Część III Ocena rentowności projektu

1. Analiza finansowa i ekonomiczna sporządzana na potrzeby projektów finansowanychprzez Fundusze z Unii Europejskiej Część III Ocena rentowności projektu

2. Wskaźniki efektywności projektu • wartość bieżąca netto (NPV – net present value) suma zdyskontowanych nadwyżek (deficytów) w saldzie przepływów (wpływy minus wydatki w ramach projektu) • wewnętrzna stopa zwrotu IRR (internal rate of return) stopa dyskontowa, przy której wartość bieżąca wpływów pieniężnych (przychodów z inwestycji) jest równa wartości bieżącej wydatków pieniężnych związanych z budową i eksploatacją inwestycji. IRR jest wyrażana w % odpowiada tempu, z jakim inwestycja umożliwia zwrot poniesionych nakładów. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

3. Cel • Służą do porównywania rentowności inwestycji – różnych inwestycji lub różnych wariantów tej samej inwestycji) • Uwzględniają rozłożenie wpływów i wydatków w czasie poprzez ich dyskontowanie, czyli sprowadzenie przyszłych przepływów do wartości obecnej Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

4. NPV/C i IRR/C - Wskaźnik rentowności inwestycji (pokrycie nakładów inwestycyjnych przez przewidywane salda gotówkowe netto) – bez względu na sposób jej sfinansowania NPV/K i IRR/K - Stopa zwrotu z kapitału własnego, gdzie do wydatków zalicza się kapitały własne i krajowe – pomija się tu granty z UE Rodzaje wskaźników Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

5. Interpretacja wskaźników efektywności projektu NPV>0 – inwestycja przynosi zyski i jej realizacja jest pożądana Wszystkie inwestycje, które dają dodatnie NPV przy stopie dyskontowej odpowiadającej stosowanej stopie zwrotu, można uznać za korzystne. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

6. Interpretacja wskaźników efektywności projektu NPV/C = NPV/K i IRR/C = IRR/K gdy Inwestor nie korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania : dotacji, pożyczek i kredytów NPV/K > NPV/C i IRR/K > IRR/C • gdy Inwestor korzysta z dotacji bezzwrotnej • gdy Inwestor korzysta z kredytu lub pożyczki pod warunkiem, że stopa oprocentowania jest niższa niż IRR dla inwestycji Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

7. Schemat postępowania w celu obliczenia wskaźników • Etap I – obliczenie przepływów pieniężnych dla projektu w poszczególnych latach prognozy ustalenie zysku netto dla projektu jako różnicy między przychodami a kosztami  skorygowanie zysku netto dla projektu o amortyzację jako kosztu nie będącego wydatkiem  uwzględnienie w przepływach przyrostu kapitału obrotowego  uwzględnienie nakładów inwestycyjnych bądź kapitału krajowego • Etap II – obliczenie NPV poprzez zdyskontowanie przepływów i ich zsumowanie w całym okresie prognozy Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

8. Etap I – obliczenie przepływów pieniężnych dla projektu w poszczególnych latach prognozy Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

9. W ramach etapu I :zysk netto dla projektu Oszacowanie następujących pozycji : • wartości przychodów generowanych przez projekt (wpływy z opłat), PRZYKŁAD (w tys. PLN) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

10. W ramach etapu I : zysk netto dla projektu Oszacowane następujących pozycji : • roczne koszty eksploatacji inwestycji : koszty zużycia materiałów (środki chemiczne, remonty bieżące) i energii, koszty usług obcych, wynagrodzenia i inne. PRZYKŁAD (w tys. PLN) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

11. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

12. W ramach etapu I :zysk netto dla projektu Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

13. W ramach etapu I :oszacowanie przyrostu kapitału obrotowego Środki niezbędne do rozpoczęcia eksploatacji inwestycji, czyli nakłady na : Kapitał obrotowy = aktywa bieżące (należności + zapasy) – bieżące zobowiązania • należności – środki zamrożone u klientów/odbiorców • zapasy – dotyczą surowców, materiałów, części zamiennych • zobowiązania – wobec pracowników, dostawców (kupione ale nie zapłacone) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

14. W ramach etapu I :oszacowanie przyrostu kapitału obrotowego : wskaźniki rotacji Wskaźniki rotacji (liczone na przykład w dniach) stanowią podstawę do obliczania kapitału obrotowego. PRZYKŁAD (w tys. PLN) : przyrost kapitału obrotowego 31,11+22,22-44,44=8,89 w 2008 r. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

