria japoneze jep qytetarëve falas një grant prej 200 USD për çdo kW të pompës gjeotermale të nxehtësisë.

8. HARTA E DENDESISE SE FLUKSIT TE NXEHTESISE Krahina malore jugore e deri në rajonet veri-lindore të vendit, ku shtrihet brezi i shkëmbinjve magmatikë, karakterizohen nga dendësi e fluksit të nxehtësisë, që luhatet nga 40 mW/m2 në Rehovë të Korçës, 48.3 mW/m2 në Bulqizë dhe deri në 61.8 mW/m2 në fshatin Keçël të Kukësit.

9. Gradient 1.54oC/100 m Gradient 1.31oC/100m

10. Temperatura Në në thellësinë 100m temperaturat të jenë mbi 5oC deri rreth 19oC. Temperaturat e rendit nga 16 °C deri në 18.8°C janë regjistruar në Ultësirën Perëndimore dhe në jug-perëndim të Shqipërisë. Temperatura rritet drejt jug-perëndimit dhe perëndimit të vendit.

11. 2.1. Teknologjitë moderne të shfrytëzimit të energjisë gjeotermale Regjimi gjeotermal i entalpisë së ulët në Shqipëri lejon shfrytëzimin e energjisë gjeotermale vetëm për përdorim të drejtpërdrejtë: ·        Ngrohja dhe freskimi i godinave dhe i serave, ·        Ujë të nxehtë për industrinë dhe sanitar, ·       Hotele turistike me pishina rekreative me ujë të ngrohtë, ·        Klinika mjekësore, ·        Instaime akuakulture: rritje rrasatesh peshku e pershk, si edhe alga e mikroalga për pomada mjekësore dhe kozmetikë, ·        Tharje frutash e perimesh, ·        Shkrirëse dëbore, ·        Nxjerrje të elementëve kimikë, të kriprave natyrore dhe gazit karbonik e sulfidrik.

12. Ngrohja dhe freskimi i godinave, i serave dhe i pishinave rekreative me anën esistemit burim nxehtesie shkëmbinjtë – pus - këmbyes vertikal nxehtësie - pompë gjeotermale nxehtësie. • Ky eshte edhe drejtimi kryesor i përdorimit i drejtpërdrejtë i energjisë gjeotermale është shfrytëzimi i nxehtësisë së shtresave pranësipërfaqësore të tokës për të ngrohur dhe freskuar banesat private dhe godinat publike, sera dhe pishina me ujë të ngrohtë.

13. Konsumi i energjise elektrike per ngrohje ne Shqiperi (viti 2000) MW 23.8% 23.8% Ore

14. Kembyesi vertikal i nxehtesise ne pus

15. POMPE NXEHTESIE

16. Sisteme te ndryshme te kembyesit vertikal te txehtesise dhe te nxjerrjes se nxehtesise nga trualli. …

17. Number of installed heat pumps units is some European countries

18. Temperatura e shtresave te cekta te Tokes ne fushen e Tiranes Konstruktion i pusit

19. …

20. INSTALLATIONS IN ALBANIA: Professional School Professional School, Ersaka

21. PALACE OF CULTURE, TIRANA Ph=500 kW, COP=4,06

22. TWIN TOWERS, TIRANA Ph=1200 kW COP=3,5

23. High School “Peter MAHRINGER”, SHKODER Ph=185 kW COP=4,1

24. Kostot për sisteme ngrohëse të ndryshme • Sistemi Kosto e Kosto Energjia Kosto • Ngrohës investimit e energjisë kW/m2 e ngrohjes, • Euro/m2   lënda ose l/m2 pas kthimit • djegëse të investimit • të konsumuar cent/kW • E/m2 • Gjeotermal 70,5 5,12 56,5 2,5 • Kondicionerë 25,6 9,49 103 3,9 • Kaldajë • me naftë 44,3 22,07 22 9,6

25. Konsumi kumulativ vjetor per sisteme te ndryshme ngrohese

26. Shpenzimet operative vjetore kumulative per energjine elektrike ose lenden djegese per sisteme te ndryshme ngrohese

27. Kosto e ngrohjes per sisteme te ndryshme ngrohese

28. NGROHJA E QYTETIT STUDENTI Qyteti ka nje kaldaje me fuqi 2558 kW, rendiment 0.79 Konsumon 920 kg qymyr guri/ore, me fuqi kalorifike 3000 kKal. Sistemi ngroh 22 godina, te cilat kane 2150 radiatore me fuqi 1,19 kW

29. Shpenzimet per ngrohjen e Qytetit Studenti

30. Shembull tipik është edhe Zvicra, ku ka 30 000 instalime , me fuqi të pompës nga 19-40 KW, të cilët shfrytëzojnë nxehtësinë e shtresave pranësipër-faqësore të tokës me temperaturë 10oC. 3500 instalime kishte ne vitin 1995, 27 000 arriten ne 2002.   Prodhimi i energjisë me këto sisteme: 70 GWh, në vitin 1980 365 GWh, në vitin 1999 • ne Austri ka 23 000 instalime, • ne Suedi 200 000, • ne Danimarke 43 000, • ne France 40 000, • ne USA 600 000.

