Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’ne Sahadan Bir Bakış

1. BirleşmişMilletlerEngelliHaklarıSözleşmesi’neSahadanBirBakışBirleşmişMilletlerEngelliHaklarıSözleşmesi’neSahadanBirBakış

2. Fonksiyon kaybından, kimliğe, sakatlıktan, engelliliğe!

21. Engellilerin sorunlarına bakış açısı • Tıbbi bakış açısı • Sosyal bakış açısı • İnsan hakları temellli bakış açısı

22. Engelli denildiği zaman ilk aklınıza gelen duyguyu söyleyebilir misiniz? Engeli olmayanlar engellileri çoğunlukla yardıma muhtaç insan olarak değerlendirmektedir. n: 167 (%)

23. T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın (ÖZİDA) 3 kasım 2010’da açıkladığı Özürlülüğe Dayalı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması • Özürlülerin yüzde 71,3'ü özürlülüğe dayalı ayrımcılıkla ilgili mevzuattan haberleri olmadığını dile getirilmektedir. • %65’i tanımadıkları insanların alayına maruz kaldıklarını, • %42.7’si kamu görevlilerinin kötü muamelesine maruz kaldıklarını • engelliler in %46’sı, istihdam alanında • %51’i, eğitim alanında • %39’u, sağlık alanında • %40 adalete erişimde • engellilerin %51.3 toplumsal yaşama katılım alanında da • ayrımcılık içeren uygulamalarla karşı karşıya • kaldığını beyan etmektedir.

24. T.C. BAŞBAKANLIK Özürlüler İdaresi Başkanlığı Toplum Özürlülüğü Nasıl Algılıyor Araştırması-2009

28. Çocuğunuzun ilköğretimde öğretmeninin engelli olduğunuz gördünüz, tepkiniz ne olurdu? Engelsizlerin %41 gibi önemli bir bölümü bu durumu gözlemleyeceğini ifade etmiştir. n: 171 (%)

32. TÜRKİYE’DE ENGELLİLERİ YÖNELİK MEVZUAT • T.C. Anayasası • 572 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkinKanun Hükmünde Kararname (1997) • 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997) • 5378 sayılı Özürlüler bazı Kanunlarda ve kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik Yapılması hakkında Kanun (2005)

33. KANUNLARIN ÖZÜRLÜLERLE İLGİLİ HÜKÜMLERİ   Eşitliği sağlamak amacıyla (Pozitif ayrımcılık ilkesi) getirilen MUAFİYETLER-TEDBİRLER EŞİTLİK İLKESİNDEN HAREKETLE GETİRİLEN DÜZENLEMELER

34. YASALAR UYGULAMAYA GEÇMEDİĞİNDE…

35. Yükümlülükler? • Etkin tedbir alma • İhlal etmeme • Etkin müeyyidler getirme

36. Engellilerin sorunlarına bir bakış.. • Özürlü nüfusun %60,28’i kendisi veya bir yakını üzerinden sosyal güvence sahibidir. İşsizlik oranı %72 civarındadır. • Özürlü (nüfusun % 40.97’si ilkokul mezunudur. % 5.64’ü ortaokul mezunu, % 6.9’u lise mezunu ve % 2.42’si üniversite mezunudur.

37. EĞİTİM

38. EĞİTİM ÖRNEK OLAY K.İ’ın velisi ile yapılan görüşmede; sınıfının üst katta olduğu, asansörün faal olmaması sebebiyle kızını üst katlara kucağında taşımak zorunda kaldığını ifade etmiştir. Özürlü çocuk velisi ayrıca; çocuğunu taşımasına bağlı olarak (belinde) ciddi sağlık sorunları yaşamaya başladığını, ayrıca kızını kucağında sınıfa çıkarması esnasında düşme riski yaşadıklarını, kızının diğer öğrenciler gibi gün içerisinde teneffüs saatlerinde dışarı çıkamadığını, bu durumun çocuğunun psikolojisini olmsuz etkilediğini dile getirmiştir