15. W ramach etapu I : oszacowanie nakładów inwestycyjnych na potrzeby wskaźników NPV/C i IRR/C Nakłady inwestycyjne – suma wartości środków trwałych, czyli środków koniecznych do zbudowania i wyposażenia obiektu inwestycyjnego, nakładów fazy przedinwestycyjnej (w tym także odsetki od kredytów) oraz wartości kapitału obrotowego netto, czyli środków potrzebnych do uruchomienia inwestycji. Należy podać wartości nakładów inwestycyjnych w kolejnych latach (według harmonogramu rzeczowo-finansowego). PRZYKŁAD (w tys. PLN) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

16. W ramach etapu I : oszacowanie kapitału krajowego na potrzeby wskaźników NPV/K i IRR/K Kapitał krajowy – nakłady wynikające z udziału własnych środków finansowych inwestora (np. gminy). Ujmuje się tu zewnętrzne źródła finansowania – kredyty i pożyczki. Nie wlicza się dotacji z UE, jako źródła nie krajowego. PRZYKŁAD (w tys. PLN) – źródła finansowania inwestycji Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

17. W ramach etapu I : oszacowanie kapitału krajowego na potrzeby wskaźników NPV/K i IRR/K PRZYKŁAD (w tys. PLN) – kapitał krajowy Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

18. W ramach etapu I : obliczenie przepływów pieniężnych na potrzeby wskaźników NPV/C i IRR/C PRZYKŁAD (w tys. PLN) – przepływy pieniężne Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

19. W ramach etapu I : obliczenie przepływów pieniężnych na potrzeby wskaźników NPV/K i IRR/K PRZYKŁAD (w tys. PLN) – przepływy pieniężne Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

20. Etap II - obliczenie NPV poprzez zdyskontowanie przepływów i ich zsumowanie w całym okresie prognozy oraz IRR Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

21. Interpretacja wskaźników efektywności projektu - przykład • NPV/C < 0 oznacza, iż inwestycja jest nieopłacalna z finansowego punktu widzenia • IRR/C < 6% i <0% (przyjęta stopa dyskontowa = alternatywny koszt zainwestowania kapitału) oznacza, iż inwestycja się nie zwróci, co świadczy o nieefektywności przedsięwzięcia • NPV/K > NPV/C oznacza, iż uzyskanie dotacji spowoduje wzrost opłacalności inwestycji • IRR/K > 0% ale < 6% oznacza, iż inwestycja się zwróci, jednak w tempie nie gwarantującym osiągnięcie korzyści finansowych Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

22. Analiza finansowa i ekonomiczna sporządzana na potrzeby projektów finansowanychprzez Fundusze z Unii Europejskiej Część IV Analiza ekonomiczna (analiza kosztów i korzyści społeczno-ekonomicznych)

23. Cel analizy ekonomicznej analiza finansowa (z punktu widzenia inwestora) analiza ekonomiczna (z punktu widzenia interesów całej ludności) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

24. Analiza kosztów i korzyści społeczno - ekonomicznych • Odpowiedź na pytanie : czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia? • Obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej inwestycji (ENPV i ERR) ujmujących efekty zewnętrzne, które są źródłem społecznych kosztów i korzyści wynikających z realizacji projektu Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

25. Zakres analizy ekonomicznej WEJŚCIE – przepływy pieniężne dla projektu na potrzeby obliczenia wskaźników NPV/C i IRR/C skorygowanie efektów podatków, dotacji lub innych transferów  skorygowanie o efekty zewnętrzne  korekty cenowe dotyczące dóbr i usług  WYJŚCIE– przepływy pieniężne dla projektu na potrzeby obliczenia wskaźników ENPV i ERR Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

26. Skorygowanie efektów podatków, dotacji lub innych transferów Z analizy ekonomicznej wyłącza się transfery • płatności nie odzwierciedlające rzeczywistych kosztów ponoszonych przez społeczeństwo • narzędzie redystrybucji dochodów • podatki pośrednie, subsydia, koszty obsługi kredytów Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

27. Skorygowanie o efekty zewnętrzne Efekty zewnętrzne obejmują zarówno koszty jak i korzyści zewnętrzne : PRZYKŁADOWE KOSZTY : • koszty związane z otwarciem placu budowy, • koszty środowiskowe (utrata gruntów, zepsucie walorów krajobrazowych, zanieczyszczenie gruntów, wody i powietrza), • koszty zdrowotne. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