31. Në Japoni, (Gazeta Japan Times, Jan. 21, 2003), duke perdorur energjenine gjeotermale te shtresave pranesiperfaqesore projektohet kursimi i energjisë deri 40%. Shpenzimet për këtë realizimin e këtij projekti do të vëtëshkyhen brënda 10 vjetëve.. Dy të tretat e kostos së ndërtimit, që vlerësohet në 10 milion yen për çdo instalim, do të mbështetet nga qeveria dhe autoritetet lokale. Shembuj tipikë për ngrohjen dhe freskimin e të godinave publike ose të banimit të mëdha me anen e sistemit Pus-Këmbyes Nxehtësie-Pompë Gjeotermale Nxehtësie në disa shtete:

32. GREQI: 1. Godina THENAMARIS SHIPS MANAGEMENT Inc. në Athinë:Sipërfaqe 4 500 m2 · Instaluar dy njësi të Pompave gjeotermale të nxehtësise: Kapaciteti ngrohës 250 kW   Kapaciteti i freskimit 278 kW · Debiti ujor për të dy pompat 13.9 l/sek nga një pus i cekët Koeficienti i Performancës: 4.37 për ngrohje , 1.76 për freskim

33. Sistemi ka karakteristika ekonomike që paraqiten në pasqyrën e më poshtme: Energjia termale Energjia Koeficienti i Energjia e dhënë nga sistemi elektrike e Performances elektrike gjatë një muaji, konsumuar i sistemit specifike e në kW gjatë muajit konsumuar për të vënë në për punë sistemin, sistemin, në Wh/m2 në kW Ngrohje Janar, 2003 186 000 42 560 4.37 12.7 Freskim Qershor, 2003 200 160 112 600 1.76 34.7

34. 2. Bashkia e Pylays, Selanik. Tre godina me sipërfaqe të përgjithëshme 2500 m2, volumi 7500 m3 • Burimi i nxehtësisë: 21 puse, sipas matrices 4.5x4.5 m, me thellësi 80m, sasia totale e metrazhit të shpimit 1680 m,. ·        Këmbyesi vertikal i nxehtësisë: Gjatësia specifike 6.34 m/kW, tub plastmasi. ·        Sistemi ngrohës: 11 pompa gjeotermale nxehtësie ujë-ujë,me fuqi të përgjithëshme: 265.4 kW për ngrohje dhe 280.1 kW për freskim.

35. ·Koha e punës së sistemit: 5 ditë në javë, 7 orë në ditë. ·        Vlerësime ekonomike. Sistemi gjeotermal është më efektiv sesa sistemet e tjera në masën: -         Për ngrohje: 74%ndaj kaldajës me naftë 24% ndaj kondicionerëve ajër/ajër -         Për freskim:46% ndaj kaldajës me naftë 18% ndaj kondicionerëve ajër/ajër

36. Godinat e Bashkisë Pylays, Selanik dhe salla e pompave gjeotermale

37. MALI I ZI. Sistemi ngrohes i intergruar- energji gjeotermale dhe energji diellore ne Sllovenska Plaza, Budva

38. FRANCE Godinë puiblike në Lion: ·        Sipërfaqja e godinës 16.633 m2. ·        Energjia vjetore e përftuar 2 108 114 kWh/vit. ·        Energjia vjetore e konsumuar 490 259 kWh/vit. ·        Koeficienti i performancës COP = 4.75 ·        Kosto vjetore e energjisë 33 365 Euro/vit për gjithe sipërfaqen e ngrohur. ·        Kosto e energjisë 2 E/(vit.m2). ·        Vetë shlyerja e investimit 3 vjet.

39. Godinë publike në Lion, Francë, e ngrohur me sistemin gjeotermal

40. HOLLANDE Bllok banesash banimi në qytetitn Sëfterband: ·  Sipërfaqja e ngrohur: 79 apartamente x 100 m2 = 7 900 m2 ·        Energjia vjetore e përftuar 33 000 kWh/vit, ·  Energjia vjetore e konsumuar 15 000 kWh/vit, ·   Koeficienti i performancës COP = 2.