39. Engelli kardeşi için yardım toplarken can verdi!Konya'daki kazada hayatını kaybeden MevlütKartlar'ın (83), sanayi esnafından engelli kardeşi için para topladığı sırada minibüsün altında kaldığı öğrenildi

46. Konservatuvarı kazanan otistik genç okula kabul edilmedi Muğla'nın Bodrum ilçesinde düzenlenen Klasik Müzik Festivali kapsamında eğitim alan öğrenciler arasında bulunan otistik Buğra Çankır, iki kez konservatuvarı kazanmasına rağmen kabul edilmedi.

47. Engelli istihdamında analiz.. • 2008 yılı boyunca özel sektör engelli işçi istihdamı 21.540 kamu sektöründe engelli işçi istihdam edilme sayısı (56 kadın 371 erkek olmak üzere) sadece 472’dir. Kamu kesiminde istihdam edilmesi gereken işçi kotadan 2.034 işçilik kota doldurulmamıştır. • 2009 yılında 40.519 engelli iş başvurusunda bulunmuş, 26.405 kişi işe yerleştirilmiştir. (%.65,17) İşe yerleştirilenler arasında sadece 3.585’i kadındır. Kadın ve erkek arasındaki işe yerleştirme oranı yaklaşık 1/7dir. • 2010 yılında 36.144 engelli iş başvurusunda bulunmuş, 32.257 kişi işe yerleştirimiştir. (%.89 İşe yerleştirilenler arasında sadece 4.428’i Kadındır. Kadın ve erkek arasındaki işe yerleştiirme oranı yaklaşık 1/7dir. • Kamu kesimi Türkiye İş Kurumu’na 2007 yılında 4 milyon 573 bin(TL), 2008 yılında 5 milyon 198 bin TL ceza ödemiştir.

48. ULUSLARASI SÖZLEŞMELERİN YETERLİ KARŞILIK BULAMAMASININ SEBEPLERİ AÇISINDAN SORUN KAYNAKLARI • Mevzuattan kaynaklanan sorunlar • Kamu otoritesinin ilgili kurumlarının engelli sorunlarını ve mevzuatı içselleştirmemesi, • kamu idaresinin alışkanlıkları • Yargının uluslarası sözleşmelere bakış açısı • STK’ların izleyicilik ve savunuculuk faaliyetlerini yerine getirememeleri, ( hak temelli yerine yardım temelli çalışmaları, ulusla ve uluslar arası mevzuata hakim olmamaları, izleyicilik ve savunuculuk konusunda kapasite yetersizlikleri)

49. İDARİ UYGULAMALAR AÇISINDAN SORUNLAR • KANUNLARIN ve İLİŞKİLİ MEVZUATIN EŞGÜDÜM İÇERMEMESİ ve ÇAKIŞMASI VE EKSİKLİKLER • KANUNLARIN UYGULANMAMASI • İdarecilerin mevzuatı bilmemesi • İdarecilerin görevlerini ihmal ve önemsememeleri • İdarecilerin kamu adına mali kaygıları • İdarecilerin engelliye doğru bir bakış açısına sahip olmamasının getirdiği ayrımcı, dışlayıcı bakış açısı • KANUNLARIN CAYDIRICI MÜEYYİDELER İÇERMEMESİ

50. KANUNLARIN ve İLİŞKİLİ MEVZUATIN EŞGÜDÜM İÇERMEMESİ ve ÇAKIŞMASI –EKSİKLİKLERE ÖRNEKLER • 5378 sayılı kanunun geçici 2 ve 3.maddesinde kamusal mekanların ve toplu taşım araçlarının engelli erişimine uygun hale getirmesi için öngörülen 7 yıllık sürenin uzatılması • 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 53. maddesi ve bu madde kapsamında yayınlanmış olan16/09/2004 tarih ve 25585 sayılı Özürlülerin Devlet Memurluğu’na Alınma Şartları ile Yapılacak Yarışma Sınavları Hakkında Yönetmelik