28. Skorygowanie o efekty zewnętrzne PRZYKŁADOWE KORZYŚCI : • wartości unikniętych zachorowań (zgonów), • przyszłe oszczędności w kosztach opieki zdrowotnej, • dodatkowy wzrost dochodów dzięki innym możliwym formom działalności pobudzonym przez inwestycję, • uniknięte szkody np. w wyniku zagrożenia powodzią, • aktualizacja wyceny ziemi i budynków, • oszczędności czasu. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

29. Korekty cenowe dotyczące dóbr i usług Dokonywane w przypadku, gdy ceny dóbr lub usług zostały ustalone na rynku, na którym istnieją różnego rodzaju zakłócenia (poprzez istnienie monopoli, regulacji cenowych, ograniczeń handlowych itp.). Ceny te nie odzwierciedlają wtedy rzeczywistego kosztu. Zniekształcenia cenowe występują na rynku pracy, na którym istnieje bezrobocie. Korekty cenowe można pominąć, gdy ich przewidywany wpływ na wyniki analizy ekonomicznej jest znikomy. Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

30. Wskaźniki efektywności ekonomicznej inwestycji - przykład Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

31. Interpretacja wskaźników efektywności ekonomicznej ENPV i ERR • Wskaźniki te uwzględniają (na ile to możliwe) wszelkie społeczne i środowiskowe efekty zewnętrzne • Projekty o ujemnej lub niskiej stopie zwrotu IRR/C, po uwzględnieniu efektów zewnętrznych wykazują się dodatnią stopą ERR • ENPV>0 i ERR>6% oznaczają, iż zdyskontowane strumienie korzyści przewyższają zdyskontowane strumienie kosztów • Projekt może charakteryzować się ujemną wartością ENPV – muszą zostać wtedy wykazane istotne korzyści nie dające się oszacować w kategoriach pieniężnych Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

32. Podsumowanie analizy kosztów i korzyści • Wskaźniki efektywności ekonomicznej projektu stanowią podstawę do dokonania rankingu projektów • Rentowność przedsięwzięć z obszaru Priorytetów I i III zwykle jest niska bądź też ujemna – z tego względu do realizacji powinny być wybierane projekty, spełniające dwa podstawowe warunki: !charakteryzujące się dodatnim ENPV i ERR powyżej 6% (lub opisanymi niekwantyfikowalnymi efektami społecznymi) !wykazujące jego finansową trwałość, czyli potwierdzające fakt, iż zasoby finansowe wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków finansowych w określonym horyzoncie czasowym Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

33. Analiza efektywności kosztowej Analiza dokonywana w przypadku gdy spodziewane korzyści społeczne nie równoważą kosztów projektu (w stosunku do przedsięwzięć co do których wspierania finansowego zobowiązała się Unia Europejska – głównie z zakresu ochrony środowiska) CEL - wybór takiej realizacji inwestycji, która gwarantuje uzyskanie określonego efektu po możliwie najniższych kosztach Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

34. Miary szacujące efektywność kosztową inwestycji koszt jednostkowy = nakłady inwestycyjne / efekt ekologiczny WADY: • nie ujmuje kosztów eksploatacyjnych • nie jest uwzględniony okres eksploatacji • nie uwzględnia czasu potrzebnego na uzyskanie pełnej wydajności efektu ekologicznego Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

35. Miary szacujące efektywność kosztową inwestycji dynamiczny koszt jednostkowy = cena, przy której zdyskontowane przychody równe są zdyskontowanym kosztom = techniczny koszt uzyskania jednostki efektu ekologicznego (miara : PLN na jednostkę efektu ekologicznego np. PLN/m3) Wybór projektu o najniższym wskaźniku DGC spośród inwestycji o jednorodnym efekcie ekologicznym (alternatywa na poziomie przedsiębiorstwa lub na poziomie ogólnospołecznym) Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

36. Wskaźnik efektywności kosztowej (DGC) – przykład 1 Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

37. Wskaźnik efektywności kosztowej (DGC) – przykład 2nakłady inwestycyjne – spadek o 20%, koszty eksploatacyjne - wzrost o 10% Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej

38. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Wydział Funduszy Europejskich i Polityki Regionalnej